پشتپرده تخلیه سفارت آمریکا در بغداد چه بود؟ | مأموریت نیمهتمام؛ آمریکا آماده درگیری در منطقه میشود؟
رویداد۲۴| رایگیری در شورای حکام به امروز موکول شده، اما احتمال تصویب قطعنامه علیه ایران بسیار است. این موضوع حتما بر روند مذاکرات هستهای نیز اثرگذار خواهد بود و اوضاع را پیچیده میکند، به خصوص که ایران نیز بارها بر خطوط قرمز خود تاکید کرده و رسانههای داخلی از احتمال خروج از NPT میگویند. در این شرایط ایالات متحده تصمیم به کاهش سطح حضور دیپلماتیک خود در عراق گرفته است! این اقدام که با عنوان «اقدام احتیاطی امنیتی» مطرح شده، در حالی صورت میگیرد که طرف آمریکا در روزهای گذشته تهدیدها درباره گزینه نظامی در برابر ایران را تکرار کرده است. از طرفی برخی تحلیلگران این رویکردها و اخبار را بخشی از سناریوی فشار بر ایران و بخشی از یک جنگ روانی جدید میدانند.
ماجرا چه بود؟
چهارشنبه شب بود که رسانههایی مثل رویترز، تایم، پلیتیکو و آسوشیتدپرس خبر دادند که وزارت خارجه آمریکا دستور داده است تا کارکنان غیرضروری سفارتهای این کشور در بغداد و اربیل عراق خاک این کشور را ترک کنند! همچنین گزارشهایی درباره جابهجایی خانوادههای نظامیان آمریکایی در بحرین و کویت نیز منتشر شد.
مقامات آمریکایی در این گزارشها گفتند که این اقدام بهدلیل «افزایش تهدیدهای امنیتی و ارزیابیهای اطلاعاتی از احتمال حملات علیه نیروهای آمریکایی» اتخاذ شده است.
گفتنی است که مقامهای عراقی بلافاصله به این موضوع واکنش نشان دادند. مثلا یحیی رسول، سخنگوی فرمانده کل نیروهای مسلح عراق در بیانیهای رسمی تأکید کرد که هیچگونه تهدید امنیتی فوری علیه سفارتخانههای خارجی در عراق وجود ندارد و جابهجاییها تنها در چارچوب برنامههای چرخشی معمول انجام شده است.
وزارت خارجه عراق نیز خبر تخلیه اضطراری را رد کرد و اعلام کرد که «هیچیک از سفارتخانهها تا این لحظه درخواست رسمی برای کاهش سطح پرسنل ندادهاند».
واکنشها و تحلیلها
مقامات سیاسی و امنیتی عراق تلاش کردند فضا را آرام جلوه دهند. در عین حال، برخی تحلیلگران عراقی این اقدام آمریکا را تلاشی برای تحت فشار گذاشتن دولت عراق جهت محدود کردن گروههای مقاومت مرتبط با ایران دانستند.
در رسانههای محلی نیز اشاره شد که این تحرک میتواند نشانهای از بیاعتمادی آمریکا به توان امنیتی دولت سودانی باشد.
ناگفته نماند که یک مقام آمریکایی در گفتوگو با والاستریت ژورنال مدعی شد که اطلاعات امنیتی اخیر حاکی از احتمال اقدام تلافیجویانه از سوی گروههای نیابتی ایران در عراق بوده است.
پنتاگون نیز اعلام کرد در حالت آمادهباش قرار گرفته و تمامی سناریوها از جمله تخلیه کامل یا اقدام نظامی محدود در حال بررسی است.
رسانههایی، چون تایم و پولیتیکو این دستور را بخشی از «پیشزمینه فشار به ایران» در آستانه تصمیم شورای حکام دانستند.
واکنش ایران چه بود؟
برخی رسانهها در ایران این اقدام را «جنگ روانی آمریکا» و نشانهای از ضعف در برابر اراده ایران ارزیابی کردند.
منابع ایرانی در گفتوگو با رسانههایی، چون فارس و تسنیم اشاره کردند که «تهدید به تخلیه سفارت، نمایش امنیتی و بخشی از ابزار فشار دیپلماتیک است».
برخی تحلیلگران هشدار دادند اگر آمریکا این رویکرد را ادامه دهد، ایران ممکن است تصمیمات راهبردیتری مانند کاهش همکاری داوطلبانه با آژانس اتخاذ کند.
چرا این خبر مهم بود؟
ماجرای تخلیه سفارت آمریکا در عراق، اما مورد توجه گسترده رسانهها قرار گرفت و بسیار مهم بود، زیرا اولا نشانگر افزایش سطح تنش است. این اقدام همزمان با پیچیدگیهای مذاکرات هستهای و احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه در شورای حکام، نشانهای است از جدیتر شدن وضعیت در خاورمیانه.
دوما موجب واکنش روانی بازارها شد. شاهد آنکه بلافاصله پس از انتشار خبر، قیمت نفت حدود ۵٪ افزایش یافت و این نشاندهنده حساسیت شدید بازارها به تحولات منطقه است.
سوم اینکه حاکی از پتانسیل تشدید درگیریها در منطقه است. اگر این تخلیه مقدمه اقدامی نظامی باشد، آتش یک بحران جدید شعلهور خواهد شد.
نکته چهارم اینکه، چنین وضعیتی نقش عراق را در مساله پررنگ میکند. بغداد باید بین ایفای نقش متوازن میان تهران و واشنگتن و حفظ امنیت داخلی، توازنی دقیق برقرار کند.
پیام مهم ماجرا
هرچند آمریکا تخلیه گستردهای انجام نداده، اما صدور دستور جابهجایی پرسنل غیرضروری در این مقطع زمانی حامل پیامهای آشکار و پنهان زیادی است. اگرچه مقامات عراقی سعی در خنثیسازی اثرات روانی این اقدام داشتند، اما واقعیت آن است که معادله امنیتی در عراق، بازتابی از نبرد بزرگتری است که این روزها میان ایران، آمریکا و متحدان اروپایی در جریان است. این ماجرا اگرچه شاید «یک اقدام پیشگیرانه» باشد، اما قطعاً در فضای دیپلماتیک و منطقهای اثرات قابل توجهی خواهد داشت.
