شرایط آمریکا و جهان پس از 11 سپتامبر 2001

رویداد۲۴-میراثی که از 11 سپتامبر 2001 برجای مانده در داخل آمریکا افزایش نظارت و سرکوب حقوق مدنی به بهانه امنیت است و در عرصه بین المللی نیز ثمره ای جز وارد شدن به درگیری های نظامی بیشتر در خارج از مرزها حاصل نشد. 16 سال از 11سپتامبر و حملات تروریستی به برج های «تجارت جهانی» در نیویورک گذشت. این رخداد بیش از 3 هزار کشته و 6 هزار مجروح برجای گذاشت اما اثرات و پیامدهای آن در عرصه بین المللی بسیار فراتر از آمریکا رفت. به عبارت دیگر ، مجموعه حملات تروریستی موجب تغییراتی اساسی در سیاست های بین المللی شد.
بسیاری کارشناسان اعتقاد دارند اگرچه آمریکا توانست جنگ با تروریسم را با این واقعه توجیه کند اما در مقابل موج ترور و خشونت به سرتاسر جهان انتشار یافت.
اندیشکده آمریکایی «بروکینگز» در ارزیابی شرایط این دوره آورد: حملات 11 سپتامبر مسیر تاریخ جهان را تنها در چند ساعت تغییر داد؛ به دنبال آن ایالات متحده برای سال ها وارد دو جنگ پر هزینه خارجی شد و ساختارهای امنیت ملی این کشور به صورت بنیادین تغییر یافت. گرچه رهبر القاعده کشته شد اما دیدگاه های گروه وی ادامه پیدا کرد و در قالبی متفاوت به جنگ و ترور دامن زد. داعش در واقع به نوعی ادامه مسیر القاعده است.
این گزارش افزود: براساس گزارش کمیسیون تحقیق حادثه 11 سپتامبر، با این که برنامه ریزی برای حملات به برج های دو قلوی نیویورک تنها نیم میلیون دلار برای القاعده هزینه داشت اما میزان خساراتی که به دو شهر واشبنگتن و نیوریوک وارد کرد حدود 100 میلیارد دلار بود. هزینه ای که این حملات بر اقتصاد جهانی تحمیل کرد نیز بیش از 2 هزار میلیارد دلار بود. به علاوه این واقعه به دو جنگ آمریکا در عراق و افغانستان منجر شد که هزینه ای نزدیک به 4 هزار میلیارد دلار بر جای گذاشتند. واقعیت آن است که این اقدام تروریستی سرمایه گذاری اندکی بود که هزینه های بسیاری زیادی را برای جهان ایجاد کرد.

** شرایط آمریکا و جهان پس از 2001
11 سپتامبر نه تنها اثرات گوناگونی را در خاک آمریکا به همراه داشت بلکه امواج ثانویه آن به چهار گوشه جهان منتشر شد و همگان را با خود درگیر کرد. حضور طولانی مدت در دو جنگ و تلفات ناشی از آن، تشدید اقدامات امنیتی، سلب بسیاری از آزادی های اجتماعی در زمینه ورود و خروج از ایالات متحده و نظارت جامع دولت آمریکا بر شهروندان خود و دیگر کشورها از جمله مهمترین دگرگونی ها از سال 2001 تاکنون بوده است.
شبکه رسانه ای KQED (واقع در ایالت کالیفورنیا) آمریکا در گزارشی نوشت: قبل از آن حادثه، آمریکا درگیر هیچ جنگی نبود و بسیاری از آزادی ها در آمریکا محدود نشده بود. سپس آمریکا وارد دو جنگ شد و ذهن بسیاری از مردم این کشور نسبت به مسائل تغییر کرد. جنگ آمریکا در افغانستان طولانی ترین جنگ آمریکا در تاریخ ایالات متحده شده است به گونه ای که هنوز چند هزار سرباز آمریکایی در این کشور حضور دارند. ترامپ نیز اعلام کرده است این حضور را افزایش می دهد.
برپایه آمار نهادهای آمریکایی بین سال های 2001 تا 2011 حدود 6 هزار نفر در عراق و افغانستان کشته و بیش از 40 هزار نفر مجروح شدند. بسیاری از افرادی (سربازان) هم که از این دو کشور به آمریکا بازگشتند دچار بیماری های روحی و روانی شده اند.
تارنمای ChinaNews نیز در گزارشی در تبیین شرایط در سال های پس از 11سپتامبر نوشت: بعد از آن حملات که شوکی برای آمریکا و جهان به شمار می رفت، عصر جدیدی آغاز شد. پس از آن گستره حضور نظامی آمریکا بسیار افزایش یافت اما این امر تضمین کننده موقعیت سیاسی برای آمریکا نشد. آمریکا درعراق و افغانستان نتوانست تروریسم را نابود کند. واشینگتن حتی قادر نشد ائتلاف نظامی مشروعی را برای سرنگونی صدام در چارچوب رویه های سازمان ملل ایجاد کند و در نهایت با یکجانبه گرایی سیاست های خود را دنبال کرد.
در مقابل این خط مشی ها، تصویری تیره از آمریکا به کشورهای جهان ارائه شد و میزان خونریزی و خشونت در کشورهای جهان به ویژه خاورمیانه به شدت افزایش یافت. با گذشت دوره 8 سال «باراک اوباما»، نوبت ریاست جمهوری ترامپ فرا رسید اما باز هم تروریسم از بین نرفت.
این گزارش نوشت: با توجه به معمای امنیتی موجود باید پذیرفت که دوره یک جانبه گرایی و پیشوایی بی چون و چرای آمریکا تقریبا پایان یافته است. درسی که جهان در 16 سال اخیر یاد گرفت این است که نباید پیچیدگی مشکلات جهان را با سیاست های یکجانبه دنبال کرد.

** خاورمیانه و افول چهره آمریکا
میراثی که از آن روز برجای مانده در داخل آمریکا افزایش نظارت و سرکوب حقوق مدنی به بهانه امنیت است و در عرصه بین المللی نیز ثمره ای جز وارد شدن به درگیری های نظامی بیشتر در خارج از مرزها حاصل نشد. پیامد چنین رویکردی تنها آفرینش جهانی خشن تر و با امنیت کمتر بود. در این فرایند مهمترین آسیب ها به منطقه خاورمیانه و کشورها و شهروندان آن وارد شد.
تارنمای موسسه پژوهشی «گلوبال ریسرچ» در تحلیلی،11 سپتامبر را آغازی بر پایان پروژه امپراطوری ایالات متحده دانست و آورد: دولت آمریکا از آن وقایع ترسناک برای توجیه قدرت و حضور عمیق تر در خاورمیانه بهره گرفت و اشغال عراق و افغانستان بخشی از این راهبرد بود. کاخ سفید همچنین از این فرصت استفاده کرد و با اجرای قانون معروف به «میهن پرستی» بسیاری از آزادی های اجتماعی و حقوق بشری را در داخل آمریکا محدود کرد.
این تحلیل سیاست های اوباما را هم ادامه خط مشی های تهاجمی «جورج بوش» توصیف کرد زیرا با وجود اعلام خروج تدریجی از خاورمیانه، بر میزان حضور مخفی آمریکا افزوده شد.
این گزارش افزود: اشغالگری آمریکا در عراق نقش برجسته ای در رادیکال سازی جوانان عراقی و گرایش آن ها به داعش داشت. این اشغالگری و نابودسازی عراق تاثیر چشمگیری را در بی ثبات سازی سوریه بر جای گذاشت و نتیجه آن نیز صدها هزار کشته و میلیون ها نفر آواره بوده است. همچنین برخلاف وعده ها، خروج آمریکا از افغانستان نیز تاکنون به وقوع نپیوسته است.
برخی کارشناسان و رسانه ها اعتقاد دارند سیاست های آمریکا به گونه ای بود که 16 سال پس از حادثه 11 سپتامبر، القاعده بار دیگر احیا شد. القاعده بخش بزرگی از توان و سرمایه های خود را با ظهور داعش بازیابی کرد. در حالی که داعش با هیاهو به اشغال عراق و سوریه و اقدامات تروریستی دست می زد القاعده بدون سرو صدا به استخدام نیروهای جدید و جذب ستیزه جویان محلی در کشورهای مختلف پرداخت. تمرکز تلاش های ضد تروریستی غرب علیه داعش باعث شکوفایی و رشد القاعده شد.
به نوشته این موسسه پژوهشی از دیگر پیامدهای سیاست های برجامانده از11 سپتامبر تضعیف امپراطوری ایالات متحده بود. با وقوع این حادثه توان و نمادهای ابرقدرتی آمریکا روبه افول نهاد. امروزه کاخ سفید با ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» همان اندک چیزی را که از ابرقدرتی ایالات متحده باقی مانده است، نابود می کند.