علت آتشسوزی جنگلهای هیرکانی چیست و چرا مهار نمیشود؟
رویداد۲۴ | آتشسوزیهای اخیر در جنگلهای «ایلت» مازندران دوباره مسئله مدیریت بحران، کمبود تجهیزات و نقش عوامل انسانی را در کانون توجه قرار داده است. آتش که نخستینبار در دهم آبان شعلهور شد، پس از چند روز مهار شد، اما از بیستوچهارم آبان بار دیگر به جان جنگلهای هیرکانی افتاد و هنوز بهطور کامل خاموش نشده است. بررسیها نشان میدهد مجموعهای از دلایل طبیعی، فنی و انسانی در تداوم این حریق نقش داشته است.
تجهیزات جدید؛ اما بیاثر در مهار آتش ایلت
علیاکبر یداللهی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست مازندران میگوید طی دو تا سه سال اخیر تجهیزات مختلفی از جمله تراکتور، کانکس، مخزن آب، لودر و ابزارهای انفرادی بین محیطبانان توزیع شده است. با وجود این، هیچیک از این تجهیزات نتوانسته آتشسوزی گسترده ایلت را متوقف کند. سختی دسترسی به منطقه و محدودیت استفاده از ماشینآلات سبب شده بخش زیادی از امکانات موجود کارایی لازم را نداشته باشد.
چرا آتش دوباره به جان «ایلت» افتاد؟
به گفته حسین علیمحمدی، مدیرکل مدیریت بحران مازندران، نبود امکانات امدادی کلیدی از جمله بالگرد و صعبالعبور بودن مسیرهای جنگلی، مهمترین موانع مهار آتش بوده است. او اعلام کرد که ۲۷۰ نفر از نیروهای حفاظت منابع طبیعی، محیط زیست، شوراها، دهیاریها، موتور سواران، کوهنوردان و گروههای مردمی در قالب ۱۶ تیم تخصصی در محل حضور داشتند و عملیات اطفا را انجام دادند.
بیشتر بخوانید: ایران در آتش بیتدبیری | ضعف مدیریت چطور بلای جای طبیعت شد؟
با وجود نیاز جدی منطقه به عملیات هوایی، تنها دو بالگرد فعال بودند و وعده اعزام بالگرد سوم عملی نشد. علیمحمدی تأکید میکند که بیشتر آتشسوزیها در مناطق صخرهای و سختگذر رخ میدهد و عبور نیروهای زمینی در این نقاط دشوار و گاهی ناممکن است، بنابراین نقش بالگردها در چنین شرایطی حیاتی است.
محدودیتهای عملیاتی در مناطق صعبالعبور
مهرداد خزایی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران، میگوید آتشسوزی در جنگلهای شیبدار نیازمند نوع دیگری از تجهیزات است. به گفته او، ماشینآلات آتشنشانی برای این نوع زمینها کاربرد ندارد و حتی بالگرد نیز تنها در برخی نقاط امکان پرواز و رهاسازی آب دارد. او تأکید میکند که تجهیزات انفرادی بیشتری لازم است تا امکان پیشروی نیروها در مناطق صعبالعبور فراهم شود.
نقش عوامل انسانی در آتشسوزی اخیر
در آتشسوزی الیت حدود ۸ هکتار از جنگلها آسیب دیده و آتش در ۷ هکتار از آن مهار شده است. تلاش برای خاموشکردن حریق در یک هکتار باقیمانده همچنان ادامه دارد.
ابتدا افزایش دما، خشکی برگها و حضور پرشمار مسافران و گردشگران در عرصههای جنگلی به عنوان عوامل اصلی معرفی شدند؛ اما در ادامه گزارشها از پررنگتر شدن نقش عوامل انسانی حکایت دارد. بیاحتیاطی گردشگران و حتی اقدامات عمدی در برخی نقاط، بنا بر اعلام برخی مقامات محلی، بهعنوان عوامل مؤثر در شعلهورشدن آتشسوزیها مطرح شده است. با اینحال یک کارشناس محیط زیست علت اصلی تشدید آتش سوزی را اهمال کاری سازمان محیط زیست در جمع آوری چوبهای خشک عنوان کرده است.
هادی کیادلیری، معاون آموزش و مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، با اشاره به آتشسوزیهای دو هفته اخیر در روستای «الیت» میگوید این آتشها هرچند تا حدی طبیعی هستند، اما شدت و تکرار آنها بیش از حد معمول است.
مطالبه ایجاد پایگاه اطفای حریق در غرب مرزنآباد
حدود ده روز پیش از اوجگیری بحران، گروهی از اهالی مازندران کارزاری با درخواست ایجاد پایگاه امداد و نجات و اطفای حریق کوهستان در غرب مرزنآباد راهاندازی کردند. به گفته امضاکنندگان این کارزار، وقوع آتشسوزیهای پیدرپی در مناطق وشتاز و دراکینگ الیت و همچنین ترافیک سنگین جاده چالوس سبب شده عملیات امدادی با تأخیر انجام شود. آنها خواستار ایجاد یک ایستگاه دائمی برای پاسخگویی سریعتر به چنین حوادثی شدهاند.
اختلاف ماهیت آتشسوزیها در هیرکانی و زاگرس
کارشناسان محیطزیست میگویند آتشسوزی جنگلهای هیرکانی با جنگلهای زاگرس تفاوت ماهوی دارد. پوشش جنگلی هیرکانی متراکمتر و مسیرهای آن صعبالعبورتر است و همین موضوع عملیات زمینی را دشوارتر میکند. در بسیاری از مناطق تنها مسیرهای هوایی میتواند روند اطفای حریق را سرعت ببخشد، اما تعداد بالگردهای در دسترس در مازندران محدود است و همین موضوع روند مقابله با آتش را کند کرده است.
