بانک توسعه صادرات ایران؛ محرک تابآوری و رشد اقتصادی صادراتمحور
رویداد۲۴| در شرایطی که اقتصاد جهانی و منطقهای با چالشهای پیچیدهای از جمله تحریمها، نوسانات ارزی و محدودیتهای بازار روبهرو است، نقش نهادهای مالی توسعهای در تثبیت و تقویت بنگاههای اقتصادی اهمیت دوچندانی یافته است.
از سوی دیگر اقتصاد ایران در دهههای اخیر با چالشهای متعددی مواجه بوده است؛ از تحریمهای بینالمللی و محدودیتهای ارزی گرفته تا نوسانات بازار جهانی و تغییرات در سیاستهای پولی و مالی. در چنین فضایی، توانمندی بنگاههای اقتصادی و به ویژه واحدهای تولیدی صادراتمحور در مواجهه با این نوسانات، به ظرفیت نهادهای مالی تخصصی وابسته است.
بانک توسعه صادرات ایران به عنوان تنها بانک تخصصی و توسعهای کشور در حوزه صادرات غیرنفتی، طی ۳۴ سال فعالیت، توانسته با طراحی و اجرای سیاستهای اعتباری متنوع و راهبردی، نقشی محوری در تابآوری اقتصادی واحدهای تولیدی صادراتمحور ایفا کند.
بررسی عملکرد این بانک نشان میدهد که رویکردهای نوین آن، فراتر از تأمین مالی ساده، به توسعه پایدار و ایجاد مزیت رقابتی برای صادرکنندگان منجر شده است.
تحول ساختاری و استراتژیک بانک توسعه صادرات ایران
بانک توسعه صادرات ایران طی سه دوره اصلی تحول و بلوغ، مسیر خود را از یک نهاد مالی با خدمات محدود به یک بازیگر کلیدی در تجارت بینالملل پیش برده است. دوره نخست فعالیت بانک بر ارائه خدمات پایه بانکی متمرکز بود؛ دوره دوم با توسعه فعالیتهای ارزی و بهبود خدمات پایه همراه شد و در نهایت دوره سوم که از حدود دو سال پیش آغاز شده است، بر گذار تحولی و ارائه محصولات بانکی متنوع با تمرکز بر نیازهای صادراتی استوار است. این دوره، با تمرکز بر توسعه پلتفرمهای بانکداری دیجیتال و ایجاد سبد محصولات ارزی-ریالی متوازن، توانسته نقش بانک را در اقتصاد غیرنفتی پررنگتر کند.
یکی از شاخصهای بارز این تحول، تغییر نگاه سیاست گذاران پولی و بانکی به بانک توسعه صادرات ایران به عنوان پیشران اصلی رشد اقتصادی پایدار است. این تغییر نگاه باعث شد بانک بتواند سیاستهای اعتباری خود را بازنگری کرده و با کاهش نرخ تأمین مالی و ارائه خدمات ارزی ارزان، توان مالی صادرکنندگان را افزایش دهد. کاهش نسبت مطالبات غیرجاری ریالی بانک نشانه روشنی از موفقیت سیاستهای اعتباری نوین است.
قدرت سرمایه و سلامت مالی در بانک توسعه صادرات ایران
شاخص کفایت سرمایه بانک توسعه صادرات ایران، که همواره بالاتر از استانداردهای بینالمللی (بازل ۳) بوده، به رقم ۱۵.۱۷ درصد رسیده است. این شاخص نشاندهنده سلامت مالی و توانایی بانک در مدیریت ریسکهای اعتباری و اقتصادی است. سرمایه بانک از ۶ همت در سال ۱۴۰۲ به ۱۹.۵ همت در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته و پیشبینی میشود تا پایان سال ۱۴۰۴، سرمایه بانک نسبت به سال ۱۴۰۱ بیش از ۶ برابر شود. این افزایش سرمایه از طریق داراییهای باکیفیت و رشد سودآوری حاصل شده و امکان ارائه تسهیلات بیشتر و ارزانتر به واحدهای تولیدی صادراتمحور را فراهم کرده است.
افزایش سرمایه و کفایت بالای سرمایه، به بانک این امکان را داده است که بدون نیاز به جذب سپردههای گرانقیمت، نرخ تأمین مالی پایینتری نسبت به سایر بانکهای دولتی و خصوصی ارائه کند. این رویکرد ضمن کاهش هزینههای مالی برای صادرکنندگان، به ایجاد مزیت رقابتی پایدار در بازارهای بینالمللی کمک کرده است.
افزایش چشمگیر سهم بانک در منابع و تسهیلات شبکه بانکی
در دوره گذار تحولی سوم، بانک توسعه صادرات ایران موفق شده سهم خود از منابع شبکه بانکی را بیش از ۹۰ درصد افزایش دهد و با ارائه خدمات کارمزدمحور، درآمدهای کارمزدی خود را بیش از سه برابر کند. این اقدامات موجب شد حجم تسهیلات اعطایی به مشتریان بیش از چهار برابر نسبت به سال ۱۴۰۱ افزایش یابد و پروژههای کلان ملی نظیر پتروشیمی بوشهر، شرکت نفت و گاز صبا اروند و پتروشیمی گچساران تامین مالی شوند. همچنین فرآیند پرداخت تسهیلات در صورت ارائه مدارک کامل، ظرف ۱۰ روز به انجام میرسد که سرعت عمل قابل توجهی در مقایسه با سایر بانکها محسوب میشود.
تنوع خدمات ارزی و پشتیبانی از صادرکنندگان
یکی دیگر از نقاط قوت بانک، تنوع خدمات ارزی و تسهیلاتی آن است. بانک توسعه صادرات ایران انواع حسابهای ارزی، ابزارهای پرداخت صادراتی و وارداتی، تسهیلات قبل و بعد از حمل کالا، ضمانتنامههای ارزی و خدمات مدیریت وجوه صادرکنندگان را از طریق شبکه کارگزاری داخلی و بینالمللی ارائه میدهد. چنین رویکردی، ضمن افزایش انعطافپذیری مالی بنگاههای صادراتی، امکان بهرهگیری از فرصتهای جدید در بازارهای داخلی، منطقهای و جهانی را فراهم کرده است.
رشد حمایت از بنگاههای کوچک، متوسط و دانشبنیان
بانک توسعه صادرات ایران با هدف تقویت بنگاههای اقتصادی صادراتمحور، توجه ویژهای به شرکتهای دانشبنیان و صنایع کوچک و متوسط داشته است. آمارها نشان میدهد که تسهیلات پرداختی به شرکتهای دانشبنیان در سال ۱۴۰۳ با رشد ۳۱ درصدی و به SMEها با افزایش ۸۲ درصدی همراه بوده است. این حمایتها موجب تقویت ظرفیتهای داخلی و افزایش توان رقابتی واحدهای تولیدی شده و تابآوری اقتصادی آنها را در برابر فشارهای خارجی و تحریمها افزایش داده است.
حمایت از زیرساختهای کلان و پروژههای توسعهای
بانک توسعه صادرات ایران مشارکت فعال در تامین مالی بیش از ۳۰۰ پروژه پیشران اقتصادی داشته است. این پروژهها شامل حوزههای پتروشیمی، توسعه بنادر، انتقال برق، نفت و گاز، کشتیرانی، فولاد، صنایع غذایی، حمل و نقل شهری و معدن بودهاند و ارزش تسهیلات پرداختی بانک به حدود ۱۵ میلیارد دلار میرسد. چنین رویکردی باعث شده بانک نه تنها به عنوان تأمینکننده مالی، بلکه به عنوان محرک توسعه صنعتی و اقتصادی کشور شناخته شود.
نوآوری در تامین مالی
بانک توسعه صادرات ایران، با بهرهگیری از ابزارهای نوین مالی، امکان تامین مالی جمعی و انتشار اوراق گام را برای واحدهای تولیدی فراهم کرده است. این روشها، مناسب گروههای تولیدی است که برای تامین مواد اولیه یا سرمایه در گردش با محدودیت نقدینگی مواجه هستند. مکانیزم اوراق گام به واحدهای تولیدی اجازه میدهد به جای دریافت تسهیلات مستقیم از بانک، با استفاده از اعتبار و ضمانت بانک، منابع مالی مورد نیاز خود را جذب کنند. این شیوه، هم برای شرکتها و هم برای سرمایهگذاران یک فرصت برد-برد محسوب میشود و ریسک مالی کاهش مییابد.
جهش عملکرد و تابآوری در دولت چهاردهم
آمارهای سال ۱۴۰۳ نشاندهنده رشد ۸۴ درصدی تسهیلات پرداختی بانک به بخشهای تولیدی صادراتمحور است. افزایش سرمایه به ۱۹.۵ همت، رشد ۱۰۵ درصدی سود بانک و جهش بیش از ۱۵ برابری سودآوری نسبت به سال ۱۴۰۱، نشاندهنده توان بالای بانک توسعه صادرات ایران در مدیریت منابع و پاسخگویی به نیازهای اقتصادی است.
بیش از ۹۰ درصد تسهیلات پرداختی بانک در این دوره به بخش تولید اختصاص یافته است که سهم صنایع، کشاورزی و صنایع تبدیلی و پتروشیمی به ترتیب ۵۶، ۲۸ و ۱۴ درصد بوده است. این دادهها به وضوح نشان میدهد بانک توسعه صادرات ایران توانسته تابآوری واحدهای تولیدی صادراتمحور را در شرایط چالشبرانگیز اقتصادی بهبود بخشد.
چشمانداز دیجیتال و بانکداری هوشمند
یکی از اهداف بلندمدت بانک توسعه صادرات ایران، ایجاد بانکداری دیجیتال و هوشمند است. با توسعه پلتفرمهای بانکداری باز، پیشخوان مجازی، ویترین و همراه بانک، امکان ارائه خدمات غیرحضوری و بهبود تجربه مشتریان فراهم شده است. این تحول دیجیتال، ضمن افزایش سرعت و دقت در ارائه تسهیلات و خدمات ارزی، توان بانک در پشتیبانی از صادرکنندگان و ارتقای رقابتپذیری آنها در بازارهای بینالمللی را افزایش میدهد.
تعامل استراتژیک با بخش خصوصی و اتاقهای بازرگانی
همکاری بانک با اتاقهای بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی و صندوق ضمانت صادرات، نمونهای از تعامل سازنده میان نهادهای مالی و بخش خصوصی است. این تعامل، به طراحی سیاستهای بانکی مؤثر، شناسایی نیازهای واقعی صادرکنندگان و ایجاد کمیتههای مشورتی برای تسهیل تامین مالی کمک میکند. همچنین پیشنهاد ایجاد مرکز مشاوره صادراتی در بانک، میتواند خدمات تحلیل بازارهای هدف و بهرهگیری از مشوقهای دولتی را برای صادرکنندگان فراهم کند و تابآوری اقتصادی آنها را بیش از پیش تقویت کند.
بانک توسعه صادرات ایران با بیش از سه دهه تجربه، توانسته است با سیاستهای اعتباری هدفمند، افزایش سرمایه و تقویت زیرساختهای دیجیتال، نقش محوری در توانمندسازی بنگاههای تولیدی صادراتمحور ایفا کند. کاهش نرخ تأمین مالی، ارائه خدمات ارزی و ریالی متنوع، پشتیبانی از صنایع کوچک، متوسط و دانشبنیان و مشارکت در پروژههای کلان، همه نشاندهنده تمرکز بانک بر ایجاد مزیت رقابتی پایدار برای اقتصاد غیرنفتی کشور است.
با توجه به تحولات جهانی و نیاز به تابآوری اقتصادی، بانک توسعه صادرات ایران میتواند به عنوان محرک اصلی توسعه صادرات غیرنفتی و ارتقای توان رقابتی بنگاهها در بازارهای جهانی مطرح شود. استراتژیهای بانک در جهت دیجیتالی شدن، استفاده از ابزارهای نوین مالی و تعامل سازنده با بخش خصوصی، مسیر توسعه پایدار و افزایش تابآوری اقتصادی واحدهای تولیدی صادراتمحور را هموار میکند.
بانک توسعه صادرات ایران نه تنها تأمینکننده مالی بلکه موتور محرک توسعه اقتصادی، نوآوری و تابآوری صادرات غیرنفتی کشور محسوب میشود و جایگاه آن در اکوسیستم اقتصادی ایران به عنوان ستون اصلی حمایت از تولید و صادرات تثبیت شده است.
