وفاقِ جنگی، افراطِ پساجنگی: چرا رادیکال‌ها تحمل آرامش را ندارند؟

رویداد۲۴| تغییر فضای سیاسی در آن ۱۲ روزی که مشغول جنگ با اسرائیل بودیم و توجهی که به انسجام ملی می‌شد، این انتظار را ایجاد کرده بود که بعد از برقراری آتش بس هم شاهد افزایش آرامش، هم‌افزایی ملی و تمرکز بر بازسازی باشم. آنچه در روز‌های اخیر شاهدیم، اما نشان می‌دهد که آتش بس بین ایران و اسرائیل به آتش بس بین نیرو‌های تندرو و دولت و سایر طیف‌های سیاسی پایان داده است! بازگشت به ادبیات تخریبی و رفتار‌های افراطی پیشین نشان می‌دهد که طیف رادیکال اگرچه در شرایط بحرانی جنگ سکوت پیشه کرده بودند، اکنون نه تنها قصد تغییر رویه ندارند بلکه شمشیر را هم از رو بسته است. آنها نه فقط دولت و شخص رئیس جمهور بلکه اصل دیپلماسی و رویکرد‌های مبتنی بر عقلانیت را در سیاست خارجی و داخلی هدف گرفته‌اند.

بازگشت به خانه اول

در ایامی که کشور به مدد هماهنگی مثال‌زدنی میان میدان و دیپلماسی، از دل یک جنگ تحمیلی با حداقل آسیب ملی و حداکثر انسجام عبور کرده؛ تندرو‌ها به جای تقویت وفاق ملی، روی به همان رفتار‌هایی آورده‌اند که نه‌تنها مردم بلکه بسیاری از بدنه سیاسی حاکمیت را دل‌زده کرده است. مسعود پزشکیان، که در طول در جایگاه فرماندهی سیاسی و امنیتی کشور عملکرد قابل قبولی داشت، اکنون بابت هر سخن سنجیده و هر رویکرد واقع‌بینانه‌ای مورد هجمه قرار می‌گیرد! شاهد این مدعا همین جنجالی است که رسانه‌های اصولگرا بعد از مصاحبه او با تاکر کارلسون راه انداختند. از یادداشت‌های رسانه‌های اصولگرا و تحلیل‌های خشم‌آلود صداوسیما، به‌وضوح پیداست که هدف حملات آنها فقط این مصاحبه یا تحلیل پیرامون احتمال بازگشت به میز مذاکره نیست. هدف آنها اساس جایگاه قانونی و نقش‌آفرینی پزشکیان است؛ کسی که به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی، صدای مردم و عقلانیت نظام را نمایندگی کرد. انتقادات تند «کیهان» به دولت و درخواست‌های مکرر برای تغییر مشاوران رئیس جمهور نشان از دارد که تندرو‌ها در جریان اصولگرا خواستار تغییرات اساسی در رویه دولت هستند.

حمله به عقلانیت

این طور که معلوم است تندرو‌ها نمی‌توانند بازگشت تدریجی سیاست خارجی کشور به مدار گفت‌و‌گو و دیپلماسی را تاب بیاورند. این درحالی است که تعابیری همچون «مذاکره بی‌شرفانه» که در بیانیه‌ها و تریبون‌های رسانه‌ای آنها تکرار می‌شود، نه تنها فاقد پایگاه حقوقی و ملی بلکه در تضاد با توصیه‌های صریح رهبری درباره پذیرش مذاکرات در چارچوب منافع کشور است.

مجتبی زارعی، نماینده مجلس در همین راستا نوشته است: «معیار شرف و بی‌شرفی را تو تعیین نمی‌کنی. این معیار را قبلاً ولی امر برای حاکمیت و دولت محترم معلوم کرده بود.» این موضع‌گیری کم‌نظیر، نشانه‌ای است از شکاف درونی در اردوگاه اصول‌گرایان که دیگر حاضر نیستند اجازه دهند اقلیتی پر سروصدا، امنیت ملی و مصالح کلان کشور را قربانی رقابت‌های جناحی کنند.

چرا از پزشکیان می‌ترسند؟

تحلیل برخی رسانه‌های اصلاح‌طلب این است که رادیکال‌ها اساسا با پزشکیان مشکل دارند و دلیلش عملکرد او طی یک سال گذشته است. بالاخره او در ماجرای تصویب قانون حجاب، پای حرف خود ایستاد و حاضر به اجرای آن قانون چالش ساز نشد. وی در مسائل هسته‌ای هم مدیریت معقولی داشت که عملکرد دستگاه دیپلماسی در یک سال گذشته مصداق آن است. وی در همین مصاحبه پر سروصدای اخیر هم به‌جای تکرار شعار‌های بی‌مخاطب، با زبانی صریح و منطقی از حقانیت ایران دفاع کرد.

مهرداد خدیر در یادداشتی که در «هم‌میهن» نوشت: «خشم تندرو‌ها از پزشکیان از آن روست که او رئیس‌جمهور است، نه امام جمعۀ فلان شهر.»

تنگ‌نظری حداکثری

تندرو‌ها در روز‌های اخیر، اما صرفا به تقابل با پزشکیان محدود نمانده است. واکنش‌ها به بیانیه جمعی از اقتصاددان برای تغییر پارادیم حکمرانی نشان داد که رادیکال‌ها اصلاح و تغییر را در هیچ زمینه‌ای برنمی‌تابند. آنان که خود طی سال‌های گذشته مجالی برای اصلاح اقتصادی فراهم نیاوردند و اغلب سیاست‌های تورم‌زا و رانت‌محور را حمایت کردند، اکنون به دولت پزشکیان اجازه حتی طرح یک گفت‌و‌گو علمی را نیز نمی‌دهند. آیا واقعاً این حساسیت ناشی از دلسوزی برای معیشت مردم است؟ یا از بیم آن‌که نکند مسیر جدید، گفتمان جدیدی را حاکم کند که در آن جایی برای هیاهو، تحقیر و فریب نیست؟

آزمون بزرگ سیاست‌ورزان

افزایش تندروی‌ها در روز‌های اخیر، اما درحالی است که در شرایط کنونی و بعد از آنکه آتش جنگ خاموش و زمزمه‌های بازگشت به گفت‌و‌گو بلند شده است. ادامه این رویه می‌تواند برای دولت چالش ساز شده و کشور را نیز بن بست بکشاند. در واقع این دوره، آزمون بزرگ سیاست‌ورزان است. باید دید که مسیر گفت‌و‌گو و منطق را پی می‌گیرند یا به اقتضای جوسازی اقلیت پرادعا، عقب‌نشینی می‌کنند؟ آنچه امروز از رئیس‌جمهور انتظار می‌رود، ایستادگی در برابر این فضاسازی‌ها و حفظ صدای اعتدال و منافع ملی است. چرا که ایرانِ پساجنگ دیگر به عقب بازنمی‌گردد، حتی اگر صداوسیما و جریانات افراطی، بخواهند مردم را با طبل‌های توخالی به همان نقطه پیشین برگردانند.