دایان کیتون کیست؟ | برنده اسکار برای «آنی هال» و چهره ماندگار «پدرخوانده»

رویداد۲۴ | دایان کیتون، بازیگر و کارگردان آمریکایی که در نقش‌های خاص و شخصیت‌های عجیب و دوست‌داشتنی‌اش شهرت یافت، در ۱۱ اکتبر ۲۰۲۵ در کالیفرنیا درگذشت. او متولد ۵ ژانویه ۱۹۴۶ در لس‌آنجلس بود و با ایفای نقش در فیلم‌های ماندگاری، چون آنی هال و پدر خوانده، نام خود را برای همیشه در تاریخ سینما ثبت کرد. کیتون نه‌تنها به عنوان بازیگری با سبک خاص، بلکه به‌عنوان زنی که قواعد مرسوم هالیوود را به چالش کشید، الهام‌بخش نسل‌های مختلف هنرمندان شد.

بیوگرافی دایان کیتون

دایان کیتون در نوجوانی جذب تئاتر شد و در کالج سانتا آنا در کالیفرنیا و سپس در مدرسه بازیگری نیبرهود پلی‌هاوس نیویورک به تحصیل بازیگری پرداخت. او در اواسط دهه ۱۹۶۰ در تئاتر‌های تابستانی ظاهر شد و در سال ۱۹۶۸ به عنوان جانشین نقش اصلی در موزیکال معروف برادوی، کار خود را آغاز کرد.

بیشتر بخوانید: جودی فاستر کیست؟| از بازی در «سکوت بره‌ها» تا «هیولای پول» جرج کلونی

نخستین حضور چشمگیرش در تئاتر زمانی بود که در نمایش «دوباره بنواز سم» به نویسندگی وودی آلن نقش اصلی را بازی کرد. این همکاری نقطه آغاز رابطه‌ای حرفه‌ای و شخصی میان او و آلن شد که بعد‌ها در فیلم‌های متعددی ادامه یافت. در سال ۱۹۷۰، با فیلم «عاشقان و دیگر غریبه‌ها» وارد سینما شد. در همان فیلم، طنز ملایم و شخصیت معصوم، اما غیرقابل پیش‌بینی او، الگویی از تیپ سینمایی‌ای ساخت که در دهه بعدی از او چهره‌ای منحصر‌به‌فرد ساخت.

دایان کیتون در پدرخوانده و ورود به دنیای جدی سینما

موفقیت واقعی دایان کیتون زمانی رقم خورد که فرانسیس فورد کاپولا او را برای ایفای نقش «کی آدامز»، نامزد و سپس همسر مایکل کورلئونه (با بازی آل پاچینو) در پدرخوانده انتخاب کرد. این نقش نه‌تنها او را وارد دنیای سینمای جدی کرد، بلکه باعث شد توجه منتقدان به توانایی‌اش در ایفای نقش‌های پیچیده جلب شود.

او در قسمت دوم پدرخوانده نیز حضور یافت و در کنار پاچینو، یکی از تأثیرگذارترین زوج‌های سینمای دهه ۷۰ را ساخت. رابطه عاشقانه واقعی او با آل پاچینو نیز سال‌ها سوژه رسانه‌ها بود، رابطه‌ای که تا سال ۱۹۹۰ ادامه داشت، اما هرگز به ازدواج نینجامید.

دایان کیتون بازیگر «آنی هال»

سال ۱۹۷۷ نقطه عطفی در زندگی هنری کیتون بود. او در همان سال در دو فیلم متفاوت، چهره‌ای نو از خود نشان داد. نخست، در شاهکار وودی آلن، آنی هال، نقش زنی عجیب، شوخ‌طبع و درعین‌حال آسیب‌پذیر را بازی کرد؛ نقشی که بر اساس شخصیت واقعی خود او نوشته شده بود.

فیلم موفق به دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم شد و کیتون نیز اسکار بهترین بازیگر زن را از آن خود کرد. شخصیت آنی هال با لباس‌های خاص، کلاه‌های بزرگ و کت‌های مردانه، نمادی از استقلال زنانه در سینمای آن دوران شد. همان سال، او در فیلم تاریک و خشن «در جستجوی آقای گودبار» نیز ظاهر شد و توانایی‌اش در ایفای نقش‌های دراماتیک را به رخ کشید.

از «سرخ‌ها» تا «بیبی بوم»؛ استمرار درخشش دایان کیتون

دهه ۱۹۸۰ دوران تثبیت جایگاه کیتون بود. او در فیلم سرخ‌ها به کارگردانی وارن بیتی، در نقش روزنامه‌نگار و فعال سیاسی «لوییز برایانت» بازی کرد و برای دومین بار نامزد جایزه اسکار شد.

در سال‌های بعد، با فیلم‌هایی، چون فرار شبانه از خانه، جنایت‌های دل و بیبی بوم، طیف گسترده‌ای از نقش‌ها را تجربه کرد. در بیبی بوم، تصویر زنی مدرن و مستقل که میان شغل و مادری درگیر است، بازتابی از دغدغه‌های زنان دهه ۸۰ بود و محبوبیت او را بیش از پیش افزایش داد.

دایان کیتون در «پدر عروس» و بازگشت به کمدی‌های عاشقانه

در دهه ۹۰ میلادی، کیتون با فیلم «پدر عروس» در نقش مادری مهربان و آرام، در کنار استیو مارتین، بار دیگر به دل تماشاگران نشست. او سپس در «اتاق ماروین» (۱۹۹۶) به سراغ درامی خانوادگی رفت و نشان داد همچنان قدرت خلق احساسات عمیق را دارد. در همین دوران، همکاری دوباره‌اش با وودی آلن در فیلم «معمای قتل در منهتن» یادآور روز‌های طلایی گذشته بود.

شکوه دوباره دایان کیتون در قرن جدید

در آغاز قرن ۲۱، دایان کیتون بار دیگر با فیلم «یکی باید کوتاه بیاید» (۲۰۰۳) به کارگردانی نانسی مایرز و در کنار جک نیکلسون درخشید. این فیلم، تصویری تازه از عشق در میانسالی ارائه داد و تحسین منتقدان را برانگیخت. پس از آن در فیلم‌های متنوعی، چون خانواده استون، برای اینکه من گفتم، شکوه صبح و عاشق کوپر‌ها باش نقش‌آفرینی کرد. او حتی صدای خود را به انیمیشن محبوب در جستجوی دوری (۲۰۱۶) نیز قرض داد و در نقش مادر دوری ظاهر شد.

آثار متأخر دایان کیتون

دایان کیتون در سال‌های پایانی فعالیتش در پروژه‌های متفاوتی حضور یافت؛ از نقش یک راهبه در سریال «پاپ جوان» تا فیلم‌های باشگاه کتاب (۲۰۱۸) و دنباله‌اش در ۲۰۲۳. در پومس (۲۰۱۹) نیز در نقش زنی مبتلا به بیماری لاعلاج که در خانه سالمندان گروهی از زنان را برای تشکیل تیم تشویق‌کننده گرد هم می‌آورد، بار دیگر شجاعت و شوخ‌طبعی زنانه را به تصویر کشید. آخرین حضور سینمایی او در کمدی کمپ تابستانی (۲۰۲۴) بود.

علاوه بر بازیگری، کیتون در کارگردانی نیز فعال بود و فیلم قطع کردن (۲۰۰۰) را ساخت. او در نویسندگی هم دستی داشت و خاطرات خود را در کتاب Then Again (۲۰۱۱) منتشر کرد. در آثار بعدی‌اش مانند Let’s Just Say It Wasn’t Pretty و کتاب‌هایش درباره طراحی داخلی، نگاهی انسانی و صمیمی به زندگی و زیبایی داشت.