غذاهای نوروزی ترکمنستان
رویداد۲۴ هدی کاشانیان: ترکمنستان یکی از همسایگان ایران است که همانند ما عید نوروز را جشن می‌گیرند و آداب و رسوم خاصی را در این ایام انجام می‌دهند. پس از استقلال ترکمنستان هر ساله آن‌ها روز ۲۱ مارس یا همان اول فروردین را به عنوان آغاز سال نو اعلام کردند و نوروز را جشن می‌گیرند و همه شهر‌ها و روستا‌های ترکمنستان را آذین بندی می‌کنند. در این میان، فرهنگ غذایی هم به نوبه خود اهمیت بسیار بالایی به عید نوروز می‌دهند و با تهیه و پخت غذاهای سنتی سعی در ماندگار کردن جشن‌های نوروز خود می‌کنند. البته براساس رسوم قدیم و جدید در این کشور در یک سال، دو بار جشن سال نو برگزار می‌شود، یک بار به استناد تقویم میلادی و دیگری نیز همچون ما ایرانیان، عید نوروز را به نشانه احیای آداب و رسوم دیرینه مردم ترکمنستان جشن می‌گیرند.
غذا و شیرینی عید در ترکمنستان
زنان ترکمن از روز‌ها قبل از نوروز اقدام به طبخ انواع شیرینی و خوراکی‌های شیرین می‌پردازند.
۱- ایشلیکی: از محبوب‌ترین غذاهای محلی ترکمنی می‌توان به ایشلیکی اشاره کرد که به‌طور سنتی در ماسه داغ و اخگر پخته می‌شود. ترکیبات این غذا از گوشت، چربی گوسفند و پیاز تشکیل شده است که همگی به قطعات کوچک خرد می‌شوند. خرد‌کردن گوشت بسیار مهم است، زیرا گوشت خرد‌شده در مقایسه با گوشت چرخ‌کرده، به این غذا طعم بهتری می‌دهد. برای پخت ایشلیکی، مواد را باید در بین دوتکه خمیر صاف و گرد بگذارید و لبه‌ها را فشار دهید تا بسته شود. سپس سوراخی در وسط آن ایجاد کنید تا بخار از آن خارج شود. در نهایت این غذا را در فر قرار دهید تا روی آن قهوه‌ای روشن شود.
۲- کله پاچه: یکی از معروف‌ترین غذاهای محلی ترکمنی کله‌پاچه است که آن را در عروسی‌ها و مراسم نوروز طبخ می‌کنند. برای درست‌کردن این غذا سر و پای بره را تمیز می‌کنند و می‌شویند، سپس آن‌ها را در قابلمه بزرگی به همراه آب می‌ریزند و گاز را روشن می‌کنند. زمانی که آب شروع به جوشیدن کرد، کف آن را از بین می‌برند. این غذا را باید به‌آرامی و روی حرارت بسیار کم بپزید تا همه گوشت‌ها نرم شوند و سپس نمک را برای طعم دادن به آن اضافه کنید. معمولا آب گوشت و گوشت در کاسه‌های جداگانه سرو می‌شوند.
۳- پلوف: پلوف یکی از معروف‌ترین غذاهای محلی ترکمنی است که مواد اصلی آن را گوشت بره، برنج و ادویه‌جات تشکیل می‌دهند. همچنین می‌توانید سبزیجاتی مانند هویج و پیاز خلال‌شده به آن اضافه کنید تا طعم لذیذتری داشته باشد. هنگامی که این غذا تقریبا آماده شد، می‌توانید به آن میوه خشک، کشمش و سیر نیز اضافه کنید. جالب است بدانید این غذا تنها یک غذای خانگی نیست بلکه اگر در ترکمنستان جشن‌های خاصی برگزار شود، سرآشپز آن را درست می‌کند. به‌همین علت نام دیگر پلوف، «شاه» است.
۴- مانتی: مانتی یکی از سنتی‌ترین غذاهای ترکمنستان است. این غذا در بین مسلمانان چینی و آسیایی طرفدار بسیاری دارد. مانتی موادی مانند گوشت چرخ‌کرده تند، مانند گوشت گوسفند و پیاز دارد که داخل یک خمیر سبوس‌دار پیچیده می‌شود. می‌توانید این غذا را آب‌پز و بخارپز یا سرخ کرده تا ترد شود و به‌همراه سس ماست ساده سرو کنید.
۵- دوگراما: دوگراما یک غذای واقعی ترکمنی است که نمیتوانید در کشور‌های آسیایی دیگر شبیه به آن را پیدا کنید. این غذای اصیل و باستانی ترکمنی سابقه‌ای طولانی دارد و آن را در مناسبت‌های خاص، عروسی‌ها، عید نوروز و اعیاد مذهبی مانند عید قربان درست می‌کنند. دوگراما را با موادی مانند گوشت بره تازه، پیاز و نان خشک درست می‌کنند. نان را در تنور‌های مخصوصی به نام تمدیر می‌پزند و گوشت بره نیز جداگانه پخته می‌شود. سپس آشپز به‌همراه دیگران نان را تکه‌تکه می‌کند و با تکه‌های پیاز و گوشت رنده‌شده مخلوط می‌کند. جالب است بدانید برای تکه‌تکه کردن نان از همسایه‌ها نیز دعوت می‌کنند.
۶- شیشلیک: یکی‌دیگر از معروف‌ترین غذاهای محلی ترکمنی شیشلیک است که از تکه‌های گوشت سیخ‌شده مانند گوشت بره، روی آتشی از چوب صحرا درست می‌شود. در کشور خودمان نیز این غذا محبوبیت بالایی دارد. با وجود این، چیزی که شیشلیک یا کباب ترکمنی را بسیار خاص می‌کند، نحوه پختن آن با بوته‌ای به نام ساکسول است. بوی آتش به این روش جذب گوشت می‌شود تا طعم خاصی به آن بدهد. شیشلیک در سفره‌های ترکمنی جایگاه برجسته‌ای دارد و هر کسی که به ترکمنستان سفر می‌کند، حتماً آن را می‌خورد.
۷- قطاب: قطاب به‌عنوان غذای جانبی و غذای خیابانی سرو می‌شود و غذایی خوش‌طعم و ترد به‌شکل نیمه ماه است. آشپز قطاب را از گوشت یا اسفناج، کدوتنبل با پیاز خرد‌شده و نمک و فلفل درست می‌کند. او مواد را در خمیر صاف رول شده قرار می‌دهد و به‌شکل نیمه ماه تا می‌کند. سپس با کمی روغن در تابه‌ای می‌گذارد و هر دو طرف آن را سرخ می‌کند تا به رنگ قهوه‌ای طلایی درآید. این غذا را می‌توان در فر و با خمیر کمی غلیظ‌تر نیز پخت. قطاب را با سوپ و سالاد یا به‌تن‌هایی میل می‌کنند.
۸- باسترمه پلو: باسترمه غذای کلاسیکی است. این غذا ترکیبی از بهترین سبزی‌های تازه، گوجه‌فرنگی، فلفل‌دلمه‌ای، بادمجان و پیاز است و می‌توان آن را به‌عنوان یک صبحانه اشتها‌آور با دو عدد تخم‌مرغ سرو کرد. علاوه‌بر این، برای خوشمزه‌تر شدن این غذا به آن گوشت ریز خرد شده یا سیب‌زمینی خرد‌شده اضافه می‌کنند. ترکمن‌ها این غذا را با فرو‌بردن تکه‌های نان در آن می‌خورند.
۹- آش ماش: از سوپ‌های خوشمزه و غلیظ ترکمنی، آش ماش است که از ماش و سبزی‌ها تهیه می‌شود. گوشت را می‌توانید به این غذا بر اساس مزاج خود یا اطرافیان‌تان اضافه کنید. ابتدا باید موادی مانند سیب‌زمینی، هویج و پیاز را سرخ کنید، سپس ماش را همراه با آب به آن‌ها اضافه کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که ماش باید تا زمانی بپزد که نرم شود.
۱۰- سمنی: آیین تهیه و پخت سمنو در ایام پایانی سال و یا آغاز سال نو برپا می‌شود. سمنو یک غذای سنتی و خوش طعم است که با استفاده از جوانه گندم و آرد درست می‌شود و برای تهیه آن وقت و حوصله زیادی لازم است. طرز پخت سمنو به این صورت است که خوشه گندم را خرد کرده و روی آن آب و آرد می‌ریزند و دیگ را می‌جوشانند و از شب تا صبح در دیگ را باز نمی‌کنند و چنین می‌پندارند که صبح زود هر کسی قبل از همه در دیگ را باز کند، جای انگشت «بی‌بی فاطمه» (حضرت فاطمه زهرا (س)) را خواهد دید.
