تاریخ سینمای ایران و بررسی فیلم هر کارگردان در سال‌های مختلف
رویداد۲۴ فاطمه گلی: پیش از بیان هر بحث و مطلبی بهتر است ابتدا اندکی با سینمای ایران آشنا شویم. سینمای ایران در حقیقت تنها شامل صنعت سینما و فیلم نمی‌شود، بلکه رشته‌های دیگری مانند پویانمایی نیز در این زیرمجموعه قرار می‌گیرند. سینمای ایران در دوره‌های مختلف توانسته جایگاه بین‌المللی خود را به دست بیاورد. کشور ایران در دوره‌های قبل از انقلاب نه‌تن‌ها توانسته بود در جشنواره‌های مختلف بین‌المللی بدرخشد بلکه توانسته بود بستر و امکانات لازم برای میزبانی جشنواره‌های مختلف را فراهم کند. به‌طوری‌که جشنواره جهانی فیلم تهران که در حدود سال هزار و سیصد و پنجاه برگزار شد یکی از مهمترین و بزرگترین جشنواره‌های سینمایی رده الف در قاره آسیا به‌حساب می‌آمد.
پس از انقلاب بسیاری از فعالیت‌های سینمایی محدود شد و تعداد زیادی از کارگردانان و فیلم‌سازان بزرگ از کشور خارج شدند و در خارج از کشور مشغول به ساخت فیلم‌های فارسی با عنوان فیلم‌فارسی شدند. در این دوره فیلم‌هایی که با توجه به ارزش‌های انقلابی ساخته می‌شد مشمول هدایا و پاداش‌های مختلف می‌شدند. یکی دیگر از چالش‌های بزرگ و جدی که سینمای ایران را به‌شدت محدود می‌کرد و خطر بزرگ برای آن به‌حساب می‌آمد سانسور بود. اولین دوربین فیلم‌برداری که وارد ایران شد در دوره مظفرالدین‌شاه بود این دستگاه با نام سینماتوگراف معروف بود. در حقیقت ورود این دستگاه به ایران مبنای آغاز سینمای ایران بود.
اولین سینمای ایران
به گزارش رویداد24 اولین سینمای جهان توسط افرادی به اسم برادران لومیر اختراع شد و پنج سال پس از گذشت این اتفاق یعنی در سال هزار و دویست و هفتادونه خورشیدی اولین سینمای ایران با اسم سینما سوسولی افتتاح شد این سینما در شهر تبریز واقع بود، اما به علت محدودیت‌های موجود امکان دسترسی به آثار روز جهان وجود نداشت درنتیجه تنها کمتر از بیست سال بعد این سینما تعطیل شد.
پس‌ازآن در سال هزار و دویست و هشتادوسه فردی بنام ابراهیم‌خان صحاف‌باشی یک فیلم کمدی را در یکی از خیابان‌های شهر به اسم خیابان چراغ‌گاز به نمایش درآورد. این بار نوبت خیابان علاءالدوله بود که اولین سالن سینما را به‌صورت عمومی به خود ببیند. این اتفاق در سال هزار و دویست و هشتادوشش به‌واسطه مهدی خان روسی رقم خورد البته این سینما بعد‌ها به خیابان لاله‌زار منتقل شد. یکی دیگر از سینما‌های بسیار قدیمی که هنوز هم به‌صورت فعال مورداستفاده قرار می‌گیرد سینمای صنعت نفت مسجدسلیمان می‌باشد.
این سینما در حدود سال هزار و دویست و هشتادوهفت افتتاح شد، اما با بالا رفتن سن بنا، این سینما به‌صورت کامل مرمت شد و تاکنون به‌صورت مستمر مورداستفاده عموم قرارگرفته است.
بیشتر بخوانید: چرا سینمای ایران چند سال از دنیا عقب‌تر است؟
پیشرفت سینمای ایران
در دهه هزار و سیصد و نه خورشیدی فردی به اسم آوانس اوهانیانس با ساختن فیلمی به اسم آبی و رابی برای اولین بار یک فیلم بلند سینمایی به زبان فارسی به وجود آورد. تا پیش‌ازاین اتفاق ایرانیان ناچار بودند فیلم‌های غربی را با زیرنویس فارسی تماشا کنند. عبور از فیلم‌های صامت با ساخته‌شدن فیلم دختر نور به کارگردانی اردشیر ایرانی اتفاق افتاد.
کارگردانان ایران در دهه ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰
اگر بخواهیم از اولین بانوی کارگردان زن ایرانی نام ببریم باید از بانو شهلا ریاحی یاد کنیم. نام فیلم این کارگردان مرجان بود. از دیگر کارگردانان مطرح این دوره می‌توان به ساموئل خاچیکیان فرخ غفاری هوشنگ کاووسی و اسماعیل کوشان اشاره کرد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید ملانصرالدین اولین پویانمایی ایرانی بود که به‌واسطه اسفندیار احمدیه ساخته شد.
آثار دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ سینمای ایران
یکی از دوره‌هایی شگفت‌انگیز سینمای ایران همین دهه‌ی چهل بود، برای اثبات این قضیه هم می‌توان به فیلم‌های ساخته‌شده این دوره ازجمله قیصر و گاو و گنج قارون اشاره کرد. همچنین در این دوره سینمای ایران پا را فراتر گذاشت و با تأسیس کانون پرورش فکری کودک و نوجوان، سینمای فرهنگی ایران را به وجود آورد. همان‌طور که پیش‌تر ذکر کردیم در این دوره نه‌تن‌ها آثار فاخر و بدیعی به وجود آمد و توانست در جشنواره‌های مختلف جهانی قدم به عرصه رقابت بگذارد، بلکه ایران توانست میزبانی جشنواره‌های بزرگی مثل جشنواره جهانی فیلم تهران را در سال ۱۳۵۱ بر عهده بگیرد.
این جشنواره در قاره آسیا مهمترین جشنواره محسوب می‌شد. سینمایی نوپای ایران گاهی نمی‌توانست در برابر مذهب مقاومت کند به‌طور مثال زمانی که یک سینمای مجهز و به‌روز در شهر قم تأسیس شد، بلافاصله چند روز بعد به علت تحریک برخی ملایان مردم به سینما شورش کردند و موجب بسته شدن آن شدند.پ
سینمای ایران پس از انقلاب
در حقیقت پس از انقلاب دگرگونی‌های زیادی بر سینمای ایران سایه افکند، به‌طوری‌که عده زیادی مطمئن بودند که پس از انقلاب سینمای ایران به‌طورکلی از بین خواهد رفت؛ اما نتیجه نهایی این‌گونه نبود. هرچند که در دوره‌های مختلف سینمای ایران دچار چالش‌های متفاوت می‌شد به‌گونه‌ای که گاه سینماگران حالت مبارزه‌طلبی و حق‌طلبانه داشتند و گاهی نیز به‌شدت منفعل می‌شدند، اما درنهایت سینماگران توانستند با مذاکره با انقلابیون اهداف خود را به‌صورت کاملاً محافظه‌کارانه پیش ببرند بدین‌صورت که تمامی فعالیت‌ها باید برمدار انقلاب و ارزش‌های آن پیش می‌رفت.
این چالش‌ها به همراه سانسور محدودیت‌ها و مشکلات زیادی را بر سر راه پیشرفت سینمای ایران گذاشت. بااین‌حال کارگردانان و سایر متصدیان سینما از پای ننشستند و مسیر ترقی را آهسته و پیوسته طی کردند. به‌گونه‌ای که در دهه هفتاد جشنواره بزرگی مانند جشنواره فیلم فجر توانست به بهترین نحو خود اجرا شود و جایگاه جهانی مناسبی نیز کسب کند. از کارگردانان فعال و حرفه‌ای این دهه می‌توان به داریوش مهرجویی، عباس کیارستمی و محسن مخملباف اشاره کرد.
بانوان نیز در این دهه همانند قبل از انقلاب درخشیدند. بانو رخشان بنی اعتماد و تهمینه میلانی ازجمله کارگردانان زن موفق این دوره بودند. او در جشنواره‌ای که در سال دو هزار و هفده برگزار شد کارگردانان بزرگی مانند متاکیریتیک، جعفر پناهی، اصغر فرهادی و بهمن قبادی توانستند به ترتیب جایگاه‌های پنجم و هشتم بیستم و بیست و پنجم را کسب کنند. البته ایران همچنان درزمینهٔ پویانمایی نیز رو به ترقی است، به‌گونه‌ای که اکنون ما آثار کوتاه و بلند بسیار موفقی مانند (پهلوانان و شکرستان) همچنین (تهران ۱۵۰۰ و فیل شاه) را داریم.
