انتقاد تند روزنامه اصولگرا از هزینه‌های درمان؛ 80 درصد از جیب مردم؟!

رویداد ۲۴| کاهش سهم پرداختی مردم از هزینه‌های سلامت، همواره از موضوعاتی بوده که در دو دهه اخیر، با وجود تکالیف قانونی، اما هیچ گاه به نتیجه نرسیده بلکه از آغاز دهه ۹۰ رو به افزایش گذاشته است. امروز برخی منابع، سهم پرداختی هزینه‌های سلامت را تا ۸۰ درصد عنوان می‌کنند که البته این رقم در آمار‌های متعادل، اما نزدیک به واقعیت ارقامی بین ۵۰ تا ۶۰ درصد است؛ یعنی برخلاف تکالیف برنامه‌های توسعه همچون برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم (سال‌های ۱۳۸۴ تا پایان ۱۴۰۲) که باید این رقم به ۳۰ درصد می‌رسیده، اما همچنان بالای حدود ۶۰ درصد است.

دهک‌های پایین، آسیب‌پذیری بیشتر

در این خصوص، به تازگی در فرهنگستان علوم پزشکی ایران، نتایج سه ساله مطالعات «هزینه-درآمد خانوار در حوزه سلامت»، با تمرکز بر پرداختی از جیب مردم بررسی شده است. آن طور که مهر به نقل از رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت، ذکر می‌کند، خانوار‌های واقع در پنج دهک اول درآمدی بیشترین آسیب‌پذیری را در برابر هزینه‌های کمرشکن سلامت دارند. هرچند هزینه پرداختی آن‌ها کمتر از دهک‌های بالاتر است که این امر ناشی از فقر شدید و ناتوانی در استفاده از خدمات سلامت است، نه بهبود وضعیت بهداشتی. طبق این مطالعات، بررسی‌ها نشان می‌دهد، ۲۰ درصد کم درآمد جامعه حدود ۵۳ درصد هزینه‌های سلامت که از جیب آن‌ها پرداخت می‌شود، بابت داروست.

یک مقایسه جهانی

کمی برگردیم به قبل، سال‌های آغازین دهه ۹۰ که در مقطعی شرایط تزریق بودجه‌ای حوزه درمان بهتر بود ما را با اعداد و ارقام روشنی روبه رو می‌کند و بهتر می‌توانیم آن را با شرایط و شاخص‌های جهانی مقایسه کنیم. طبق داده‌های مرکز آمار ایران، سهم مردم در پرداخت هزینه‌های سلامت در سال ۱۳۸۹ معادل ۵۸.۲ درصد بود که پس از تزریق ۲۰ هزار میلیارد ریال مازاد اعتبارات باقی مانده از هدفمندی یارانه‌ها به بخش سلامت، به ۵۰.۵ درصد در سال ۱۳۹۲ رسید. این در حالی بود که متوسط این شاخص در این بازه زمانی در جهان ۱۷.۹ درصد بود.

هزینه از جیب مردم رو به افزایش

بررسی‌ها نشان می‌دهد پرداختی از جیب مردم از سال ۹۲ تا امروز، دوباره سیر صعودی به خود گرفته و حالا به مرز ۶۰ درصد رسیده است. البته برای رسیدن به یک عدد ثابت، بین کارشناسان حوزه سلامت، اختلاف نظر وجود دارد و این عدد را بین ۵۵ تا ۶۰ درصد، متغیر می‌دانند. اما، آنچه مسلم است، پرداختی از جیب مردم همچنان بالاست. چه بسا در این زمینه نمایندگان منتقد سیاست‌های وزارت بهداشت، همچون سلمان اسحاقی در فروردین ماه گذشته اعلام کرده که «در حال حاضر ۸۰ درصد هزینه‌های درمان از جیب بیماران پرداخت می‌شود.» (خانه ملت-۱۷ فروردین۱۴۰۴)

قانون: بیمار جز رنج بیماری، نباید دغدغه دیگری داشته باشد

تمامی این آمار و ارقام و فاجعه میزان پرداخت هزینه‌های سلامت از جیب مردم، در شرایطی است که قانون و اسناد فرادستی وزارت بهداشت، همواره بر کاهش میزان پرداختی از جیب مردم تاکید داشته، اما عملاً اتفاقی رخ نداده است.

در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی، «سیاست‌های کلی سلامت» که ۱۸ فروردین ۹۳ از سوی رهبری ابلاغ شد، در بند ۲-۱- این سیاست‌ها بر مدیریت منابع سلامت از طریق نظام بیمه و در بند ۹-۲- بر پوشش کامل نیاز‌های پایه درمان از سوی بیمه‌ها برای آحاد جامعه و کاهش سهم مردم از هزینه‌های درمان تا آنجا که بیمار جز رنج بیماری، دغدغه و رنج دیگری نداشته باشد، تاکید شده است. همچنین، در ماده ۳۸ قانون برنامه پنجم توسعه، بر دستیابی به پوشش فراگیر و عادلانه خدمات سلامت و کاهش سهم مردم از هزینه‌های سلامت به ۳۰ ‎درصد، تاکید شده بود. بر اساس ماده ۹۰ قانون برنامه چهارم توسعه، سهم مردم از هزینه‌های سلامت تا پایان برنامه باید به عدد ۳۰ درصد کاهش می‌یافت.

چه باید کرد؟

دولت، قانون گذار و سیاست گذار همه به تمامی می‌دانند تا زمانی که سهم بودجه سلامت از تولید ناخالص داخلی (GDP) به میزان استاندارد خود نرسد، پاشنه به همین منوال خواهد چرخید و نه تنها سهم پرداختی مردم در هزینه‌ها کاهش نمی‌یابد، بلکه سایر حوزه‌های سلامت نیز معیوب به مسیر خود ادامه خواهد داد. در این صورت است که دولت نیز می‌تواند بیش از پیش از بیمه‌های پایه حمایت و از سهم پرداختی مردم کم کند. زیرا، این بیمه‌ها هستند که باید هزینه‌های سلامت را تا حد ممکن پوشش دهند تا پرداختی از جیب مردم کاهش یابد. در غیر این صورت، در پایان برنامه هفتم نیز نمی‌توان انتظار داشت به سهم ۳۰ درصدی مردم برای پرداخت هزینه‌های سلامت رسیده باشیم.