انتقال فرهنگ صلح به نسل‌ آینده از طریق داستان‌گویی

رویداد۲۴- مساله کودک و صلح در دهه‌های اخیر مورد توجه نهادهای فرهنگی و بین‌المللی نظیر ایکوم و یونسکو قرار گرفته که در همین راستا فعالیت‌های صلح‌طلبانه‌ای در نهادهای مرتبط در حال شکل‌گیری است.

به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید احمد محیط‌ طباطبایی - رییس ایکوم ایران و مشاور ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری - در «نشست کودک، صلح و میراث فرهنگی» که به مناسبت روز جهانی صلح و هفته ملی کودک در تالار اجتماعات پارک شهر برگزار شد، مطرح کرد: مساله کودک و صلح در دهه‌های اخیر مورد توجه نهادهای فرهنگی و بین‌المللی نظیر ایکوم و یونسکو قرار گرفته که در همین راستا فعالیت‌های صلح‌طلبانه‌ای در نهادهای مرتبط در حال شکل‌گیری است.

او با اشاره به برگزاری جشنواره «کودک، صلح و میراث فرهنگی»‌ با همکاری دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه، موزه صلح، ایکوم و شهرداری منطقه ۱۲ گفت: با همکاری این نهادها امکان برگزاری این جشنواره و نمایشگاه در فضای باز در قدیمی ترین پارک تهران (پارک شهر) فراهم شده است. همچنین برگزاری این جشنواره در جوار موزه صلح که در راستای گسترش رفتار صلح طلبانه و گسترش آن فعالیت می‌کند باعث آشنایی مردم از فعالیت‌هایی که در سطح جامعه در جهت ایجاد صلح و همگرایی صورت می‌گیرد می‌شود.

رییس ایکوم با اشاره به تحولات صورت گرفته در یکی دو دهه اخیر در جامعه جهانی و کشور ایران تصریح کرد: در این سال‌ها مساله کودک و صلح دو امر مهم تلقی شده که نهادهای فرهنگی و بین المللی مانند ایکوم و یونسکو در این حوزه فعالیت می‌کنند. همچنین بیان افسانه‌ها و داستان‌ها برای سرگرمی نیست بلکه از طریق بازگو کردن آن‌ها برای کودکان می‌توان فرهنگ صلح و دوستی را به نسل‌های آینده منتقل کرد.

طباطبایی در پایان اظهار امیدواری کرد که در آینده شاهد برگزاری برنامه‌های فرهنگی دیگری در حوزه‌های فرهنگی در پارک شهر؛ پارک صلح تهران باشیم.

شهین علیایی‌زند - آسیب‌شناس و بنیان‌گذار اولین‌ موسسه‌ پیشگیری‌ از آزار جنسی‌ کودکان‌ و نوجوانان‌ در خاورمیانه‌ - دیگر سخنران این نشست، کودکان را عزیزترین پدیده‌های زندگی دانست و گفت: امروزه تجارت جنسی کودکان در دنیا بعد از پخش مواد مخدر بالاترین میزان درآمد را دارد که متأسفانه در بسیاری از موارد والدین به دلیل شرایط حاکم بر زندگی خود این امکان را فراهم می کنند.

به گفته این روانشناس، در تمامی دنیا پیش از به وقوع پیوستن جنگ دو گروه از آن مطلع‌ هستند؛ گروه اول قاچاقچیان میراث فرهنگی و دومی تاجران جنسی کودکان.

او با اشاره به آمار ۵/ ۱۹ میلیون نفری پناه‌جویان ثبت نام شده در جهان، تصریح کرد: نیمی از این تعداد پناهجو که اغلب به دلیل به وقوع پیوستن جنگ در کشورهایشان در انتظار پناهندگی‌اند، کودکان تنها هستند. در کنار صحبت از صلح باید کودکان‌مان را برای حضور در هر شرایطی آماده کنیم و چگونگی مراقبت از خویش را به آنها بیاموزیم تا در هر شرایطی کمترین آسیب را ببینند.

دیگر سخنران این نشست لیلا کفاش‌زاده - مسوول دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری - بود. او با طرح این پرسش که «کودک کیست؟» سخنانش را آغاز کرد و در ادامه به بیان پاسخ‌های مختلفی از زبان جامعه‌شناسان، اقتصاددانان، تجار، روان‌شناسان، قانون‌گذاران پرداخت.

او با یادی از توران میرهادی - استاد ادبیات کودکان، نویسنده و متخصص آموزش و پرورش - و فعالیت‌های ارزنده‌ای که در حوزه ادبیات کودک انجام داده است، افزود: میرهادی معتقد است نویسندگان و شعرا افرادی هستند که از منظر کودکی به مسائل می‌نگرند، کودک پدر انسان و نماد صداقت است.

کفاش‌زاده با بیان مطالبی در خصوص ادبیات کودک برای ترویج صلح تصریح کرد: یکی از راه‌های مبارزه با جنگ، ادبیات است؛ زیرا که از طریق ادبیات ناب می‌توانیم به کودکان بیاموزیم تفاوت‌ها را درک کنند و همدیگر را دوست داشته باشند.

مسوول دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه به تشریح مختصری از فعالیت‌های دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه و معرفی کتاب‌هایی همچون «کارزار کره»، «خفاش دیوانه»، «آلفونس و میلا» در حوزه کودک پرداخت که به مفهوم صلح می‌پردازند.

مونیکا نادی - عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان و فعال حقوق کودکان - دیگر سخنران این نشست با اشاره به اهمیت موضوع حقوق کودکان در سال‌های اخیر گفت: تا پیش از قرن بیستم حقوق کودکان و مسائل مربوط به آن مهم تلقی نمی‌شد اما بعد از جنگ جهانی دوم و آسیب‌هایی که به کودکان وارد شد مسوولان به تأثیر و نقش کودکان در جامعه پی برده و با توجه بیشتری به آن پرداختند. اما خوشبختانه امروز نهادهای زیادی در داخل، خارج و سطح بین‌الملل در حوزه حقوق کودکان فعالیت می‌کنند.

طیبه حبیبی - نماینده گروه سنگ، کاغذ، قیچی - دیگر سخنران این نشست به بیان گوشه‌ای از فعالیت‌هایی این گروه در سه سال اخیر در زمینه کودکان قربانی جنگ پرداخت و گفت: این گروه با برگزاری کارگاه‌های آموزشی و طرح موضوع جنگ توانسته عروسک‌های زیادی را جمع‌آوری و برای کودکان جنگ‌زده‌ی عراق، سوریه و ... ارسال کند.

او در ادامه با بیان آماری از کودکانِ جنگِ سراسر جهان، جنگ را بدترین مصیبتی دانست که می‌توان به یک جامعه تحمیل کرد.

دیگر سخنران این نشست سوسن نیک‌ذات - بنیانگذار و مدیر موزه سیار سفیران فرهنگ صلح - در توضیح فعالیت‌ها و اهداف موزه‌اش گفت: موزه‌ای کوچک با چند چمدان عروسک‌های قاشقی و همسفران صلح داریم و آسان سفر می‌کنیم، با یک نقشه راه و یک مأموریت در ذهن که سفرِ برقراری صلح در ۳۶۵ روز در جهان است. امروز اینجا هستیم و فردا جایی دیگر، ساری و سیال، گاهی در خاک وطن و گاهی دور از آن، گاهی ریل‌ها را درمی‌نوردیم و گاهی ابرها را می‌شکافیم، گاهی اروپا را و گاهی آسیا و آفریقا را سفر می‌کنیم.

او همچنین تصریح کرد: هدف این موزه آموزش، برقراری عدالت آموزشی، عدالت اجتماعی، زندگی صلح‌آمیز، توسعه پایدار، احترام به نوع بشر، صداقت، مهربانی، ارزش‌های اخلاقی است.

محمدحسن داوودی - مدیر مرکز آموزشی صبح رویش - نیز دیگر سخنران این نشست با اشاره به فعالیت‌های این مرکز در قالب چهار مدرسه پرداخت و تصریح کرد: کودکان کار که ۶۰ درصد آن‌ها را اتباع افغانستانی تشکیل می‌دهند در این مرکز مشغول تحصیل هستند.

او با اشاره به ویژگی‌های خاص این مدارس گفت: در مدرسه‌های صبح رویش از جلو نظام جای خود را به از کنار وحدت داده و چیدمان کلاس‌های درس نیز به شکل سنتی نیست بلکه تمامی دانش‌آموزان رو به هم می‌نشینند.

داوودی کلاس‌های وطنکده (شاهنامه‌خانی)، زیست‌کده (روانشناسی)، عجب‌کده (خلاقیت)، بازی‌کده (بازی‌های مختلف) را از کلاس‌های دایر در این مدارس عنوان کرد. صلح بدیع‌ترین حق کودکان است و ما اگر بخواهیم صلح را در حوزه کودکان شروع کنیم باید ابتدا آن را در بین سازمان‌های مردم‌ نهاد فعال در این حوزه برقرار کنیم.

حمید صالحی - عضو هیات مدیره موزه صلح - دیگر سخنران این نشست، اعمال صلح‌طلبانه به ویژه در حوزه کودک را بسیار ارزشمند دانست که در نزد خداوند پسندیده است. موزه صلح بیش از ۱۰سال است که راه‌اندازی شده و فعالیت‌های صلح‌طلبانه‌ای را انجام می‌دهد و دست‌اندکاران آن معتقد هستند کارهایی که در حوزه کودک انجام می‌شود در جامعه بسیار تأثیرگذار است.

دیگر سخنران این نشست اردشیر صالح‌پور - پژوهشگر و نویسنده - کودک و صلح را از مهم‌ترین عناصر مغفول در جهان امروز دانست و گفت: تاریخ نشان می‌دهد که بشر همواره پیش از اینکه به مفهوم صلح بپردازد به جنگ پرداخته است. ویل دورانت بعد از سال‌ها تحقیق به این نتیجه رسیده که بشر فقط ۳۶۰ سال از عمر میلیونی خود را در صلح بوده است و برخی نیز معتقدند که در این مدت کوتاه نیز نقشه جنگ می‌کشیده است.

صالح‌پور همچنین اظهار کرد: جهان امروز جهان صلح نیست و گمان نمی‌کنم که بشر کهکشان دیگری برای زیستن بیابد پس ناگزیر است که برای زیستن و ادامه حیات در این کره خاکی صلح و مهربانی را پیشه کند. هیچ چیز در این جهان لذت بخش‌تر از دیدن خنده کودکی نیست که نمی‌ترسد و در آرامش بسر می‌برد.

این پژوهشگر با بیان اینکه صلح قربانی بشر است، تصریح کرد: هنر می تواند در ابقای صلح کمک کند. عروسک‌ها سنگ صبور و یارهمیشگی کودکان هستند و با این استراتژی که عروسک‌های ایرانی نماد صلح هستند؛ تحقیقات و مطالعاتی در ایکوم صورت گرفت و طی آن دو عروسک بازبازک (عروسک نمایشی ایل بختیاری) و مینا (عروسک شیراز) به ثبت ملی رسید.

بر طبق این گزارش، جشنواره کودک، صلح و میراث فرهنگی با همکاری دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، موزه صلح، ایکوم و شهرداری منطقه ۱۲ از دیروز در قدیمی‌ترین پارک تهران (پارک شهر) برگزار شده است. در این جشنواره که به مناسبت «روزجهانی صلح و هفته ملی کودک» برگزار شده، سعی می‌شود تا با مشارکت موزه‌ها، موسسه‌ها و نهادهای فعال حوزه کودک برنامه‌های آموزنده و سرگرم‌کننده‌ای در راستای مفهوم صلح و میراث فرهنگی ارائه شود.

از موزه‌های شرکت‌کننده می‌توان به موزه صلح، مجموعه نیاوران، کاخ سعدآباد، موزه علوم و فن‌آوری، باغ موزه دفاع مقدس، کاخ گلستان، موزه ملی و موزه کودکانِ ما (مازندران) اشاره کرد.

در این جشنواره‌ افزون بر موزه‌ها، موسسات و نهادهای مرتبط با کودکان با فعالیت‌های آموزشی و تعاملی حضور خواهند داشت، نهادهایی همچون شورای کتاب کودک، فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، خانه کتابدار، راز بارش، گالیله کوچولو، آوای طبیعت پایدار، گروه بازی و اسباب بازی، به‌یاوران سرزمین آریا، هیلو جنبش علفزار کرمانشاه و انجمن هنرمندان خود آموخته ضمن برپایی کارگاه‌هایی محصولات مناسب با موضوع جشنواره ارائه می‌کنند.