چرا برای آمریکای وابسته به نفت اعراب، ایران در اولویت نیست؟
رویداد۲۴ زاوی بارل در روزنامه اسرائیلی هاآرتص نوشت: اما سخت نیست فرض کنیم اگر آمریکایی‌ها مجبور نبودند بیش از ۵ دلار برای هر گالن بنزین به دلیل جنگ در اوکراین بپردازند، بایدن برای پرواز به کشوری که آن را "مطرود" نامیده بود، اینقدر عجله به خرج نمی‌داد. سه سال پیش، ایالات متحده اعلام کرد که به یک صادرکننده خالص فرآورده‌های نفتی تبدیل شده است، اما این موضوع مانع از این نشد که کارشناسان اعلام کنند استقلال آمریکا از نفت عرب ها به دونالد ترامپ اجازه داد تا از خاورمیانه جدا شود. یکی از تحلیلگران نوشت: واشنگتن خود را از چنگ عربستان آزاد کرد و طرح صلح خاورمیانه ترامپ، به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل و به رسمیت شناختن الحاق جولان به اسرائیل را به این واقعیت نسبت داد که او دیگر از تحریم نفتی اعراب نمی‌ترسید.
اما این استقلال انرژی بهایی هم داشت. در سال ۲۰۲۰، عربستان سعودی و روسیه بر سر قیمت نفت با هم جنگیدند. روسیه تولید را افزایش داد و در نتیجه قیمت جهانی نفت را کاهش داد تا به قابلیت تولید سوخت شیل و در نتیجه به استقلال انرژی آمریکا صدمه بزند. سعودی‌ها برای حفظ مشتریان قدیمی خود به سرعت از این روند پیروی کردند و جهان از سوخت با قیمت‌های پایین لذت برد. صنعت نفت ایالات متحده از ترامپ خواست جلوی این کاهش سود را بگیرد.
در ۲ آوریل ۲۰۲۰، ترامپ، به نزدیکترین دوست آمریکا، محمد بن سلمان، تلفن کرده و اولتیماتوم داد: تولید نفت را کاهش دهید وگرنه نمی‌توانم کنگره را از تصویب قوانینی باز دارم که مرا مجبور به عقب نشینی از عربستان می‌کند. وقتی درباره آن گزارش رویترز از ترامپ سوال شد، به این حرف بسنده کرد که لازم نیست چنین چیزی را به ولیعهد بگوید، او خودش سیگنال را می‌گیرد. چند روز بعد، سعودی‌ها و روس‌ها تولید خود را کاهش دادند.
دو سال بعد، آمریکایی‌ها هنوز می‌توانند از استقلال انرژی خود لذت ببرند، اما آموختند که این استقلال به آن‌ها اجازه نمی‌دهد سیاست‌های جهانی را صرفا در مقام یک ابرقدرت بی‌نیاز پیش ببرند. تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه روسیه، یکی از دو اولویت سیاست خارجی بایدن، بر مردم عادی آمریکا و اروپا تأثیر می‌گذارد. واشنگتن بار دیگر به نفت و گاز اعراب نیاز دارد و پادشاهی "مطرود" که حاکم واقعی آن هنوز گفتگوی مستقیمی با بایدن نداشته، ممکن است قایق نجات دولت او باشد. این بار کاخ سفید به سعودی‌ها اولتیماتوم نمی‌دهد.
حقوق بشر؟ قتل خاشقجی؟ دموکراتیک شدن؟ همه اینها به فراموشی سپرده شده است. مردم اروپا و آمریکا باید آرامش داشته باشند، و دومی‌ها چهار ماه دیگر در انتخابات میان‌دوره‌ای به پای صندوق‌های رای می‌روند. سوال این نیست که آیا سعودی‌ها می‌خواهند کمک کنند یا خیر، بلکه این است که آیا می‌توانند کمک کنند. عربستان سعودی صادرکننده گاز نیست و مقدار نفتی که می‌تواند به بازار جهانی بیافزاید جای بحث دارد. آرامکو عربستان ادعا می‌کند که می‌تواند بیش از ۱۲ میلیون بشکه در روز نفت خام تولید کند که حدود یک میلیون و نیم بیشتر از تولید فعلی خود است.
سعودی‌ها دارای ذخایر بزرگ نفت در هلند، مصر و ژاپن و همچنین در پنج مکان مخفی در پادشاهی هستند. این ذخایر تا حدود سه ماه نیاز بازار را مثلا در صورت نیاز سعودی‌ها به توقف تولید به دلیل تعمیر و نگهداری، تامین می‌کنند. این ذخایر استراتژیک در زمان حمله حوثی های یمن به تاسیسات آرامکو نیز مورد استفاده قرار گرفت.
اما حتی اگر آرامکو نتواند فوراً جایگزین نفت روسیه در اروپا شود، خود اعلام افزایش تولید ممکن است وحشت در مورد قیمت‌ها را کاهش دهد. شایان ذکر است که در شرایط دیگر، رئیس جمهور ایالات متحده می‌توانست به یک تماس تلفنی بسنده کند و گرمای جده را که در حال حاضر به ۳۷ درجه سانتیگراد (۹۹ فارنهایت) رسیده، تحمل نکند. خوشبختانه، بایدن در سواحل خنک ساکن می‌شود، نه در ریاض که دمای هوا در روز چهارشنبه به ۴۲ درجه سانتیگراد (۱۰۷ فارنهایت) رسید.
از نظر بایدن، تعهد عربستان به افزایش تولید به عنوان یک دستاورد مهم تلقی خواهد شد. چنین اعلامیه‌ای به معنای همراهی سعودی‌ها با آمریکا و اروپا در برابر روسیه است. تا حدود دو سال پیش، این یک حقیقت آشکار و سنگ بنای اتحاد چند دهه‌ای بین واشنگتن و ریاض بود. اما شکاف بین بایدن و شاهزاده محمد باعث همکاری اقتصادی بین عربستان سعودی و روسیه شد. برنامه‌های عربستان برای خرید تسلیحات روسی و امتناع ریاض از پیوستن به تحریم‌ها علیه روسیه پس از حمله به اوکراین، دو کشور را بیش از هر زمان دیگری به یکدیگر نزدیک کرده است.
این بدان معنا نیست که عربستان سعودی قصد دارد اتحاد خود با واشنگتن را با اتحاد با مسکو جایگزین کند، اما به قول بایدن روابط ایالات متحده و عربستان "تنظیم مجدد" شده است. اما تنظیمی که ظاهرا ضربه آن به تنظیم کننده خورده است. در همین حال، شکاف‌هایی در دیدگاه تعریف کننده ایران به عنوان یک تهدید فوری جهانی، ظاهر شده است. شاید بایدن اعلام کرده باشد که تهران تحت نظارت او به سلاح هسته‌ای دست نمی‌یابد، اما اختلاف بین ایالات متحده و اسرائیل بر سر آن است که چه زمانی ایران را می‌توان یک کشور آستانه هسته‌ای تعریف کرد، وقتی اورانیوم را تا ۹۰ درصد غنی می‌کند؟ یا ۲۰ درصد یا ۶۰ درصد؟
این تنها ایالات متحده نیست که با برداشت اسرائیل مخالفت می‌کند. کشور‌های اروپایی هم همین رویکرد را دارند. آن‌ها از این نظر با این رویکرد مخالف هستند که اگر واشنگتن تصمیم بگیرد که زمان گزینه نظامی فرا رسیده است، نیازمند حمایت گسترده اروپا خواهد بود. در همین حال، دولت ایالات متحده تاریخی را برای توقف تلاش‌های دیپلماتیک خود و حرکت به سمت «راه‌های دیگر» تعیین نکرده است. در این میان بایدن می‌تواند در عربستان که پنج دور مذاکره با تهران برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک قطع شده در سال ۲۰۱۶ انجام داده و یا امارات متحده عربی که مجموعه‌ای از قرارداد‌ها را با ایران امضا کرده، به دنبال شریکی برای دیدگاه خود باشد.
این قرارداد‌ها نگرانی‌هایی را که ایران در خلیج فارس ایجاد می‌کند برطرف نمی‌کند، اما تفاوت زیادی بین تمایل به استقرار یک سیستم ضد موشکی برای مقابله با حمله ایران و تمایل به شرکت در یک کارزار نظامی که منجر به ایجاد یک عملیات ویرانگر می‌شود وجود دارد. اگر عربستان سعودی به هواپیما‌های اسرائیلی اجازه پرواز بر فراز خاک خود را بدهد، یا اجازه پرواز مستقیم به زائران از اسرائیل را بدهد، بدان معنا نیست که مایل است بمب‌افکن‌های سعودی بر فراز ایران پرواز کنند.
ایران اخیرا تایید کرد که مذاکرات هسته‌ای با سه کشور اروپایی، حتی پس از شکست مذاکرات ایران و آمریکا در دوحه، قطر، همچنان ادامه دارد و اتحادیه اروپا تلاش می‌کند تا دریابد که چگونه لغو تحریم‌ها علیه ایران ممکن است به حل بحران انرژی آن‌ها کمک کند. دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند که ایران حتی بدون سلاح هسته‌ای همچنان یک تهدید است و تلاش جهانی صرفا برای جلوگیری از ادامه غنی سازی اورانیوم است.
اما ایران هنوز به اندازه روسیه تهدیدی فوری نیست، کشوری که نشان داد مایل به حمله به همسایه و ایجاد یک بحران اقتصادی جهانی است. یک دیپلمات اروپایی به هاآرتص گفته است که توانایی مهار برنامه هسته‌ای ایران، حداقل در سطح کنونی آن، هنوز بالاست. یعنی در حال حاضر دلیلی برای لشکرکشی وجود ندارد. به نظر می‌رسد که دوستان اسرائیل در خاورمیانه و اروپا و حتی ایالات متحده - چه رسد به چین و روسیه - در تعریف ایران به عنوان یک خطر آشکار و فوری، با اسرائیل اشتراک نظر ندارند. همچنین تهران نمی‌تواند به طور کامل جایگزین گاز و نفت تحریم شده روسیه شود. ایران حدود ۸۰ درصد گاز خود را مصرف می‌کند.
بیشتر بخوانید: پیام دیدار جو بایدن و مصطفی الکاظمی برای جمهوری اسلامی/ عراق از ایران فاصله می‌گیرد؟
برای صادرات این گاز به اروپا نیاز به سرمایه گذاری حدود ۱۰۰ میلیارد دلاری برای توسعه میادین گازی و ساخت تاسیسات مایع‌سازی است؛ بنابراین حتی اگر فردا تحریم‌ها برداشته شود، دو یا سه سال برای تاثیرگذاری وقت نیاز خواهد بود. همچنین منابع انرژی ایران بر اساس قراردادی چند ساله که دو سال پیش امضا شد، در اختیار چین است.
علاوه بر همه اینها، ایران به غرب کمکی نخواهد کرد تا تحریم‌های شدید خود علیه روسیه را حفظ کند. اما از آنجایی که قیمت گاز و نفت به شاخص هراس گره خورده است، لغو تحریم‌ها علیه ایران ممکن است تأثیر فوری بر تعدیل قیمت‌ها و قیمت بنزین آمریکا داشته باشد؛ و بایدن این ارتباط را درک می‌کند.
