در سودان چه می‌گذرد؟/ جایگزینی فاسد به جای دیکتاتور!

رویداد۲۴ سارا ریاضی: رییس جمهور سودان که در ۳۰ ژوئن ۱۹۸۹ در یک کودتای نظامی قدرت را در دست گرفته بود، نهایتا روز گذشته ۱۱ آپریل ۲۰۱۹ توسط نیرو‌های مسلح سودان بازداشت و ساقط شد.

 

عمر البشیر بعد از سی سال همان گونه که به قدرت رسیده بود از قدرت کنار گذاشته شد، با این تفاوت که سقوط او در نتیجه به خیابان کشیده شدن هزاران سودانی در چهار ماه گذشته حاصل شد. چندین نفر در جریان به خشونت کشیده شدن اعتراضات دموکراتیک مردم جانشان را از دست داده‌اند. 

 

الجزیره قطر در گزارشی تظاهرات‌های مردمی در سودان را سازماندهی شده از سوی پزشکان، معلمان و وکلایی خواند که به قیمت بالای مواد غذایی اعتراض داشتند و خواستار تغییرات سیاسی به دلیل سال‌ها فساد و سرکوب مقامات عالی کشورشان بودند.

 

البشیر در شمال سودان که تا سال ۱۹۵۵ بخشی از پادشاهی مصر و سودان بود به دنیا آمد. او بعد از پایان دوران تحصیل خود در مدرسه در خارطوم پایتخت سودان، به آکادمی ارتش مصر در سال ۱۹۶۰ پیوست، او بخشی از واحد‌های سودانی بود که در زمان جنگ اعراب و اسرائیل به مصر اعزام شدند.

 

در سال ۱۹۷۵ او در ارتش امارات متحده عربی مشغول به کار شد. از زمان بازگشت به سودان او به عنوان فرمانده و در نهایت در سال ۱۹۸۱ به عنوان رییس گردان خدمت کرده بود.

 

به گزارش رویداد۲۴ عمر البشیر به عنوان یک سرهنگ ارتش سودان در کودتای ۱۹۸۹ ارتش علیه صدیق المهدی نخست وزیر وقت نقش مهمی بازی کرد. او در نهایت به رییس مقر فرماندهی انقلاب که دولت گذار بعد از کودتا بود، تبدیل شد. اتحاد او با حسن الترابی رییس پارلمان سودان و رییس جبهه ملی اسلامی، به البشیر در سرکوب احزاب سیاسی و ایجاد قانون اسلامی کمک شایانی کرد.

 

درگیری بر سر پذیرش قانون اسلامی جدید منجر به درگیری‌های داخلی میان سودان جنوبی و سودان شمالی شد. سودان جنوبی منطقه مسیحی نشین سودان بود که عدم پذیرش قانون جدید توسط آن‌ها چندین دهه جنگ داخلی را رقم زد.

 

در سال ۱۹۹۳ البشیر دولت موقت را منحل کرده و خود را به عنوان رییس جمهور سودان معرفی کرد، اما قواعد نظامی را همچنان نگه داشت. سه سال بعد سودان انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری برگزار کرد و البشیر در رقابتی بدون رقیب با ۷۵% آرا پیروز انتخابات شد. او به تدریج ثبت احزاب سیاسی را در سال ۱۹۹۹ قانونی اعلام کرد.

 

بعد از این سالها، البشیر، ترابی را از قدرت کنار گذاشت و او را زندانی کرد. در سال ۲۰۰۰ البشیر بار دیگر با این بار با ۹۰% آرا پیروز انتخابات شد.

 

عمر البشیر تنها رییس دولتی است که به عنوان مجرم جنگی تحت تعقیب است. بسیاری از سران کشور و وزرای ارشد او به جرم پاکسازی قومی در استان دارفور از سوی سازمان ملل مورد عتاب قرار گرفته اند. دارفور محل زندگی غیراعراب در سودان بوده که در سال ۲۰۰۳ علیه دولت شورش کردند.

 

به گزارش رویداد۲۴ اقوام دارفور، عمر البشیر را به طرفداری از اعراب در درگیری‌های طولانی آن‌ها با اعراب بر سر منابع استانی متهم می‌کردند.

 

برآورد‌های سازمان ملل نشان می‌دهد نزدیک به ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار نفر در این درگیری‌ها کشته شده‌اند و تقریبا ۲ میلیون ۷۰۰ هزار نفر بی خانمان شده‌اند. اما دولت عمر البشیر مدعی است سازمان ملل در این آمار‌ها اغراق کرده است.

 

در ژوئن سال ۲۰۰۸، دادگاه بین المللی لاهه البشیر را به جرائم جنگی و جرائم بشری در ارتباط با درگیری‌های دافور محکوم کرد. با وجود تحت تعقیب بودن عمر البشیر، او بار‌ها به کشور‌هایی نظیر سوریه، اتیوپی، لیبی، قطر، مصر و آفریقای جنوبی سفر کرده است.

 

در سال ۲۰۱۰ عمر البشیر بار دیگر با ۶۸ درصد آرا پیروز انتخابات ریاست جمهوری شد. مخالفان او را به تقلب در انتخابات و برگزاری انتخاباتی بدون استاندارد‌های بین المللی متهم می‌کردند. در سال‌های بعد، شهروندان سودان جنوبی در رفراندومی از جدایی از سودان شمالی حمایت کردند که به ایجاد جدید‌ترین کشور جهان منجر شد.

 

در سال ۲۰۱۱ سودان جنوبی، سودان شمالی را از منابع نفتی محروم کرد و همین مساله به قحطی گسترده و تورم شدید در این کشور و جان باختن یا ضعف شدید جمعیت زیادی منجر شد. در نتیجه سال‌ها قحطی و تورم، در ماه‌های اخیر اعتراضات خیاباتی علیه دولت عمر البشیر شدت گرفت. در نهایت ارتش بعد از سال‌ها عمر البشیر را ساقط کرد. این پیروزی بزرگی برای صد‌ها هزار سودانی معترض بود که چندین ماه در خیابان‌ها به اعتراض مشغول بودند. بسیاری از رسانه‌های تصاویری از حضور قابل توجه زنان در اعتراضات خیابانی سودان منتشر کردند. نشریه وکس آمریکا درگزارشی اعتبار اصلی اعتراضات حیابانی سودان را به زنان شجاعی داده که جنبش مردمی را هدایت می‌کردند.

 

 

این رسانه زنان را پیشانی جنبش صلح آمیز مردمی در سودان خوانده و نوشت اوایل هفته تصاویر آلا صلاح ملقب به کنداکه دانشجوی ۲۲ ساله رشته مهندسی معماری با پیراهن سفید روی یک اتومبیل در رسانه‌ها دست به دست می‌شد. این تصویر در حالی گرفته شده که صلاح بر روی یک ماشین سفید در میان سیل مردم روبه روی مقر ارتش در خارطوم مشغول شعار دادن است.

 

در این تصویر آلا صلاح شالی عربی تحت عنوان «توب» که یک لباس سنتی سودانی است دور خود پیچیده و گوشواره طلایی به شکل ماه به گوشش آویزان کرده و بر بلندای جمعیت انگشتانش را به نشان اعتراض بالا گرفته است.

 

تصاویر دیگری از او درحالی که در حال شعار دادن و شعر خوانی است در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد. او در یکی از شعارهایش میگوید: «به نام شریعت ما را کشتند» و جمعیت در پاسخ به او فریاد می‌زنند «انقلاب».

 

نشریه وکس در این یادداشت نوشته شال سودانی او به نماد آزادی، قدرت و جسارت در کشوری تبدیل شد که سال‌ها تحت سرکوب و فشار و بی ثباتی در دوران حکومت البشیر بود. صلاح و هزاران زن دیگر که دراین اعتراضات مشارکت داشتند به «کانداکا» که به معنای ملکه است شهرت گرفتند. آن‌ها به چهره اصلی جنبش ضد بشیر و سمبل مبارزه حقوق زنان در سودان تبدیل شدند.

 

قوانین سودان آزادی پوشش و رفتار و تحصیلات برای زنان را محدود کرده و دختران ده ساله دراین کشور به صورت قانونی اجازه ثبت ازدواج دارند.

 

بر اساس گزارش بی بی سی، بیش از ۷۰ درصد اعتراض کنندگان در جنبش اخیر سودان، زنان این کشور بوده‌اند. با انتشار گسترده تصاویر صلاح در شبکه‌های اجتماعی، او تهدید به مرگ شد با این حال اعلام کرد که کوتاه نخواهد آمد. او گفت: صدای من را نمی‌توانید سرکوب کنید. اگر هر اتفاقی برای من بیافتد، عمر البشیر مقصر است.

به گزارش رویداد۲۴ وزیر دفاع سودان، محمد احمد ابن اوف روز پنجشنبه اعلام کرد که عمر البشیر که بر اساس حکم دادگاه لاهه یک مجرم جنگی محسوب می‌شود در بازداشت ارتش است. اما او همزمان اعلام کرده که ارتش دو سال دولت موقت را اداره خواهد کرد.

 

او اعلام کرد ارتش، آژانس‌های اطلاعاتی و امنیتی یک شورای نظامی تشکیل می‌‌دهند و برای مدت دو سال وظیفه اداره دولت موقت تا فراهم شدن شرایط برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه را برعهده خواهند داشت.

 

محمد احمد ابن اوف همچنین اعلام کرد که ارتش قانون اساسی را ملغی اعلام کرده و دولت را ساقط می‌کند. او سه ماه وضعیت اضطراری اعلام کرده و گفته مرز‌ها وحریم هوایی کشور در این مدت بسته خواهد شد. پنجشنبه شب نیز حکومت نظامی اعلام شد.

 

اعلامیه ارتش خشم مردم را پی داشته است. مردم معترض می‌گویند احمد ابن اوف یکی از شخصیت‌های کلیدی ارتش در زمان حکومت البشیر بوده و در سرکوب شورش‌ها در دارفور نیز نقش مهمی داشته است.

 

واشنگتن پست در گزارشی نوشت: مردم فریاد می‌زنند «ارتش می‌خواهد یک دزد دیگر را جایگزین قبلی کند. ما تا زمانی که درخواست‌هایمان عملی نشود به اعمال فشار ادامه می‌دهیم.»

آسوشیتدپرس نیز در بخشی از گزارش خود به شعار‌های مردم اشاره کرده و نوشت: مردم می‌گویند «اولی را بیرون کردیم دومی را هم بیرون خواهیم کرد.»

 

افرادی که سازماندهی اعتراضات خیابانی را در سودان برعهده دارند اعلام کرده‌اند که تا زمانی که دولت گذار مردمی تشکیل نشود، از خیابان‌ها نخواهند رفت. ده‌ها هزار معترض نزدیک به یک هفته است که مقابل مقر اصلی ارتش در خارطوم تحصن کرده‌اند.