سهمیه بنزین به هر ایرانی؛ درست یا غلط؟

رویداد۲۴ یک تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: «راه حل برای بنزین این است که ما آن را به قیمت واقعی عرضه کنیم. الان حتی کشور‌هایی که تولید و صادرات نفتشان از ایران بیشتر است هم مردمی که از بنزین استفاده می‌کنند، قیمت واقعی آن را پرداخت می‌کنند؛ لذا طرح جدید سهمیه بندی بنزین قطعا در آینده هزینه‌هایی بر روی دست دولت خواهد گذاشت و مثل الان که نمی‌تواند یارانه‌ها را پرداخت کند، با یک بار اضافی و البته سنگین مواجه خواهد شد. من واقعا متوجه نمی‌شوم که چرا نمایندگان با وجود اینکه ما طرح‌های بسیاری در سراسر دنیا داریم که بسیار هم کارآمد است، سعی دارند طرح‌های ابداع کنند که نتیجه آن اصلا مشخص نیست و حتی پیش‌بینی می‌شود که هزینه ساز خواهند بود و به شکست منجر می‌شود.»

 

مهدی پازوکی تحلیلگر مسائل اقتصادی عنوان کرد: «به طور کلی من با هرگونه سهمیه بندی در اقتصاد مخالف هستم. یعنی اگر سهمیه بندی یک سهمیه بندی قیمتی نباشد، یعنی بخواهیم مکانیزم قیمتی را از اقتصاد حذف کنیم، دچار رانت می‌شویم. زیرا اصلا مشکل عمده در اقتصاد ایران چه در سطح کلان و چه خرد این است که ما شدیدا دچار بی انضباطی اقتصادی هستیم. چه بی انضباطی که در سیستم پولی و بانکی شاهد هستیم و چه بی انضباطی که در نظام مالیاتی ما وجود دارد و چه بی انضباطی هایی که در حوزه‌های مختلف شاهدش هستیم، مشکلات بسیاری برای کشور ایجاد کرده است.»

او ادامه داد: «در خصوص بنزین ما باید حداقل از دستاورد‌های بشری که در کشور‌های دیگر نتیجه مثبت داده است استفاده کنیم. الان نگرانی من این است که ماجرای بنزین هم تکرار دوباره ماجرای یارانه‌ها باشد. یارانه‌ها نه تنها هدفمند نشد بلکه الان دولت هر ماه مبلغ بسیار بالایی را پرداخت می‌کند که می‌شد در یک جای مناسب‌تر خرج شود. الان بیش از ۷۶ میلیون نفر از جمعیت ۸۱ میلیون نفری ایران یارانه دریافت می‌کنند؛ لذا الان که می‌خواهیم این طرح را درباره بنزین اجرایی کنیم، مانند ماجرای یارانه تبعات منفی برای کشور به همراه خواهد داشت.»

این استاد دانشگاه تصریح کرد: «دلیلش این است که ما اصلا سیستم کنترلی که برای این قبیل موارد نیاز است را نداریم. به نظر من اگر قیمت بنزین را هر ساله با توجه به نرخ تورم افزایش می‌دادیم، به مراتب اقدام مفیدتری بود. زیرا می‌دانید که ما الان از سال ۹۳ هیچ افزایش قیمتی نداشتیم و این در حالی است که کشور بعضا تورم‌های دو رقمی تجربه کرده است؛ بنابراین این قبیل طرح‌ها به جز اینکه شلختگی و بی نظمی را در اقتصاد ایران گسترش بدهد، هیچ دستاوردی نخواهد داشت. یعنی به عبارت ساده‌تر اصلا ایده نمایندگان راه حل مشکل بنزین نیست.»

 

وی تاکید کرد: «راه حل این است که ما بنزین را به قیمت واقعی عرضه کنیم. الان حتی کشور‌هایی که تولید و صادرات نفتشان از ایران بیشتر است هم مردمی که از بنزین استفاده می‌کنند، قیمت واقعی آن را پرداخت می‌کنند؛ لذا این طرح قطعا در آینده هزینه‌هایی بر روی دست دولت خواهد گذاشت و مثل الان که نمی‌تواند یارانه‌ها را پرداخت کند، با یک بار اضافی و البته سنگین مواجه خواهد شد. من واقعا متوجه نمی‌شوم که چرا نمایندگان با وجود اینکه ما طرح‌های بسیاری در سراسر دنیا داریم که بسیار هم کارآمد است، سعی دارند طرح‌های ابداع کنند که نتیجه آن اصلا مشخص نیست و حتی پیش‌بینی می‌شود که هزینه ساز خواهند بود و به شکست منجر می‌شود.»

او اظهار کرد: «البته قطعا افرادی هستند که قدرت خرید پایینی دارند و جزو اقشار آسیب‌پذیر جامعه هستند و به احتمال زیاد با واقعی شدن قیمت بنزین صدمه می‌بینند؛ لذا ما می‌توانیم با طراحی یک سیستم کارا در تامین اجتماعی، آن‌ها را کمک کنیم. یعنی اگر برخی افراد درآمدشان پایین‌تر از میزان تعریف شده است، دولت موظف است به آن‌ها کمک کند، اما نباید این وضعیت برای تمام جامعه یکسان باشد. لزومی ندارد دولت به افراد و خانوار‌هایی که درآمد کافی دارند یا حتی قشر مرفه جامعه هستند، یارانه بنزین پرداخت کند؛ بنابراین اگر نمایندگان به فکر حل مشکل بنزین هستند، بهتر است دنبال راهکار‌های مناسب‌تر باشند.»

این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: «نباید فراموش کنیم که ما هر زمان که سهمیه بندی کردیم، رانت در کشور افزایش پیدا کرده است. دلیلش هم همین فقدان یک سیستم شفاف و کارآمد است. الان شما در مسائل مختلف مثل مالیات توجه کنید. ببینید ما چه میزان فرار مالیاتی داریم. خب این به چه دلیل رخ می‌دهد؟ غیر از این است که ما ضعف سیستم داریم و نمی‌توانیم به درستی رصد کنیم. یا الان چرا تندرو‌ها با تصویب CFT مخالف هستند؟ شاید کسی نخواهد باور کند، اما واقعیت این است که در بخش‌های از نظام بانکی ما پولشویی رخ می‌دهد؛ بنابراین الان اگر ما قرار باشد چنین راهکاری را اجرایی کنیم، اما سیستم نظارتی مناسب نداشته باشیم، باز هم دچار رانت می‌شویم.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که چرا ماجرای بنزین در کشور مانند یک کلاف سردرگم شده است، گفت: «موضوع این است که برخی در کشور به شوک درمانی اعتقاد دارند، اما اگر قیمت بنزین را مانند باقی کالا‌ها منطبق با تورم سالانه بالا می‌بردند الان با این مشکلات مواجه نمی‌شدیم. این همان اتفاقی است که در بازار ارز رخ داد. چندین سال سعی کردند قیمت ارز را ثابت نگهدارند، اما وقتی دولت یک مرتبه تصمیم گرفت این اقدامات تثبیت قیمت ارز را متوقف کند، دیدم که چه وضعیتی رخ داد. همه اقتصاددانان تاکید دارند که اقتصاد دستوری نمی‌شود. الان ما به دلیل اینکه انرژی بسار ارزان عرضه می‌کنیم باعث هدر رفت آن می‌شویم؛ لذا من اصلا با ایده سهمیه بندی موافق نیستم.»