استراتژی جدید نظامی ایران در منطقه چیست؟

سه اقدام مهم ایران در کمتر از دو هفته در گستره پهناور و پر آشوب منطقه خاورمیانه حاوی چه پیام‌هایی است؟ 

اولین اقدام جمهوری اسلامی ایران، تغییر معاونت عربی و آفریقایی وزارت خارجه بود. جایی که حسین امیرعبدالهیان؛ چهره معروف به دیپلمات مقاومت، جای خود را به حسین جابری انصاری داد. 

شاید در بدو امر، واکنش رسانه‌ها به خبر تغییر در سطح معاونت عربی و آفریقایی که اصلیترین بازه فعالیتش، محور مقاومت و موضوع اقدامات منطقه‌ای ایران است حکایت از تصمیم جمهوری اسلامی برای انفعال در مسیر حمایت از محور مقاومت داشت اما جایگزینی شخصی که حوزه تخصصی فعالیتش، موضوع فلسطین و مقابله جدی با اسرائیل است و مواضع اعلامی فراوانی؛ خارج از عرف دیپلماتیک، بر علیه اقدامات اسرائیل دارد اذهان را به سمت و سوی مسیری هدایت کرد که تقویت محور مقاومت و حمایت از آرمان فلسطین، هدف آن است.

 

جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته است در فضای پسابرجام و پس از دستیابی به توافقی که حاکمان رژیم صهیونیستی از آن به عنوان «فاجعه قرن» نام بردند مسیر اقدامات خود را در حمایت از محور مقاومت و متحدان منطقه‌ای و موضوع مقابله با اقدامات اسرائیل، از سطح رایزنی دیپلماتیک، به سطح دیپلماسی عملگرا و شفاف ارتقا دهد.

انتخاب حسین جابری انصاری به عنوان فردی که در سطح بین المللی با مواضع ضد اسرائیلی شفاف شناخته شده است و سال‌ها در حوزه مسائل فلسطین، فعالیت کرده است این پیام را دارد که وزارت خارجه جمهوری اسلامی، علاوه بر اینکه در موضوعاتی همانند بحث موشکی، بنا ندارد که به مذاکره و معامله بپردازد بلکه در مسیر تقویت محور مقاومت و مبارزه جدی با اسرائیل، بیش از پیش قدم برخواهد داشت. 

دومین اقدام جمهوری اسلامی در طی روزهای اخیر، انتشار بیانیه تهدید آمیز سردار سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران خطاب به حاکمان کشور بحرین است.

این بیانیه شدیدالحن، حاوی تهدیدات فراوانی است که توسط سردار سپاه ایران، متوجه حاکمان بحرین شده است. اتفاقی کم نظیر که واکنش رسانه‌ها و مقامات جهان را در پی داشته است. 

سردار سلیمانی در این بیانیه؛ ضمن اعلام خشم و انزجار فراوان نسبت به سلب تابعیت شیخ عیسی قاسم، هشدار‌ها و خط قرمزهایی را برای آل خلیفه مشخص می‌کند.

وی در این بیانیه، خط قرمز جمهوری اسلامی را «تجاوز به حریم آیت الله شیخ عیسی قاسم» بیان کرده و تبعات این تجاوز را «مقاومت مسلحانه مردم» برشمرده است بدین معنا که ایران بنا ندارد همانند موضوع شیخ نمر، فقط به واکنش در قبال اقدام عربستان بسنده کند بلکه در این موضوع، قصد جلوگیری دارد ولو اینکه در سطح بین المللی، تعبیر به دخالت در امور کشور ثانویه قلمداد شود. 

تعبیر سردار سلیمانی از آغاز «انتفاضه خونین»؛ بلافاصله پس از اهانت به شیخ عیسی قاسم و نه بلافاصله پس از اقدام به قتل او، نمایانگر رویه جدیدی در فعالیت‌های منطقه‌ای ایران است.

همزمانی صدور این بیانیه با آزاد سازی فلوجه و دستیابی ارتش و نیروهای مردمی عراق به یک پیروزی ارزشمند و همچنین حضور مردم پرتعداد و کفن پوش در اطراف منزل شیخ عیسی قاسم، اوضاع را به سمت و سوی تحرکات جدید ایران در منطقه هدایت می‌کند و حکایت از تصمیم جمهوری اسلامی برای ایفای نقش ژاندارم منطقه پس از برجام دارد.

سومین اقدام در طی روزهای اخیر، بیان عباراتی توسط سید حسن نصرالله رهبر حزب الله لبنان بود که به صورت شفاف، تمامی امکانات و سلاح‌های حزب الله را تامین شده توسط جمهوری اسلامی ایران بیان کرد.

عباراتی که شاید تمامی افراد دخیل در سیاست، به آن اذعان داشتند اما بهت و حیرت آنان، از اعلام عمومی آن است. سید حسن نصرالله گفته است: «بودجه حزب الله از ایران می‌رسد و هیچ طرفی ارتباطی با این موضوع ندارد. پول از ایران می‌رسد، مانند موشک‌هایی که با آن اسراییل را تهدید می‌کنیم.» 

چنین جملاتی حکایت از تغییر در رویه منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران دارد. مسلما سید حسن نصرالله، بدون هماهنگی با مقامات جمهوری اسلامی، چنین عباراتی را بر زبان نیاورده است لذا جمهوری اسلامی برای خود، نوعی تفوق منطقه‌ای در نظر گرفته است که علنا به بیان حمایت کامل از یک گروه نظامی در کشوری دیگر اشاره می‌کند. 

ایران بار‌ها اشاره کرده است که در سوریه و لبنان و عراق، به اقدامات مستشاری می‌پردازد و نه اقدامات نظامی. اما عبارات سید حسن نصرالله در مورد حمایت کامل ایران از حزب الله و حتی ارسال موشک برای تهدید اسرائیل، در کنار اعزام نیروهای فراوان رزمی به سوریه و کشته شدن تعداد زیادی از نیروهای ایرانی و شهادت فرماندهان حزب الله در سوریه و همچنین سخنان رهبر انقلاب اسلامی مبنی بر اینکه «دفاع از حرم اهل بیت (ع)، دفاع از ایران است»، همه و همه حکایت از تغییر رویه جمهوری اسلامی- حداقل در بخش اعلامی- در بحث مسائل منطقه دارد. 

از نظر مقامات جمهوری اسلامی، دفاع از حرم اهل بیت (ع) یعنی دفاع از ایران و دفاع از ایران، مستلزم حضور گسترده نظامی برای مقابله با متجاوزان است و چنین موضوعی، باعث شده است تا پس از پیروزی‌های اخیر در فلوجه که با راهبری و هدایت فرماندهان ایرانی بدست آمده است مقامات جمهوری اسلامی تصمیم به اعلان عمومی مواضع خود کنند و نوعی قدرت نمایی منطقه‌ای را به منصه ظهور برسانند. 

برخی شهرهای مقدس در عربستان همچون «مدینه النبی» نیز در گستره حرم اهل بیت قرار می‌گیرند و این عبارات رهبر جمهوری اسلامی، نمایانگر برنامه مدون و اقدامات آتی جمهوری اسلامی نیز خواهد بود که گوشه چشمی به تحرکات و اقدامات عربستان سعودی دارد. 

تهدید حکام بحرین و اعلام عمومی اقدامات نظامی در دیگر کشور‌ها توسط جمهوری اسلامی، نوعی واکنش به سازمان ملل و قدرت‌های جهانی است که بی‌تفاوت نسبت به اوضاع منطقه- و حتی در برخی اوقات، به عنوان آشوب ساز منطقه- چشم بر اقدامات صورت گرفته در کشورهایی همچون یمن می‌بندند و به خاطر بودجه سازمان ملل، نام عربستان را از لیست ناقضان حقوق بشر خارج می‌کنند. 

به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران در فضای پسابرجام، تعریف جدیدی از قدرت منطقه‌ای خود ارائه داده است و تصمیم به حضور فعال‌تر از لحاظ عملیاتی در کنار فعالیت دیپلماتیک، گرفته است و مترصد واکنش کشورهای منطقه برای اقدامات آتی می‌باشد. جمهوری اسلامی می‌خواهد در مسیر تقویت محور مقاومت و بسیج نیرو‌ها برای مقابله با تهدیدات اسرائیل، بازی جدیدی را شروع کند که به نظر می‌رسد دست به مُهره شده است.