فیصل بن فرحان کیست؟
رویداد۲۴ مریم وحیدیان: سفر «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان به تهران را باید یکی از وقایع مهم بین‌الملی و منطقه دانست. این سفر که پس از توافق بین دو کشور در ۱۹ اسفند ۱۴۰۱ در پکن صورت گرفته است، می‌تواند معادلات جهانی را تحت تاثیر قرار دهد. به ویژه اینکه آمریکا، در معادلات منطقه عربستان را به عنوان یکی از متحدان مهم خود در منطقه می‌شناسد.
حضور فیصل بن فرحان در تهران اولین حضور چهره‌های سیاسی عربستان سعودی بعد از سال ۸۵ محسوب می‌شود. در آن زمان سعود الفیصل به تهران سفر کرده بود. بعد از این روابط ایران و عربستان به تیرگی نهاد و در سال ۹۴ که حمله سازماندهی شده به سفارت عربستان در پی اعدام شیخ نمر در عربستان صورت گرفت، روابط دیپلماتیک ایران و عربستان به کلی قطع شد و این اتفاق به گواه محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه وقت ایران، تبعات گسترده در روابط خارجی ایران داشت و حتی مشکلات ایران در توافق هسته‌ای و مساله خروج آمریکا از برجام را دو چندان کرد.
کلید از سر گیری روابط تهران-ریاض در مذاکرات امنیتی در پنج دور مذاکره در بغداد و سه دور دیگر در مسقط زده شد. چندی بعد چین نیز وارد میدان شد تا نقش میانجیگری خود را برای پیوند مجدد دیپلماتیک تهران-ریاض بازی کند. این بود که در بهمن ماه سال گذشته ابراهیم رئیسی به چین سفر کرد و مقدمات رایزنی‌ها با شی جین پینگ رئیس جمهور چین زده شد.
بیشتر بخوانید: چرا ایران از تحولات خاورمیانه خوشحال است؟
از سوی دیگر چین نیز متعهد شد تا با عربستان مذاکراتی داشته باشد تا به هموار شدن روابط بین دو قطب مهم منطقه کمک کند و در نهایت در ۱۹ اسفند ماه با حضور علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت وقت و همتای سعودی‌اش در پکن توافق میسر شد و گره سفت و سخت روابط تهران-ریاض بالاخره گشوده شد. البته پیش از این امیرعبدللهیان وزیر خارجه ایران با فیصل بن فرحان در کیپ‌تاون آفریقای جنوبی برا یعادی‌سازی روابط دو کشور دیدار کرده بودند. بالاخره وزیر امور خارجه عربستان به تهران سفر کرد و قول حضور ابراهیم رئیسی در ایام حج در عربستان داده شد. این است که به نظر می‌رسد که روابط به سرعت در حال تسهیل شدن است.
بیوگرافی فیصل بن فرحان
به گزارش رویداد۲۴ شاهزاده فیصل بن فرحان بن عبدالله بن فیصل بن فرحان آل سعود یک دیپلمات عربستان و از اعضای مجلس نمایندگان است که در اول نوامبر ۱۹۷۴ در فرانکفورت به دنیا آمد. او بخشی از دوران کودکی و جوانی خود را در آلمان گذراند و زبان آلمانی را روان صحبت می‌کند. او تحصیلات خود را در آمریکا ادامه داده است. شرکت‌های تجاری که او در دست داشته عمدتاً در حوزه تسلیحات و هوافضا بوده است. او پسر پسر شاهزاده فرحان بن عبدالله آل سعود است. فیصل رابطه خوبی با ولیعهد قدرتمند پادشاهی، محمد بن سلمان دارد.
مسئولیت‌های فیصل بن فرحان
بن فرحان یکی از شاهزاده‌های عربستان است که در مناصب متعدد تجاری و سیاسی حضور داشته است. او در چندین شرکت به عنوان رئیس یا عضو هیات مدیره حضور داشته است که از جمله آن‌ها می‌توان به شرکت بهره‌برداری و نگهداری عربستان، صنایع فضایی السلام، شرکت سرمایه‌گذاری شمال عربستان و شرکت صنایع نظامی سعودی اشاره کرد. فیصل بن فرحان مدتی ریاست یک سرمایه‌گذاری مشترک با سازنده هواپیما‌های آمریکایی بوئینگ را بر عهده داشته است که از شاخص‌ترین فعالیت‌های تجاری او محسوب می‌شود. او به عنوان شاهزاده عربستان سمت‌های متعددی نیز داشته است. از جمله یکی از مناصب مهم او انتصاب او به عنوان مشاور دفتر ولیعهد در سال ۲۰۱۷ بود. چندی بعد او به عنوان مشاور سیاسی سفارت عربستان در ایالات متحده آمریکا انتخاب شد و تا سال ۲۰۱۹ در این سمت باقی ماند. از آنجا که او شاهزاده دو رگه عربی-آلمانی است، چندی بعد به عنوان سفیر عربستان سعودی در جمهوری فدرال آلمان انتخاب شد. در نهایت از سال ۲۰۱۹ تاکنون او عهده‌دار صندلی وزارت امور خارجه عربستان سعودی شده است. انتخاب فیصل بن فرحان به عنوان وزیر خارجه در شرایطی اتفاق افتاد که خبرگزاری رویترز دلیل تحولات سیاسی و جابه‌جایی افراد در سمت‌های مختلف را «تلاش عربستان برای بازسازی تصویر خود پس از بحران‌های جدی مانند کشته شدن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد در کنسولگری عربستان در ترکیه و جنگ یمن» خواند. به ویژه جنگ یمن از لحاظ بین‌المللی چهره عربستان را مخدوش کرده بود و این مساله به ضرر این کشور تمام می‌شد. ایران نیز در همان ایام روابط چندان خوبی با عربستان نداشت و عربستان را به دلیل حضور در یمن محکوم می‌کرد. تحولات گسترده سیاسی در عربستان از این قرار بود که فیصل بن فرحان جایگزین ابراهیم العساف شده بود، آنهم در شرایطی که تنها یک سال از وزارتش می‌گذشت. فیصل به این علت که سفیر عربستان در آمریکا و آلمان بوده سوابق خوبی برای گرفتن این جایگاه داشته است. پیش از العساف نیز فردی به نام عادل الجبیر در این سمت حضور داشته است.
روابط عربستان و آمریکا
در دورانی که ترامپ رئیس جمهور آمریکا بود، روابط عربستان و آمریکا وارد فاز مهمی شد. در فوریه ۲۰۲۰ فیصل بن فرحان به عنوان وزیر خارجه عربستان با پمپئو دیدار کرد. مایک پومپئو به عربستان سفر کرد و این سفر مهمی در آن زمان محسوب می‌شد. در آن زمان بمباران مداوم خاک عربستان سعودی توسط حوثی‌های یمن از جمله زدن منطقه نفتی آرامکو عربستان مشکلاتی را ایجاد کرده بود. تقابل بین ایران و عربستان به حد اعلای خود رسیده بود و در این دیدار طرفین بر مقابله با ایران داشتند. پمپئو نیز از «همکاری‌های دفاعی و انرژی و افزایش تبادلات فرهنگی و آموزشی» با عربستان یاد کرده بود.
نقش فیصل بن فرحان در روابط عربستان و آلمان
فیصل بن فرحان در سال ۲۰۱۷ در حالی سفیر عربستان در آلمان شده بود که نزدیک به یک سال بحران میان عربستان و آلمان ایجاد شده بود. آن زمان عربستان خالد بن بندر بن سلطان آل سعود سفیر وقت خود را از آلمان خارج کرده بود و روابط دو کشور به تیرگی نهاده بود. بحران بین دو کشور از زمانی آغاز شده بود که زیگمار گابریل، وزیر وقت امور خارجه آلمان از نفوذ پادشاه عربستان بر لبنان گلایه کرده بود و این اظهارات گابریل خون سعودی‌ها را به جوش آورده بود. البته بعد از یک سال فیصل بن فرحان به عنوان سفیر به برلین رفت و روابط عملاً عادی‌سازی شد.
نقش فیصل بن فرحان در روابط عربستان و اسرائیل
یکی از مهم‌ترین رخداد‌های سیاست بین‌الملل در این سال‌ها به «توافق آبراهام» معروف شده است. براساس این توافق بیانیه مشترکی از سوی اسرائیل، امارات متحده عربی، و آمریکا که در ۱۳ اوت ۲۰۲۰ امضا شد. براساس این توافقنامه صلح اسرائیل و امارات و بحرین-اسرائیل به امضا رسید. با اینحال فیصل به عنوان وزیر امور خارجه عربستان توافقنامه را نقطه مثبتی تلقی کرده، اما یکی از شروط مهم برای امضای آن را در نظر گرفته است و آن امضای صلح با فلسطینی‌ها بوده است. عربستان گفته تا زمان امضای این توافق، روابط خود را عادی نمی‌کند. فهد ناظر، سخنگوی سفارت عربستان در آمریکا درباره پرونده عادی سازی روابط و سازش با اسرائیل گفته است: «تا زمانی که کشور فلسطینی تشکیل نشده، ریاض روابط را با تل آویو عادی نخواهد کرد. این پیشنهاد همچنان به شرط تشکیل کشور فلسطینی روی میز است.»
دیدار فیصل بن فرحان با بشار اسد
چند ماه پیش بود که طی اتفاقی نادر، فیصل بن فرحان وارد کشور سوریه شد تا با بشار اسد دیدار کند. وزیر خارجه عربستان در ابتدا سلام سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان و محمد بن سلمان، ولیعهد و نخست وزیر این کشور به رئیس جمهور سوریه و آرزوی آن دو برای امنیت و ثبات برای ملت و دولت سوریه را ابلاغ کرد. در این دیدار تلاش های انجام شده برای دستیابی به راه حل سیاسی برای بحران سوریه که یکپارچگی، امنیت، ثبات، هویت عربی و تمامیت ارضی این کشور را حفظ کند، تاکید شد.
توافق ایران و عربستان
اخباری مبنی بر بازگشایی وزارتخانه ایران و عربستان اتفاق مهمی بوده است که نتیجه همکاری و توافق طرفیتن محسوب می‌شود. تاکنون سفارت جمهوری اسلامی ایران در ریاض، سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در جده و نمایندگی دائم ایران نزد سازمان همکاری اسلامی طی روز‌های سه‌شنبه ۱۶ خرداد و چهارشنبه ۱۷ خردادماه به‌طور رسمی بازگشایی شده است. همچنین گفته می‌شود که سعودی‌ها یک طبقه هتل در تهران را برای طولانی مدت رزرو کرده‌اند. دیپلمات‌های عربستان سعودی که از مدتی قبل به تهران آمده‌اند در این هتل مستقر شده و فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. این مساله تا زمان تعیین تکلیف ساختمان سفارت عربستان که در سال ۹۴ تخریب شده بود، مرتبط است و تلاش‌ها برای بازگشایی سفارت عربستان ادامه دارد.
تغییر معادلات منطقه‌ای با توافق ایران و عربستان
از سر گیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان آن هم با میانجیگری پکن نگرانی‌های آمریکا به عنوان یکی از متحدان مهمش در خاورمیانه را دو چندان خواهد کرد. اگرچه تقابل دیپلماتیک دو قطب مهم روسیه-چین در مقابل آمریکا و اروپا با اینحال وزیر خارجه عربستان در سفری که به ایران داشت، اعلام کرد: «ایالات متحده همچنان بزرگترین شریک امنیتی عربستان سعودی است و در عین حال چین همچنان یک شریک تجاری مهم برای ماست.» هر چند که برخی چهره‌های اصولگرا این اقدام عربستان را تهدیدی برای عربستان و تغییر جهت قطب‌نمای استراتژیک عربستان از آمریکا به سمت چین دانستند. با اینحال به نظر می‌رسد عربستان حاضر نیست که متحد بزرگ خود یعنی آمریکا را به همین سادگی از کف بدهد.
باید توجه داشت که حضور فیصل بن فرحان حامل پیام مهمی نیز از طرف پادشاه عربستان برای ابراهیم رئیسی بوده است. این پیغام مهم ملک سلمان را یکی از نشانه‌های مثبت برای از سر گیری روابط دو کشور می‌دانند.
