آیا با بیماری کبد چرب غیرالکلی می‌توان میوه خورد؟

رویداد۲۴ | سیما صابری: مصرف میوه‌ها معمولاً به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم به افراد توصیه می‌شوند. اما اگر فردی به بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) مبتلا باشد، آیا باز هم خوردن میوه بی‌خطر است؟ کبد چرب غیرالکلی یا NAFLD، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی در جهان امروز است که با تجمع چربی در کبد بدون مصرف زیاد الکل شناخته می‌شود. این بیماری معمولاً بی‌علامت است و اغلب به‌صورت تصادفی و در بررسی‌های پزشکی کشف می‌شود. یکی از اولین توصیه‌هایی که به مبتلایان داده می‌شود، کاهش مصرف قند است. با این بخش از اخبار سلامت همراه باشید. 

کبد چرب غیرالکلی چیست؟

کبد یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن است که نقش سم‌زدایی، ذخیره مواد مغذی، و تبدیل غذا به انرژی را بر عهده دارد. اما با رژیم غذایی ناسالم، اضافه‌وزن، دیابت نوع ۲ و چاقی شکمی، چربی به‌تدریج در کبد انباشته شده و عملکرد آن را مختل می‌کند. مقاومت به انسولین که معمولاً در افراد چاق یا دیابتی مشاهده می‌شود، باعث می‌شود قند و چربی بیشتری در کبد ذخیره شود و زمینه‌ساز کبد چرب شود.

بیشتر بخوانید: کبد چرب چیست؟ بررسی گریدهای مختلف و علائم هر کدام

کبد چرب غیرالکلی بیماری‌ای است که در آن، چربی در کبد تجمع پیدا می‌کند بدون اینکه ناشی از مصرف الکل باشد. وقتی فردی به این بیماری مبتلا می‌شود، اغلب به او گفته می‌شود مصرف قند را کاهش دهد مثل بیسکوییت، کیک و شیرینی. اما آیا باید میوه را هم کنار گذاشت؟

قند و کبد چرب؛ نقش میوه چیست؟

یکی از عوامل موثر در ایجاد کبد چرب، مصرف زیاد قند است. این مسئله به‌ویژه در افرادی که مقاومت به انسولین دارند (مثلاً مبتلایان به چاقی یا دیابت نوع ۲) بیشتر دیده می‌شود. مقاومت به انسولین باعث می‌شود بدن نتواند قند و چربی را به‌خوبی مدیریت کند، و چربی بیشتری در کبد ذخیره شود.

از آنجا که میوه حاوی فروکتوز است، ممکن است این سؤال پیش بیاید که آیا فروکتوز می‌تواند به کبد آسیب بزند؟ در واقع، فروکتوز در کبد تجزیه می‌شود، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد مشکل اصلی مقدار بالای قند است، نه نوع آن.

بنابراین، حذف کامل میوه توصیه نمی‌شود، چون میوه‌ها علاوه بر قند طبیعی، سرشار از آنتی‌اکسیدان، فیبر و مواد مغذی هستند که اتفاقاً برای سلامت کبد مفیدند.

یافته جالب؛ میوه ممکن است محافظ کبد باشد!

در بررسی ۳۳ مطالعه، مشخص شد افرادی که به NAFLD مبتلا بودند، در مقایسه با افراد سالم، مصرف میوه کمتری داشتند. نویسندگان این مطالعات تأکید کرده‌اند که میوه و سبزی به‌دلیل فیبر و آنتی‌اکسیدان بالا، می‌توانند از بروز NAFLD جلوگیری کنند یا آن را کنترل نمایند.

در یک تحلیل دیگر در سال ۲۰۲۰ نیز مشخص شد مصرف میوه و سبزی، خطر ابتلا به کبد چرب را کاهش می‌دهد؛ بنابراین به‌جای حذف میوه، باید آن را به‌عنوان بخشی از رژیم سالم در نظر گرفت.

میوه در رژیم غذایی مناسب برای کبد چرب

رژیم غذایی مدیترانه‌ای که سرشار از غلات کامل، سبزیجات، چربی‌های سالم، مغزها، دانه‌ها و البته میوه‌هاست، معمولاً برای کنترل NAFLD توصیه می‌شود. این رژیم به کاهش وزن و بهبود حساسیت به انسولین کمک می‌کند.

مقدار مصرف میوه اهمیت دارد

اگر میوه را به‌کلی حذف کنیم، ویتامین‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر زیادی را از دست می‌دهیم. اما زیاده‌روی در مصرف میوه، به‌ویژه به‌صورت آبمیوه یا اسموتی، هم می‌تواند باعث دریافت قند بیش از حد شود.

بهترین راه، مصرف میوه کامل و در حد متعادل است: روزانه ۱ تا ۳ وعده کافی است.

چطور میوه بخوریم که به کبد آسیبی نرسد؟

اگرچه میوه‌ها سالم هستند، اما باید در مصرف آنها تعادل را رعایت کرد. مصرف روزانه ۱ تا ۳ واحد میوه کامل توصیه می‌شود. نکات زیر می‌تواند به افراد مبتلا به کبد چرب برای بهره‌مندی از خواص میوه‌ها بدون آسیب به کبد کمک کند:

از میوه کامل استفاده کنید، نه آب‌میوه یا اسموتی. در فرآیند آب‌گیری یا مخلوط‌کردن، فیبر میوه از بین می‌رود و قند آن سریع‌تر جذب می‌شود.

میوه را با پروتئین ترکیب کنید. مثلاً سیب با کره بادام‌زمینی یا توت‌فرنگی با ماست یونانی، باعث می‌شود قند خون آهسته‌تر بالا رود.

میوه‌های کم‌قند را انتخاب کنید. توت‌ها، طالبی، هندوانه و کیوی در مقایسه با موز و انگور قند کمتری دارند.

روی کل رژیم غذایی تمرکز کنید. میوه‌ها باید بخشی از یک الگوی غذایی سالم مانند رژیم مدیترانه‌ای باشند که شامل غلات کامل، سبزیجات، چربی‌های مفید و مغزهاست.

پنج توصیه کلیدی برای مدیریت کبد چرب

کاهش وزن حتی به میزان ۵ درصد می‌تواند در بهبود عملکرد کبد و متابولیسم قند مؤثر باشد.

مصرف فیبر بالا از منابعی مانند جو دوسر، میوه‌ها و سبزیجات به چربی‌سوزی کمک می‌کند.

ترکیب میوه با پروتئین در میان‌وعده‌ها سطح قند خون را کنترل می‌کند و باعث احساس سیری بیشتر می‌شود.

پرهیز از نوشیدنی‌های شیرین‌شده، کیک و شیرینی‌ها برای کاهش مصرف قند افزوده ضروری است.

فعالیت بدنی منظم علاوه بر کاهش وزن، مقاومت به انسولین را نیز کاهش می‌دهد.

میوه‌ها نه‌تنها دشمن کبد چرب نیستند، بلکه در صورت مصرف متعادل و صحیح می‌توانند به محافظت از کبد کمک کنند. حذف کامل میوه‌ها به دلیل وجود فروکتوز، تصمیم نادرستی است و ممکن است بدن را از فیبر، آنتی‌اکسیدان و ویتامین‌های ضروری محروم کند. پس اگر به سلامت کبد خود اهمیت می‌دهید، بهتر است با یک رژیم غذایی متنوع و متعادل، از میوه‌ها به‌عنوان یک منبع غذایی مفید بهره ببرید.