دلایل ناکامی عرضه نفت در بورس/ آیا راه‌اندازی بورس نفت در آستانه تحریم نفتی، شدنی است؟

رویداد۲۴ ندا جعفری: اگر چه بحث راه‌اندازی بورس نفت سابقه‌ای بیش از ۱۰ سال دارد و در ابتدای سال ۸۰ هم مطرح بود، اما بنابر علل زیادی مسکوت ماند تا سال ۸۶ که یکبار دیگر موضوع مطرح و در یک اقدام نمادین در بورس کالا هم یک محموله بصورت صوری بفروش رفت.

اما برای موفقیت یا عدم موفقیت فروش نفت خام در بورس باید دقیقا با مکانیسم، مدل‌های مالی، شرکت‌های درگیر با تولید نفت خام، دولت‌های تولید کننده و مصرف کننده نفت خام، دلار، مدل‌های تسویه ارزی، وجود شرکت‌های مختلف و متعدد خریدار و فروشنده برای کف قیمت، حمل و نقل، بیمه و... چند ده متغیر مهم و اساسی دیگر آشنا بود.

 شهرام درودی‌زاده کارشناس بورس به رویداد۲۴ گفته است: بر اساس گفتمان موجود بین دولتمردان و وزارت نفت بحث بر سر راه اندازی بورس نفت نیست بلکه بیشتر ایجاد یک راهکار برای حضور بخش خصوصی به صورت محدود برای تجارت نفت است که از۷۰ سال گذشته یعنی از زمان ملی شدن صنعت نفت در انحصار و محدود به شرکت ملی نفت و معاونت بین الملل این شرکت بوده و فقط در زمان تحریم‌های قبلی در بین سال‌های ۹۰ تا ۹۱ به صورت محدود چد شرکت و فرد وارد تجارت شدند که عمدتا هم میعانات گازی بود.

او گفته است: بعد از صحبت‌های معاون اول رئیس جمهور که عنوان کرد نفت خام را در بورس عرضه خواهیم کرد و بخش‌ خصوصی می‌تواند نفت بخرد و صادر کند، بخش خصوصی در تناژ‌های مختلف وارد عرصه شد و برای اولین بار طبق اعلامیه شرکت بورس انرژی شاهد اولین عرضه نفت خام در بورس انرژی با هدف صادارتی به میزان یک میلیون بشکه خواهیم بود. حال سوال اینجاست که چالش‌ها و فرصت‌های این اقدام چیست؟ نیاز به یک بحث و در نظر گرفتن همه متغیر‌های اقتصادی، سیاسی، مالی، نظام بانکی و تبادلات ارزی در شرایط تحریم و خیلی از عوامل ریز و درشت دیگر دارد.

 کارشناس بازار سرمایه و نفت می‌گوید: هدف دولت و وزرات نفت چیز دیگری است. طبق اعلام و اظهار نظر‌های شنیده شده، هدف راه اندازی بورس نفت نیست چرا که وجود بورس نفت نیاز به الزامات زیادی دارد و اولین شرط بورس و مفهوم آن وجود تعداد متعددی فروشنده و خریدار در بورس است دومین شرط نحوه کشف قیمت به نحوی که با بازار‌های جهانی نزدیک باشد.

او گفته است: در بورس‌ها کشف قیمت حاصل عرضه و تقاضاست، اما هدف دولت از راه‌ندازی فروش نفت خام در بورس باز کردن راهی برای حضور بخش خصوصی در تجارت و فروش نفت خام در شرایط موجود است، شاید از این طریق کمکی به بخش خصوصی شود که در دوران تحریم از ظرفیت‌های خود برای دور زدن تحریم‌ها یا حداکثر سازی مانور خود در کشور‌های طرف تجاری استفاده کنند چرا که در دوران تحریم شرکت‌های دولتی زیر فشار بیشتری هستند.

درودی زاده تصریح کرده است که موضوع بعدی احتمالا با این روش شرکت‌های کوچک خارجی که تقاضای کمی دارند توسط بخش خصوصی بازاریابی می‌شوند و می‌تواند در شرایط پیش رو برای فروش نفت خام کمک کنند با توجه به شرایط تحریمی که از ماه بعدی میلادی شروع خواهند شد این موضوع بسیار اهمیت دارد.

او با تاکید بر اینکه بورس نفت همراه با چالش‌ است، گفته است: جدا از زیرساخت‌های فنی و اجرایی لازم و هماهنگی بین شرکت بورس انرژی و شرکت ملی نفت که باید فرایند‌ها را بین هم مدون کنند که به نظر این قسمت ساده‌ترین قسمت است اما شرکت بورس انرژی در این خصوص تجریه خوبی دارد و در حال حاضر در رینگ صادارتی محصولات نفتی را با همکاری پالایشگا‌ها و شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی عرضه می کند.

درودی زاده گفته است بورس انرژی عموما موفق بوده و گازوئیل صادراتی را برای بازار کشور‌های عراق و افغانستان، حلال و حتی میعانات گازی و سایر محصولات شیمیایی و پتروشیمی را صادر می کند اما موضوع نفت خام موضوع پیچیده‌ای است. بازار نفت در جهان دارای قیمت‌های لحظه‌ای است و و شرکت ملی نفت در بخش صادرات نفت خام حضور جدی دارد و ممکن است اختلالی در این میان دربخش بازاریابی و فروش در بازار مقصد صادراتی بوجود بیاید.