ابوالحسن بنی صدر در جبهه جنگ ایران و عراق

رویداد۲۴ تصویر ثبت شده از ابوالحسن بنی صدر در جبهه‌ جنگ ایران و عراق. این تصویر مربوط به آذرماه ۱۳۵۹ در دوره ریاست جمهوری بنی صدر است.

ابوالحسن بنی صدر در زمان ریاست جمهوری از طرف آیت الله خمینی به عنوان جانشینی فرمانده کل قوا منصوب شد. در تابستان ۱۳۵۹ که تحریکات مرزی ایران و عراق بالا گرفت، فرماندهان سپاه به او اعلام کردند که خطر جنگ وجود دارد. بنابر گفته شاهدان بنی صدر هشدار فرماندهان نظامی منتقدش را جدی نگرفت و به آن‌ها گفت تانک‌ها و ادوات نظامی در مرز‌ها فقط ماکت هستند.

عباس آقازمانی معروف به ابوشریف که از بنیانگذاران سپاه بوده، بنی صدر را قانع کرد که تانک‌ها واقعی هستند. بنی صدر برای گزارش به دیدار آیت الله خمینی رفت. بنی صدر نیز مدعی است که توضیحات او جدی گرفته نشده است اما منابع دیگر از این حاکی است که گویا در این مورد، مشکل از خود بنی صدر بوده است؛ چنانچه نورالدین کیانوری دبیر کل حزب توده در این‌باره می‌گوید: «حمله عراق به ایران را ما یک‌بار مدت‌ها قبل در فروردین ماه سال ۱۳۵۹ و یک‌بار بلافاصله در نزدیکی حمله، از دوستان خود اطلاع پیدا کردیم و به رییس‌جمهور، بنی‌صدر اطلاع دادیم، [اما وی توجهی به این اطلاعات نکرد.]»

بیشتر بخوانید: ابوالحسن بنی صدر ؛ صعود و نزول نخستین منتخب تاریخ ایران

در جریان حمله و محاصره سوسنگرد مخالفان بنی صدر من‌جمله اعضای حزب جمهوری اسلامی وی را متهم به خیانت کردند. سوسنگرد که زیر فشار گلوله و توپ عراقی‌ها خانه به خانه فرو می‌ریخت، به سختی قابل دفاع بود و نیرو‌های مردمی و عشایر تا جایی که توانستند از آنجا دفاع کردند. اما برای دفاع از شهر نیاز به لشکر زرهی بود. لشکر زرهی ۸۲ کرمانشاه که قرار بود طبق وعده بنی صدر به سوسنگرد برسد و در دفاع از شهر کمک‌رسان باشد، نرسیده بود و حتی گفته شد که لشکر حرکت هم نکرده است.

آیت الله مدنی امام جمعه تبریز با مدافعان سوسنگرد ارتباط برقرار کرد و به نزد آیت الله خمینی رفت و وضعیت را گزارش کرد. ظاهرا امام خمینی شخصا دستور حرکت لشکر زرهی را صادر کرده و تاکید کرده سوسنگرد باید تا فردا آزاد شود. در این ماجرا، مخالفان بنی صدر معتقد بودند او به عمد از فرستادن لشکر زرهی به سوسنگرد امتناع می‌کرد.

بنی صدر همچنین به نیرو‌های دفاعی مردمی و سپاه خوشبین نبود و دفاع از کشور را وظیفه ارتش می‌دانست. بار‌ها علیه مسلح کردن مردم صحبت کرد و این موارد هم به سوءظن‌های پیشین اضافه شد.

عده‌ای نیز وی را در ماجرای «عملیات نصر» خائن می‌دانستند. در این عملیات ارتش ایران، به سمت نیرو‌های عراقی که بخش‌هایی از خاک ایران را در مناطق اطراف اهواز، اندیمشک و سوسنگرد اشغال کرده بودند، پیشروی کردند. عراقی‌ها با آگاهی از این موضوع، تظاهر به عقب‌نشینی کردند، سپس پاتکی را از ۳ جبهه تدارک دیدند، که خسارات بسیاری بر ایرانی‌ها وارد کرد.

در ابتدای عملیات با پیشروی نیرو‌های ایرانی، بنی صدر که تا آن زمان زیر فشار انتقاد‌ها بود به آیت الله خمینی نامه‌ای نوشت و از پیروزی لشکر اسلام گفت اما پس از مقابله عراقی‌ها و شکست سنگین ایران، بسیاری بنی صدر را مقصر دانستند. برخی از سیاستمداران البته حتی پس از عزل بنی صدر موضوع خیانت وی در عملیات نصر را رد کرد.