تاب‌آوری ملی به سبک بریتانیا؛ چگونه یک کشور برای «همه نوع بحران» آماده می‌شود؟

رویداد۲۴| مهدی زارع عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و پژوهشگر حوزه اقلیم در یادداشت اختصاصی برای رویداد۲۴ نوشت:

در دوران جنگ سرد (۱۹۵۰-۱۹۹۰) در بریتانیا پدافند غیر نظامی متمرکز بر حمله هسته‌ای (با تهیه فیلم‌های اطلاع‌رسانی عمومی، پناهگاه‌ها) بود. قانون تهدید‌های غیرنظامی ۲۰۰۴ Civil Contingencies Act (CCA) چارچوب "حفاظت غیرنظامی" را مدرن کرد. این قانون پس از یازده سپتامبر ۲۰۰۱ برای هماهنگی پیشرفته تدابیر ضد تروریسم وضع شد. قانون تهدید‌های غیرنظامی ۲۰۰۴ (CCA) در بریتانیا، چارچوب قانونی برای آمادگی و واکنش را در شرایط اضطراری فراهم کرد. این قانون ساختاری برای همکاری بین امدادگران محلی، از جمله خدمات اورژانس، مقامات محلی و نهاد‌های بهداشتی، ایجاد می‌کند و نقش‌ها و مسئولیت‌های مربوطه آنها را تعریف می‌کند. این قانون همچنین به دولت اختیارات اضطراری برای واکنش به تهدید‌های قابل توجه می‌دهد و تعریف می‌کند که چه چیزی یک وضعیت اضطراری را تشکیل می‌دهد و موقعیت‌هایی را مشخص میکند که تهدیدی برای رفاه انسان، محیط زیست یا امنیت ملی هستند.

قانون CCA؛ ساختار پاسخ سریع به بحران‌های چندگانه

بخش ۱ این قانون بر ترتیبات محلی برای حفاظت از شهروندان تمرکز دارد و یک چارچوب قانونی برای نقش‌ها و مسئولیت‌ها ایجاد می‌کند. قانون CCA امدادگران را به دو دسته: مراقبان اصلی مانند خدمات اورژانس، مقامات محلی و نهاد‌های NHS - نظام ملی سلامت و مراقبان همکار نظیر شرکت‌های خدمات رفاهی و ارائه دهندگان حمل و نقل طبقه‌بندی می‌کند. این قانون وظایف خاصی را برای امدادگران مشخص می‌کند، از جمله ارزیابی ریسک، برنامه‌ریزی اضطراری و توصیه و هشدار عمومی.

اختیارات اضطراری دولت و مأموریت‌های ویژه در شرایط بحرانی

بخش ۲ قانون، اختیارات اضطراری را تعریف می‌کند که به دولت اجازه می‌دهد به سرعت و به طور مؤثر به موارد اضطراری جدی پاسخ دهد، و به طور بالقوه شامل توانایی وضع قوانین ویژه موقت است.

این قانون همچنین شامل مقرراتی برای ترتیبات مدیریت تداوم کسب و کار برای سازمان‌های تحت پوشش قانون است. قانون CCA در سراسر بریتانیا اعمال می‌شود و مقرراتی برای انعکاس توافقات مختلف تفویض اختیار دارد. قانون CCA پس از بررسی ترتیبات برنامه‌ریزی اضطراری ملی، در پی رویداد‌هایی مانند اعتراضات سوخت در سال ۲۰۰۰، سیلاب سال ۲۰۰۰ و شیوع بیماری تب برفکی در سال ۲۰۰۱ مصوب شد. هدف آن بهبود توانایی بریتانیا در مقابله با حوادث مخرب با بهبود برنامه‌ریزی، تقویت همکاری بهتر بین سازمانی و تقویت ارتباط بین سطوح محلی و ملی است. در اصل، قانون حوادث غیرمترقبه مدنی مصوب ۲۰۰۴، سنگ بنای حمایت مدنی در بریتانیا است و چارچوب قانونی روشنی را برای آمادگی، واکنش و بازیابی پس از حوادث اضطراری ارائه می‌دهد.

نقش کلیدی COBRA و دبیرخانه حوادث غیرمترقبه در مدیریت بحران

هماهنگی مرکزی برای بحران‌ها در سطح ملی در دفتر نخست وزیر، دبیرخانه تهدید‌های غیرنظامی CCS Civil Contingencies Secretariat است. در مواقع اضطراری COBRA ("اتاق‌های توجیهی دفتر کابینه") را با بودجه سالانه ۱۰ میلیون پوند اداره میکند. (وب سایت www.gov.uk/government/policies/emergency-planning) دبیرخانه حوادث غیرمترقبه مدنی (CCS)، که در ژوئیه ۲۰۰۱ ایجاد و در ژوئیه ۲۰۲۲ منحل شد، بخش اجرایی دفتر کابینه بریتانیا و مسئول برنامه‌ریزی اضطراری در بریتانیا بود. نقش دبیرخانه تضمین تاب‌آوری بریتانیا در برابر چالش‌های مخرب و انجام این کار با همکاری دیگران برای پیش‌بینی، ارزیابی، پیشگیری، آمادگی، واکنش و بازیابی بود. تا زمان تأسیس آن در سال ۲۰۰۱، برنامه‌ریزی اضطراری در بریتانیا بر عهده وزارت کشور بود. CCS همچنین از کمیته حوادث غیرمترقبه مدنی، که معمولاً با نام COBRA شناخته می‌شود، پشتیبانی می‌کرد.

بیشتر بخوانید: اگر بحران آب ادامه یابد، ایران قبل از حمله خارجی فرو می‌پاشد | مدیریت آب کشاورزی، ۲ میلیون نفر را بیکار می‌کند، اما کشور را نجات خواهد داد

پس از اتفاقات سال‌های ۲۰۰۰-۲۰۰۱دولت بریتانیا احساس کرد که سیاست‌ها و ساختار‌های مدیریت اضطراری موجود برای مقابله با سوانح طبیعی یا انسانی ناکافی هستند و در ژوئیه ۲۰۰۱ دبیرخانه حوادث غیرمترقبه مدنی را در دفتر کابینه تشکیل داد. اندکی پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا، حوزه اختیارات CCS گسترش یافت و شامل کاهش عواقب یک حمله تروریستی در مقیاس بزرگ نیز شد.

ساختار تاریخی مدیریت بحران در بریتانیا؛ از ۱۹۳۵ تا ۲۰۰۱

تا سال ۲۰۰۱، وزارت کشور برنامه‌ریزی آمادگی اضطراری را از طریق بخش برنامه‌ریزی اضطراری خود انجام می‌داد که به نوبه خود جایگزین بخش پدافند ملی و خدمات اضطراری شد. از سال ۱۹۳۵ تا ۱۹۷۱، یک بخش جداگانه به نام وزارت دفاع مدنی (در سال‌های اولیه، بخش اقدامات احتیاطی حمله هوایی، وزارت امنیت داخلی) وجود داشت. چارچوب تاب‌آوری بریتانیا بر ارزیابی ریسک و آمادگی تمرکز دارد.

در ژوئیه ۲۰۲۲، دفتر کابینه بریتانیا، دبیرخانه حوادث غیرمترقبه مدنی را بازسازی کرد و وظایف تاب‌آوری آن را به دو واحد تقسیم کرد: واحد COBR و اداره تاب‌آوری.

واحد COBR همچنان رهبری واکنش به بحران را در دولت بریتانیا بر عهده دارد، در حالی که اداره تاب‌آوری بر افزایش تاب‌آوری و آمادگی کلی بریتانیا تمرکز دارد. COBR یا COBRA مخفف کمیته احتمالات مدنی است که برای رسیدگی به امور اضطراری ملی یا اختلالات عمده تشکیل می‌شود. هدف آن هماهنگی ادارات و سازمان‌های مختلف در پاسخ به چنین شرایط اضطراری است. این واحد قبلاً بخشی از دبیرخانه حوادث غیرمترقبه مدنی- غیر نظامی بود، پس از ژوییه ۲۰۲۲نقش خود را در رهبری واکنش دولت به بحران‌های داخلی و بین‌المللی، صرف نظر از اینکه مخرب یا غیرمخرب باشند، حفظ کرد. هدف اداره COBR هماهنگی و تصمیم‌گیری در سطح بالا در صورت بروز شرایط اضطراری بزرگ یا فاجعه‌بار است.

اداره جدید تاب‌آوری مسئول کار دولت در زمینه تاب‌آوری ملی، مدیریت سامانه کلی تاب‌آوری، توسعه چارچوب‌های تاب‌آوری و نظارت بر فرآیند‌های ریسک است.

ارزیابی قانون CCA؛ از خطرات سنتی تا تهدید‌های نوظهور

بررسی قانون حوادث غیرمترقبه مدنی در سال ۲۰۲۲ فرصتی را برای ارزیابی اثربخشی قانون و شناسایی زمینه‌های اصلاح بالقوه فراهم کرد. بر این اساس در پرداختن به چالش‌های فعلی و آینده این قانون مرتبط و مؤثر بر پایه تاب‌آوری در دنیای در حال تغییر کنونی باقی می‌ماند.

بازسازی و بررسی قانون تهدید‌های مدنی، نشان‌دهنده‌ی به رسمیت شناختن ماهیت در حال تحول خطرات پیش روی بریتانیا، از جمله چالش‌های پیچیده و به هم پیوسته‌ای است که نیازمند رویکردی قوی‌تر و سازگارتر به تاب‌آوری هستند.

بیشتر بخوانید: چگونه در شرایط بحرانی تصمیم درست بگیریم؟ | یک بررسی علمی

پس از موج گرما در ژوئیه ۲۰۲۲ در بریتانیا، چارچوب قانون احتمالات مدنی (CCA) همچنان پایه و اساس حفاظت مدنی و آمادگی اضطراری با تمرکز بر تقویت هسته‌های تاب‌آوری محلی (LRFs) و به‌روزرسانی دستورالعمل‌ها برای انعکاس تغییرات در قانون، همچنان قابل کاربرد است. چارچوب CCA نقش‌ها و مسئولیت‌های پاسخ‌دهندگان مختلف را، از جمله مقامات محلی، خدمات اورژانس و سایر سازمان‌های مربوطه، در آماده‌سازی و پاسخگویی به موارد اضطراری مشخص می‌کند.

جنبه‌های کلیدی CCA و اجرای آن پس از ژوئیه ۲۰۲۲: دولت بریتانیا متعهد به تأمین بودجه اصلی برای هسته‌های تاب آوری محلی LRFs شده است و بر تهیه فهرست‌های ریسک اجتماعی (CRRs) برای رسیدگی بهتر به نیاز‌های گروه‌های آسیب‌پذیر تمرکز کرده است.

CCA برای ارزیابی اثربخشی خود، بررسی‌های دوره‌ای انجام می‌دهد. بررسی پس از اجرا در سال ۲۰۲۲، نیاز به پیشرفت‌های مداوم در آمادگی و پاسخگویی به موارد اضطراری را برجسته کرد.

برنامه‌ریزی بر پایه ریسک؛ پاسخ به تغییر اقلیم و بحران‌های ترکیبی

در ژوئیه ۲۰۲۲، گروه‌های مأموریت میدانی (CCG) منحل و با هیئت‌های مراقبت یکپارچه (ICB) در ساختار NHS جایگزین شدند. ثبت ملی ریسک فوریت‌های مدنی، خطرات بالقوه، از جمله موارد مرتبط با تغییرات اقلیمی، را مشخص می‌کند و تلاش‌های برنامه‌ریزی اضطراری را اطلاع‌رسانی می‌کند. دفتر کابینه، وزارتخانه‌های دولتی پیشرو را مسئول جنبه‌های مختلف مدیریت اضطراری تعیین می‌کند و خطوط مسئولیت مشخصی را تضمین می‌کند.

چارچوب ملی برای واکنش به بحران COBRA، که در آوریل ۲۰۲۵ به‌روزرسانی شد، نقش‌ها، مسئولیت‌ها و انتظارات را در طول چرخه عمر یک بحران تعریف می‌کند. در اصل، چارچوب CCA با تلاش‌های مداوم برای اصلاح اجرای آن، تقویت تاب‌آوری محلی و سازگاری با خطرات در حال تحول، از جمله خطرات مرتبط با تغییرات اقلیمی، همچنان سنگ بنای حفاظت مدنی بریتانیا است.

NHS و آمادگی در برابر تهدید‌های ترکیبی: اقلیم، حملات و بیماری‌ها

سرویس سلامت همگانی (NHS) در بریتانیا دارای یک سیستم قوی برای آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری است که با نام EPRR (آمادگی، تاب‌آوری و واکنش در شرایط اضطراری) شناخته می‌شود. این سیستم به گونه‌ای طراحی شده است که تضمین کند NHS می‌تواند حوادث و شرایط اضطراری مختلف، از آب و هوای شدید گرفته تا تصادفات بزرگ، را مدیریت کند و در عین حال خدمات ضروری را حفظ کند. این سیستم شامل برنامه‌ریزی، آموزش و همکاری با سایر آژانس‌ها برای مدیریت مؤثر بحران‌ها است.

قانون تهدید‌های مدنی ۲۰۰۴، سازمان‌های نظام ملی سلامت NHS و ارائه‌دهندگان خدمات تحت پوشش NHS را ملزم به آمادگی برای شرایط اضطراری می‌کند. NHS انگلستان برنامه ملی (آمادگی، تاب‌آوری و واکنش در شرایط اضطراری) EPRR را رهبری می‌کند و استاندارد‌ها و راهنمایی‌های ثابتی را در سراسر کشور ارایه می‌کند. NHS آماده پاسخگویی به طیف وسیعی از حوادث است از قبیل: وقایع اقلیمی شدید، شیوع بیماری‌های عفونی، تصادفات بزرگ حمل و نقل، حملات تروریستی، حملات سایبری، مواد خطرناک (HAZMAT) و CBRN آمادگی برای حوادث مربوط به مواد شیمیایی، بیولوژیکی، رادیولوژیکی و هسته‌ای، آمادگی برای همه‌گیری مانند کرونا، آمادگی برای رویداد‌های اقلیمی شدید مانند موج گرما و سیل.

کمیته ملی فشار‌های اضطراری (NEPP) در دوره‌های فشار شدید بر NHS پشتیبانی ارائه می‌دهد. همچنین NHS می‌تواند در مواقع اضطراری از ارتش درخواست کمک کند.