توازن افغانستان به نفع طالبان بهم خورده است/ ارتباط ایران و طالبان افزایش خواهد یافت

رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: اولین مرکز استان در افغانستان به اشغال طالبان درآمد و سقوط کرد. شهر زرنج مرکز استان نیمروز در افغانستان و در نزدیک مرز ایران سقوط کرد و به اشغال نیروهای طالبان درآمد. پس از آن مرکز استان جوزجان در شمال افغانستان به اشغال طالبان درآمد. گفته می‌شود این شهرها بدون هیچ مقاومت خاصی از سوی ساکنان به اشغال نیروهای طالبان درآمد که در چند ماه اخیر پیشروی های خود را در سراسر افغانستان آغاز کرده و به ادعای خود بیش از هشتاد درصد از خاک افغانستان را به اشغال خود در آوردند.

طی چند ماه اخیر که خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان آغاز شده، ناامنی، کشتار و بی ثباتی نیز به افغانستان بازگشته است. برخی معتقدند طالبان، طالبان گذشته نیست و این جریان تغییر کرده است. شواهد نشان می‌دهد اگرچه طالب‌ها نسبت به گذشته هوشمندانه تر رفتار می‌کنند و اقدام به بهبود روابط خود با همسایگاه افغانستان کرده‌اند اما در داخل این کشور، نسبت به اقلیت‌ها و زنان تغییر ملموسی ایجاد نشده است. حال شهرهای افغانستان یکی پس از دیگری به اشغال طالبان در می‌آیند و سیلی از مهاجران روانه ایران می‌شوند، تهران و دیگر پایتخت‌های همسایه افغانستان سکوت اختیار کرده‌اند. چه آینده‌ای پیش روی افغانستان است؟

بیشتر بخوانید:تاریخ جنون/ آنچه از سابقه و گذشته طالبان باید بدانید (فیلم)

محسن روحی صفت کارشناس مسائل افغانستان درباره تازه‌ترین تحولات افغانستان به رویداد‌۲۴ می‌گوید: در طول ۴۰ سال اخیر شما شاهد این بودید که افغانستان هیچ‌گاه وضعیت مناسبی نداشته است و شرایط فعلی این کشور نیز تغییر چندانی نکرده است. با توجه به اینکه دوره انتقالی را می‌گذراند و این که نیرو‌های آمریکایی به عنوان نیرو‌های بالانس‌کننده در میان طرف‌های مختلف در این کشور حضور داشتند، با خروج آمریکا از افغانستان، نقش بالانسر برهم خورده است. با توجه به نقشی که آمریکا در این کشور داشت و مذاکراتی که با طالب‌ها در دوحه برقرار کرد، این توازن به نفع طالب‌ها در افغانستان برهم خورد. با برهم خوردن این توازن، شاهد ناآرامی‌ها و بی ثباتی‌های بیشتری در افغانستان هستیم.

وی ادامه داد: دولت افغانستان در ۲۰ سال گذشته، به پشتوانه نظامی ائتلاف غرب و آمریکا، فعالیت می‌کرده است و اکنون با برداشته شدن این پشتوانه، دولت افغانستان یک احساس خلا می‌کنند و از نظر روحیه نیز تحت تاثیر قرار گرفتند. به این معنا که در مذاکرات دوحه، دولت کابل حضور نداشت و آمریکا امتیاز زیادی را به طالب‌ها دادند و همین موضوع باعث تضعیف روحیه دولت مرکزی افغانستان شد؛ لذا بعد از خروج نظامیان آمریکا، شاهد افزایش بی‌ثباتی هستیم، البته اکنون دولت و مردم کمی به خودشان آمده‌اند و به دنبال این هستند که در برابر طالبان اراده خودشان را نشان دهند.

بیشتر بخوانید: تاریخ جنون/ آنچه از سابقه و گذشته طالبان باید بدانید (فیلم)

وضعیت بد افغانستان تشدید می‌شود

این کارشناس با بیان اینکه افغانستان از گذشته تاکنون دولت مرکزی حاکمیت بر مرکز و استان‌ها را داشته است و بر روستا‌ها و مناطق دور افتاده چندان حاکمیتی نداشت، تصریح کرد: افغانستان وضعیت مختص به خود را دارد و هم از جهت جغرافیایی و هم از نظر قومی و نژادی، شرایط خاصی دارد. هر منطقه در آنجا توسط افراد همان منطقه اداره می‌شود و تحت نفوذ مسائل قومیتی است. دولت مرکزی افغانستان همواره ضعیف بوده است و اکنون نیز این ضعف بیشتر شده است.

روحی صفت با تاکید بر اینکه در افغانستان شاهد وضعیتی به مراتب بدتر از حالا خواهیم بود، یادآور شد: این شرایط به ضرر مردم این کشور خواهد بود. زیرا بی ثباتی در حال افزایش است و با افزایش درگیری‌ها، سرریز آن‌ها به ایران خواهد بود و ما شاهد افزایش مهاجرت‌ها خواهیم بود.

ارتباط ایران با طالبان ادامه خواهد داشت

این کارشناس مسائل افغانستان، با اشاره به رابطه ایران و افغانستان، گفت: رابطه ایران با افغانستان با سایر دولت‌ها متفاوت نیست. ما همسایه هستیم و این همسایگی سیاست‌هایی را ایجاد می‌کند. در ابتدا باید بگویم که ما با هر کسی که در کابل سر کار باشد، در ارتباط خواهیم بود. در زمان اتحاد جماهیر شوروی افغانستان توسط ارتش سرخ اشغال شد و در حالی که اکثر کشور‌های دنیا سفارت‌خانه خود را در این کشور بستند، اما ایران این کار را انجام نداد؛ لذا به طور طبیعی تا جایی که امکان داشته باشد، ارتباط با همسایه در هر شرایطی که هست باید پا برجا باشد. تبعات همسایگی ایجاد می‌کند که ارتباط همواره وجود داشته باشد.

وی ادامه داد: در افغانستان و سایر کشورها، جریان‌های سیاسی وجود دارند و به طور طبیعی ما این ارتباط را با این جریانات همانند گذشته داریم و خواهیم داشت و فقط متکی به ارتباط با دولت مرکزی نخواهیم بود. طالبان هم بخشی از این جریان‌ها و جامعه افغانستان است که هرچند مورد پسند ما نیست، اما ارتباط با آن‌ها ادامه خواهد داشت. قطعا اقدامات طالبان مورد تایید ما نیست، اما بنا بر همسایگی ارتباطات نیز وجود خواهد داشت.

تهران، میانجی کابل و طالبان

روحی صفت با بیان اینکه همانند گذشته با اطلاع و هماهنگی با دولت مرکزی با جریانات داخل آن کشور ارتباط خواهیم داشت، گفت: همواره با دولت مرکزی هماهنگ می‌شود و بسیاری از مواقع دولت مرکزی از ما می‌خواهد که برخی از نظرات و خواسته‌ها را به طرف مذاکره بگوییم. اگر مذاکره‌ای مثلا با طرف طالبانی صورت می‌گیرد پیش از آن با دولت مرکزی هماهنگ می‌شود. مذاکرات و ارتباطات ما همواره در جهت تقویت دولت مرکزی بوده است نه تضعیف آن. حتی جریان‌ها را هم مجبور به مذاکره با دولت مرکزی می‌کردیم. مرکزیت دولت برای ما امر بسیار مهمی است.

وی ادامه داد: اگر موضوع مورد مناقشه‌ای میان دولت مرکزی و طالبان وجود داشته باشد ما در خصوص آن موضوع با دولت مرکزی وارد مذاکره می‌شویم، اما در جایی که دولت مرکزی وجود نداشته باشد مانند مرز‌ها که دولت مرکزی در آن حضور ندارد، طبیعتا هر گروهی باشد مذاکره می‌کنیم، زیرا در مرز می‌خواهیم گفتگو کنیم نه در پایتخت. دولت مرکزی افغانستان محور است. دولت افغانستان هم دلخوری از این موضوع ندارد، زیرا همواره قبل از گفتگو با آن‌ها هماهنگ شده است و حتی خود دولت مرکزی هم بار‌ها اعلام کرده که مثلا در خصوص این موضوع می‌توانید با طالب‌ها گفتگو کنید و ما بعد از گفتگو نتیجه را به آن‌ها اعلام می‌کردیم.