چرا نتایج دور چهارم مذاکرات تهران و واشنگتن تعجب‌آور بود؟

رویداد ۲۴| خدیجه غبیشاوی: الجزیره نوشته است، برخلاف آنچه توقع می‌رفت دور چهارم مذاکرات هسته‌ای بین تهران و واشنگتن با شکست مواجه شود، مقامات آمریکایی و ایرانی نسبت به نتیجه چهارمین دور مذاکرات برگزار شده در عمان، ابراز خوشبینی کردند. این مذاکرات یکشنبه گذشته در مسقط برگزار شد.

علی رغم آنکه استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در مذاکرات با ایران، خواسته‌های کشورش مبنی بر «برچیدن و توقف کامل تأسیسات غنی‌سازی ایران در داخل خاک ایران» را تکرار کرد، اما عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در آستانه مذاکرات مسقط، «نه معروف» کشورش به هر کسی که به دنبال سلب حق غنی‌سازی اورانیوم ایران و استفاده از انرژی هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز باشد را تکرار کرد.

الجزیره در ادامه می‌نویسد: ناظران این موضع را به عنوان هشداری مبنی بر اینکه مذاکرات به بن‌بست نزدیک می‌شود، تفسیر کردند.

بیشتر بخوانید: زمان و مکان مذاکرات ایران و اروپا مشخص شد + جزئیات

با این حال، طی سه ساعت مذاکره ایران و آمریکا در دور چهارم مذاکرات، دو طرف توانستند برای ادامه گفت‌و‌گو توافق کنند. آنها تصمیم گرفتند با وجود اذعان به دشواری مذاکرات، جنبه‌های فنی دور بعدی را مورد بحث قرار دهند. واشنگتن این مذاکرات را «دلگرم‌کننده» توصیف کرد، در حالی که تهران در این دور از مذاکرات «جدیت بیشتری نسبت به دور‌های قبلی» مشاهده کرده بود.

سخت‌گیری یا گشودگی؟

بر این اساس و با توجه به اختلاف واضح در خطوط قرمز مذاکرات میان ایران و آمریکا، محافل سیاسی در تهران این سوال را مطرح کرده‌اند: آیا ایران شرایط واشنگتن را پذیرفته است، یا واشنگتن از برخی از مسائلی که تهران اصرار دارد «غیرقابل مذاکره» هستند، عقب‌نشینی کرده است؟

در همین زمینه، جلال ساداتیان، سفیر سابق ایران در بریتانیا نتایج این دور از مذاکرات را نشان‌دهنده جدیت هر دو طرف در ادامه روند دیپلماتیک علیرغم آنچه که او «تناقضات آمریکایی ناشی از فشار‌های صهیونیستی-آمریکایی با هدف تخریب گفت‌و‌گو» توصیف کرد، دانست.

وی خاطرنشان کرد که آنچه برای ایران اهمیت دارد، مطالبی است که در اتاق‌های مذاکره ارائه می‌شود، نه اظهارات رسانه‌ای که برای مصرف داخلی عنوان می‌شوند.

بیشتر بخوانید: مذاکرات در هماهنگی کامل با رهبر صورت می‌گیرد | هیچ‌گونه اقدام سلبی در مواجهه با مردم در دستور کار نیست

ساداتیان در گفت‌و‌گو با الجزیره به کمپین‌هایی که توسط بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، از طریق لابی صهیونیستی در واشنگتن هدایت می‌شوند، اشاره کرد و تاکید کرد که این تلاش‌ها به دنبال تأثیرگذاری بر مواضع ویتکوف و منحرف کردن مذاکرات هستند.

به گفته ساداتیان، کمپین‌های یهودیان به رهبری نتانیاهو، شکاف درون دولت آمریکا بین ویتکوف و دونالد ترامپ، رئیس جمهور، را عمیق‌تر کرده است.

از سوی دیگر، با وجود احتیاطی که با خوش‌بینی آمریکایی‌ها و ایرانی‌ها همراه شده، ساداتیان معتقد است که تمرکز مجدد بر جنبه‌های فنی نشان می‌دهد که واشنگتن از درخواست خود برای به صفر رساندن غنی‌سازی عقب‌نشینی کرده است چرا که طرح مسائل فنی نیازمند ادامه برخی فعالیت‌های غنی‌سازی است که با درخواست‌ها برای برچیدن کامل همخوانی ندارد.

اختلاف در واشنگتن

همچنین نصرت‌الله تاجیک، سفیر سابق ایران در اردن معتقد است که علیرغم تهدید‌های مکرر برای توقف روند دیپلماتیک، ادامه مذاکرات مسقط نشان‌دهنده‌ی پویایی آن است. او معتقد است که هر دو طرف علیرغم فشار‌های داخلی و خارجی که سعی در توقف مسیر مذاکرات داشتند، مشتاق بودند که درِ گفت‌و‌گو را باز نگه دارند.

تاجیک در گفت‌و‌گو با الجزیره با بیان اینکه پایبندی هر یک از طرفین به خطوط قرمز خود تاکنون مانع دستیابی به یک توافق روشن شده است، گفت که اختلاف نظر در تیم امنیتی دولت جمهوری‌خواه به مواضع متناقض آمریکا دامن می‌زند، زیرا «واشنگتن می‌داند چه چیزی را نمی‌خواهد (داشتن بمب هسته‌ای توسط ایران)، اما دقیقاً نمی‌داند از مذاکرات چه چیزی می‌خواهد به دست آورد.»

بیشتر بخوانید: مذاکرات به این زودی به نتیجه نمی‌رسد | انتظار نداشته باشیم فردای توافق همه‌ مسائل حل شود

تاجیک تاکید کرد که تهران با وجود تهدید‌های نظامی مکرر واشنگتن، جدیت خود را نشان داده است.

فرصت‌های سازش و توافق

ابوالقاسم دلفی، سفیر سابق ایران در فرانسه نیز معتقد است که واشنگتن و تهران بر سر چارچوب کلی توافق‌نامه توافق دارند. وی در گفت‌و‌گو با الجزیره نت معتقد است که تعیین میزان غنی‌سازی و سازوکار‌های نظارتی می‌تواند در دور‌های آینده مذاکرات مورد بحث قرار گیرد، اما اختلافات گسترده‌تری در روابط ایران و آمریکا وجود دارند که در دور‌های کوتاه مذاکرات حل نخواهد شد و آنها نیازمند مذاکرات عمیق‌تری هستند.

توافق گام به گام

عراقچی پس از دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا گفت که کشورش «بر سر اصل غنی‌سازی مصالحه نخواهد کرد، اما برای بحث در مورد نسبت‌ها و سطوح غنی‌سازی جهت ایجاد

اعتماد، آماده است.» از این رو، به گفته ناظران، مشخص می‌شود که تهران در ابتدا چشم‌اندازی مبنی بر پذیرش برخی محدودیت‌ها در ازای عقب‌نشینی ایالات متحده از درخواست خود برای ممنوعیت کامل، ارائه داده است.

همچنین ناظران ایرانی مذاکرات در حال تحلیل سخنان بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان هستند. وی در توییتی گفته بود که مذاکرات «شامل ایده‌های مفید و نوآورانه‌ای بود که نشان‌دهنده تمایل به دستیابی به یک توافق شرافتمندانه است».

این توییت نشان‌دهنده مصالحه‌هایی در مورد مسئله غنی‌سازی است که می‌تواند راه را برای یک توافق موقت و انتقالی هموار کنند که طبق رویکرد «گام به گام» اجرا شود و راه را برای کاهش تنش‌ها هموار کند.