تاثیر جهانی شدن بر فرهنگ ها چیست؟

رویداد۲۴ | سیما صابری: جهانی شدن پدیده‌ای است که با سرعت زیادی در دنیای معاصر در حال اتفاق افتادن است و تغییرات عمیقی را در ساختار‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع به وجود آورده است. یکی از بخش‌های مهم این فرایند تاثیر آن بر فرهنگ‌های مختلف و تنوع فرهنگی در سطح جهان است. جهانی شدن به طور کلی فرایند افزایش ارتباط و وابستگی متقابل کشور‌ها از طریق فناوری، تجارت، مهاجرت، ارتباطات و مبادله اطلاعات است. این فرایند می‌تواند به تقویت و حفظ هویت‌های فرهنگی کمک کند یا منجر به همگونی فرهنگی و از دست رفتن ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد و متمایز هر فرهنگ شود. در این مطلب تاثیر جهانی شدن بر فرهنگ‌ها بررسی خواهد شد و ابعاد مثبت و منفی این پدیده در سطح جهانی تحلیل خواهد گردید.

جهانی شدن چیست؟

جهانی شدن به معنای کاهش فاصله‌ها و مرز‌های جغرافیایی است. پیشرفت‌های فناوری و رشد رسانه‌های گروهی مانند اینترنت، تلفن‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی باعث شده‌اند که مردم در نقاط مختلف جهان بتوانند با یکدیگر به آسانی و سریع‌تر از هر زمان دیگری ارتباط برقرار کنند. این تحولات نه تنها روابط اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده‌اند بلکه زندگی فرهنگی و اجتماعی مردم را نیز دگرگون کرده‌اند.

در این زمینه می‌توان گفت جهانی شدن باعث افزایش مبادله فرهنگی بین کشور‌ها و ملل مختلف شده است. محصولات فرهنگی از جمله فیلم ها، موسیقی ها، غذاها، پوشاک و حتی زبان‌ها به آسانی از مرز‌ها عبور کرده و وارد فرهنگ‌های دیگر می‌شوند. این مبادله فرصت‌های جدیدی برای گسترش فرهنگ‌ها ایجاد کرده است، اما در عین حال ممکن است به تهدید‌هایی برای هویت‌های فرهنگی محلی منجر شود.

جهانی شدن و همگرایی فرهنگی

یکی از بزرگترین اثرات جهانی شدن روی فرهنگ ها، فرایند همگرایی فرهنگی است. همگرایی به معنای یکسان سازی فرهنگ‌ها و تمایل برای اشتراک گذاشتن ارزش ها، باور‌ها و عادات مشترک است. معمولا این پدیده تحت تاثیر فرهنگ‌های برتر مانند فرهنگ غرب، به خصوص فرهنگ ایالات متحده دیده می‌شود.

فیلم‌های هالیوودی، موسیقی پاپ، برند‌های بین المللی و رسانه‌های اجتماعی نمونه‌ای از فرهنگ‌های برتری هستند که در بسیاری از کشور‌های جهان پذیرفته شده‌اند. این فرایند باعث شده که فرهنگ‌ها در سطح جهانی به هم نزدیک‌تر شوند و برخی ویژگی‌های فرهنگی مشترک شکل بگیرد. برای مثال فرهنگ مصرف گرایی، سبک زندگی شهری، زبان انگلیسی به عنوان زبان جهانی و حتی الگو‌های پوشش مشابه در کشور‌های مختلف بخشی از این فرایند شده‌اند.

این فرآیند می‌تواند منجر به از دست رفتن برخی ویژگی‌های فرهنگی خاص و سنتی جوامع محلی شود. فرهنگ‌هایی که سابقا به طور خاص به خودشان شناخته می‌شدند اکنون ممکن است تحت فشار فرهنگ‌های برتر همگن شوند و در نتیجه اصالت خود را از دست بدهند. به عنوان مثال غذا‌های سنتی، پوشش محلی و آداب و رسوم ویژه اکنون تحت تهدید جهانی شدن و تاخت و تاز فرهنگ‌های برتر قرار گرفته‌اند.

جهانی شدن و تقویت هویت فرهنگی

با وجود اثرات منفی، جهانی شدن می‌تواند به تقویت و حفظ هویت‌های فرهنگی کمک کند. در دنیای کنونی که ارتباطات به شدت نزدیک شده است، بسیاری از فرهنگ‌ها توانسته‌اند با بهره برداری از رسانه‌های جدید و فضای مجازی، هویت خود را معرفی و حفظ کنند. از طریق اینترنت مردم می‌توانند از هر نقطه به منابع فرهنگی خاص خود دسترسی داشته باشند و حتی راه‌های نوینی برای معرفی آن به دنیا پیدا کنند.

در سال‌های اخیر، تلاش‌های بسیار زیادی برای حفظ و گسترش فرهنگ‌های بومی و محلی در سرتاسر جهان انجام شده است. با استفاده از امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات، موسیقی‌های سنتی مناطق مختلف آفریقا، نمایش‌های تئاتری در شرق آسیا و حتی غذا‌های محلی گوشه و کنار دنیا مورد توجه قرار گرفته و شناخته شده‌اند. به عبارت دیگر، جهانی شدن فرصتی فراهم کرد تا فرهنگ‌های مختلف نه تنها از تهدیدات احتمالی آن دوری کنند بلکه بتوانند هویت ویژه خود را معرفی نمایند.

جهانی شدن و مساله زبان

زبان یکی از مهم‌ترین عناصر تشکیل‌دهنده فرهنگ است که جهانی شدن تأثیر زیادی بر آن گذاشته است. انگلیسی به عنوان زبان بین‌المللی تجارت، دانش، فناوری و فرهنگ، در سراسر دنیا گسترش یافته است. این مسئله موجب شده تا مردم بسیاری از کشور‌ها برای رقابت در عرصه جهانی، بیشتر به فراگیری زبان انگلیسی بپردازند.

این گسترش زبان انگلیسی در کنار اثرات مثبتی که دارد، می‌تواند منجر به کاهش استفاده از زبان‌های بومی و محلی شود. برخی زبان‌ها که در معرض خطر قرار گرفته‌اند، شاید دیگر نتوانند جایگاه خود را حفظ کنند. در حالی که زبان‌های بین‌المللی مانند انگلیسی، فرانسوی و اسپانیایی روز به روز در عرصه ارتباطات فعال‌تر می‌شوند، زبان‌های محلی و کم‌تر شناخته‌شده در معرض فراموشی قرار دارند.

جهانی شدن و تنوع فرهنگی

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های جهانی شدن، تأثیر آن بر تنوع فرهنگی است. جهانی شدن می‌تواند به حفظ و ارتقای تنوع فرهنگی کمک کند و باعث افزایش پذیرش و احترام به تفاوت‌های فرهنگی شود. افزایش ارتباطات بین‌فرهنگی از طریق سفرها، تبادل دانش و رویداد‌های جهانی باعث شده تا مردم در مورد فرهنگ‌های دیگر، آگاه‌تر و پذیراتر باشند.

در حالی که جهانی شدن می‌تواند به سود یکنواختی فرهنگی عمل کند، امکان دسترسی به منابع اطلاعاتی گوناگون از سراسر جهان نیز فرصتی برای شناخت فرهنگ‌های مختلف فراهم می‌آورد. این امر منجر به یادگیری متقابل میان فرهنگ‌ها و گسترش تبادلات فرهنگی می‌شود.

کلام آخر

تأثیرات جهانی شدن بر فرهنگ‌های محلی پیچیده است. از سویی ممکن است منجر به یک‌دست‌سازی فرهنگی شود، اما از سوی دیگر فرصتی برای معرفی فرهنگ‌های متنوع فراهم می‌کند. جوامع باید بتوانند از این روند جهانی‌سازی به صورت خردمندانه‌ای استفاده کنند تا هویت و غنای فرهنگی خود را حفظ کنند. جهانی شدن نه تنها تهدیدی برای بقای فرهنگ‌ها بلکه فرصتی برای رشد آنهاست.