حمله فرهیختگان به نامه استادان؛ بودجه‌های فرهنگی در برابر معافیت‌های نجومی

رویداد۲۴| نامه اخیر ۱۸۰ چهره سیاسی–اقتصادی به مسعود پزشکیان درباره حذف «بودجه‌های غیرضرور دستگاه‌های فرهنگی»، به‌جای آنکه به اجماع کارشناسی تبدیل شود، خیلی زود به میدان یک جدال رسانه‌ای تازه بدل شد. روزنامه فرهیختگان در یک نقد تند، این نامه را به «آدرس غلط دادن به رئیس‌جمهور» متهم کرده و مدعی شده اقتصاددانان به‌جای پرداختن به ریشه‌های ناترازی بودجه، بر بخش کم‌اثر و حاشیه‌ای تمرکز کرده‌اند.

این روزنامه اصولگرا معتقد است این نامه به جای پرداختن به گره‌های اصلی بودجه، بر بخشی کوچک و کم‌اثر از هزینه‌های دولت تمرکز کرده است. فرهیختگان به صراحت نوشته است: «این نامه، به طور عجیبی بر بخش ناچیزی از هزینه‌کرد بودجه سالانه متمرکز شده و عملاً مطالباتی همچون رسیدگی به ۲۲۰۰ همت معافیت مالیاتی در آن دیده نمی‌شود».

این روزنامه همچنین با اشاره به ساختار معیوب شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی، تأکید کرده که اقتصاددانان از برخی از مهم‌ترین گلوگاه‌های فساد و ناترازی عبور کرده‌اند.

بودجه شرکت‌های دولتی؛ نقطه کور بزرگ

یکی از محور‌های اصلی نقد فرهیختگان، بودجه شرکت‌های دولتی است. این روزنامه تأکید دارد که بخش بزرگی از هزینه‌های واقعی، در بودجه‌ای پنهان شده که نظارت جدی بر آن وجود ندارد. در متن این گزارش آمده است: «در سال جاری رقم بودجه شرکت‌های دولتی ۶ هزار و ۳۷۷ هزار میلیارد تومان است».

فرهیختگان با اشاره به تعداد بالای شرکت‌های زیان‌ده نوشته است: «درحالی تعداد شرکت‌های زیان‌ده ۱۶ شرکت در لایحه اعلام شده که برخی برآورد‌ها حکایت از زیان‌دهی ۱۵۶ شرکت دارند».

به باور این روزنامه، همین «پوشش زیان‌دهی شرکت‌های دولتی» باعث شده حجم عظیمی از ناترازی اقتصادی، سال‌ها از چشم افکار عمومی پنهان بماند.

یک‌پنجم بودجه‌ای که دیده نشد

بخش مهم دیگر نقد فرهیختگان به سکوت اقتصاددانان درباره صندوق‌های بازنشستگی بازمی‌گردد. این روزنامه اصولگرا نوشته است: «حجم کمک‌های دولت به صندوق‌های بازنشستگی… در سال ۱۴۰۴ حدود ۷۷۷ همت است» و متذکر شده که «طبق داده‌های رسمی، طی سال ۱۴۰۴ کمک دولت به صندوق‌های بازنشستگی سهم بیش از ۱۷ درصدی از بودجه عمومی کشور را به خود اختصاص داده».

فرهیختگان معتقد است این بخش از بودجه، از بزرگ‌ترین نقاط ناترازی است که در نامه ۱۸۰ نفره، «نادیده گرفته شده است».

۳۰۰۰ شرکت در تاریکخانه

این روزنامه همچنین تمرکز ویژه‌ای بر موضوع شرکت‌های شبه‌دولتی دارد و تأکید می‌کند: «تعداد کل شرکت‌های تحت مدیریت دولت به سه هزار و ۲۵۵ مورد می‌رسد» و هشدار می‌دهد که این بنگاه‌ها عملاً به «تاریکخانه اقتصادی» تبدیل شده‌اند؛ جا‌هایی که گردش مالی عظیم دارند، اما از شفافیت و نظارت رسمی دور مانده‌اند.

معافیت مالیاتی ۲۲۰۰ همتی؛ غایب بزرگ

یکی از تندترین بخش‌های نقد فرهیختگان، مربوط به فرار مالیاتی و معافیت‌های گسترده است. در این مطلب آمده است: «برآورد مجموع درآمد ازدست‌رفته دولت ناشی از انواع معافیت‌ها… ۲۰۲۵ هزار میلیارد تومان است».

این روزنامه تأکید دارد که در حالی دولت از کسری بودجه و فشار معیشتی سخن می‌گوید، عملاً معادل کل درآمد مالیاتی کشور، معافیت اعطا شده است؛ موضوعی که در نامه اقتصاددانان جای خالی آن به‌وضوح دیده می‌شود.

نزاع اخیر میان فرهیختگان و امضاکنندگان نامه، بیش از آنکه یک اختلاف ساده کارشناسی باشد، نشانه‌ای از شکاف عمیق‌تر در نگاه به «ریشه‌های بحران اقتصادی» است. یک طرف می‌گوید باید از حذف هزینه‌های فرهنگی شروع کرد و سوی دیگر معتقد است بدون ورود به شرکت‌های دولتی، صندوق‌های بازنشستگی و نظام معافیت‌های مالیاتی، هر نوع اصلاح بودجه‌ای تنها «آدرس اشتباه» به افکار عمومی و رئیس‌جمهور خواهد بود.