شین بت یا شاباک چیست؟ | از ماجرای هشدار درباره نفوذ ایران تا عملیاتهای مهم تاریخ
رویداد۲۴ | آژانس امنیت اسرائیل که در زبان عبری با نام «شیروت هابیتاخون هاکلالی» شناخته میشود و به اختصار شاباک یا شین بت نامیده میشود، نهاد اصلی اطلاعات و امنیت داخلی در کشور اسرائیل است. این نام مخفف به معنای «سرویس امنیت عمومی» بوده و شاباک یکی از سازمانهای سهگانه جامعه اطلاعاتی اسرائیل در کنار موساد و آمان است.
شاباک مسئولیت جمعآوری اطلاعات در داخل مرزهای اسرائیل و مناطق خودمختار فلسطینی و همچنین خنثیسازی فعالیتهای تروریستی را بر عهده دارد. اشعار این سازمان «سپر نامرئی» است و مقر اصلی آن در آفِکا واقع در شمالغربی تلآویو قرار دارد. شاباک کار خود را پس از اعلام استقلال اسرائیل در سال ۱۹۴۸ به عنوان بخشی از نیروهای دفاعی ارتش آغاز کرد و در ۸ فوریه ۱۹۴۹ تأسیس شد. بعدها حوزه مسئولیت فعالیت شاباک از ارتش اسرائیل به دفتر نخستوزیری منتقل شد.
ساختار و مسئولیتهای داخلی شاباک
وظیفه اصلی شاباک مقابله با تروریسم و فعالیتهای جاسوسی در داخل مرزهای کشور اسرائیل است. ساختار سازمانی شاباک شامل سه اداره کلیدی است:
- ۱. اداره اعراب: این بخش بر روی فعالیتهای ضدِ تروریستی در اسرائیل، کرانه باختری و نوار غزه تمرکز دارد.
- ۲. اداره اتباع اسرائیلی: این بخش بر فعالیتهای براندازی و ضدِ جاسوسی متمرکز است.
- ۳. اداره امنیت: این اداره مسئول تأمین امنیت بخشهای حیاتی کشور نظیر سفارتخانهها، فرودگاهها، دفاتر دولتی و مراکز تحقیقاتی است.
لازم به ذکر است که طبق اظهارات باراک بن زور، معاون سابق رئیس شاباک، بودجه شاباک از سال ۱۹۵۶ تحت نظارت کنست قرار دارد و از سال ۲۰۰۲، این سازمان تحت نظارت کمیتهٔ دفاع و امور خارجهٔ کنست نیز قرار گرفته است تا اطمینان حاصل شود که در حیطهٔ قانون فعالیت میکند. در حال حاضر، رونن بار سرپرستی این سازمان را برعهده دارد.
بیشتر بخوانید: روایت نیویورکتایمز از نفوذ اطلاعاتی ایران در اسرائیل
تفاوت شاباک و موساد؛ تمرکز بر داخل یا خارج
تفاوت اساسی میان شاباک و موساد در حوزه وظایف و فعالیتهایشان مشخص میشود. شاباک به عنوان نهاد اطلاعات و امنیت داخلی، تمرکزش بر امنیت درونمرزی و مقابله با تهدیدات داخلی است. این سازمان نقش کلیدی در حفظ اسرار داخلی و مقابله با شبکههای جاسوسی داخلی اسرائیل ایفا میکند و از رخداد حملات به اصطلاح تروریستی جلوگیری میکند.
در مقابل، سازمان موساد یک نهاد جاسوسی خارجی است. مأموریت موساد در حوزه اطلاعات خارجی بوده و مسئول جمعآوری اطلاعات و انجام عملیات مخفی در خارج از مرزهای اسرائیل است. بنابراین، در حالی که شاباک با تهدیدات داخلی مقابله میکند، موساد بر عملیات اطلاعاتی و جاسوسی بینالمللی متمرکز است. هماهنگی میان این دو سازمان بخش اساسی ساختار امنیتی اسرائیل محسوب میشود.
هشدار امنیتی سازمان امنیت داخلی اسرائیل درباره نفوذ اطلاعاتی ایران بر جوانان
در هفتههای اخیر، سازمان امنیت داخلی اسرائیل (شاباک) هشدار امنیتی مهمی را در خصوص آنچه «افزایش تلاشها برای جذب نوجوانان و جوانان اسرائیلی از سوی طرفهای مرتبط با ایران» توصیف شده، صادر و اقداماتی را برای مقابله با آن آغاز کرده است.
رسانههای عبری فاش کردند که شاباک با هدف مهار نفوذ اطلاعاتی ایران در میان نوجوانان اسرائیلی، اجرای برنامههای آموزشی را در مدارس و شهرداریها در پیش گرفته است.
شاباک تماسهای مستقیمی را با شماری از شهرداران در مناطق مرکزی فلسطین اشغالی، مانند بات یام، مودعین و ریشون لتسیون، آغاز کرده است. هدف از این نشستها «افزایش سطح آگاهی» در شهرداریها نسبت به این پدیده اعلام شده است.
نماینده شاباک در دیدار با شهرداری ریشون لتسیون تأکید کرده که «گرایشهای ایرانی بهسوی نسل جوان در حال گسترش است» و این دستگاه امنیتی به دنبال مشارکت دادن شهرداریها در «یک تلاش مشترک برای آگاهیبخشی» است.
رئیس شهرداری ریشون لتسیون نیز اعلام کرد که شاباک معتقد است رؤسای حکومتهای محلی «توانمندترین افراد در برقراری ارتباط مستقیم با ساکنان» هستند.
در شهر بت یام، شهردار این شهر مدعی شد که «دهها نفر از ساکنان شهر» در حال حاضر با طرفهای ایرانی در ارتباط هستند و هشدار داد که این افراد «امنیت اسرائیل و آینده شخصی خود را به خطر انداختهاند». کانال ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی نیز اعتراف کرد که این پدیده بسیار گسترده است و شاباک انتظار دارد افرادی در تمام (فلسطین اشغالی) در حال همکاری و جاسوسی برای ایران باشند.
این رسانه افزود که در میان پروندههای کشف شده، نام نظامیان، اساتید دانشگاههای مهم، سرمایهداران و تاجران معروفی مشاهده میشود که به خواست مأموران اطلاعاتی ایرانی پاسخ مثبت داده و در مقابل دریافت پول به همکاری و جاسوسی پرداختهاند. شاباک و پلیس طی سال گذشته نیز چندین مورد بازداشت در میان اسرائیلیها را به اتهام ارتباط یا همکاری با عناصر منتسب به ایران اعلام کردهاند.
هشدار نسبت به نفوذ ایران از طریق پیامرسان تلگرام
در رابطه با تلاشهای جذب جوانان توسط طرفهای ایرانی، یک مورد خاص از نفوذ از طریق فضای مجازی و پیامرسانها در خبرها آمده است. در ماه مه گذشته، کیفرخواستی علیه یک نوجوان ۱۶ ساله اسرائیلی صادر شد. اتهام این نوجوان «ارتباط با مأمور خارجی و ارائه اطلاعات به دشمن» عنوان شد، زیرا ادعا میشد که او از طریق پیامرسان تلگرام دستوراتی را برای انجام مأموریتهای مختلف در برابر دریافت پول دریافت کرده است.
علاوه بر این، در یک پرونده جداگانه، یک جوان ۱۸ ساله نیز به ظن جمعآوری اطلاعات درباره جزئیات حفاظت از نفتالی بنت، نخستوزیر پیشین اسرائیل، برای طرفهای ایرانی بازداشت شده است.
عملیاتهای مهم شاباک در تاریخ
شاباک علاوه بر وظایف ضد تروریستی، در تاریخ خود عملیاتهای مهمی داشته است:
- یکی از عملیلت های شاباک انتشار سخنرانی نیکیتا خروشچف در سال ۱۹۵۶ بود که در آن خروشچف به سرزنش استالین میپردازد.
- این سازمان همچنین در ربودن آدولف آیشمن، سیاستمدار نازی که پس از جنگ جهانی دوم در آرژانتین زندگی میکرد و در واقعه هولوکاست نقش داشت، سهم داشت.
- در جریان جنگ ششروزه، شاباک در عملیات فریب «یاتِد» نقشآفرینی کرد. در این عملیات با فریب سرویس اطلاعاتی مصر مبنی بر حمله زمینی اسرائیل، هواپیماهای مصری در آشیانهها نگه داشته شدند و نیروی هوایی اسرائیل توانست در عرض سه ساعت نیروی هوایی مصر را نابود کند.
ساختار امنیتی اسرائیل، متشکل از نهادهایی، چون شاباک، در تلاش است تا با تهدیدات مداوم داخلی و خارجی مقابله کند. همانطور که یک آتشنشان وظیفه اطفای حریقهای درون شهری را برعهده دارد و یک ارتش مسئولیت دفاع از مرزهای کشور را، شاباک مسئول مهار و خنثیسازی تهدیدات داخلی است، در حالی که موساد به عنوان بازوی خارجی عمل میکند.
