فضای اجتماعی کشور مسموم‌کننده است/ عوامل شادی‌انگیز وجود ندارد، مردم ما با غم زاده شده و با غم می‌میرند

رویداد۲۴ سعید شمس: امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه شناس در گفت‌وگو با رویداد۲۴ به شرایط کنونی جامعه اشاره می‌کند و می‌گوید: از دیدگاه جمله جوزف شومپیتر استاد توسعه اقتصادی هاروارد یکی از عواملی که در خشونت و پرخاشگری در جامعه و افراد موثر است، اوضاع و احوالِ اجتماعی است. روانشناسان اجتماعی بزرگ دیگری از قبیل فلایبرگ و ... دیگران تایید کرده‌اند، اوضاع و احوال و شرایط اجتماعی به طور مستقیم در پرخاشگری، عصبانیت، قتل، جنایت، جرم، ورود افراد به انواع بزهکاری‌ها، ناامیدی، خودکشی، یاس و فرار مغز‌ها و موثر است که در این نظریه هیچ شک و تردیدی نیست و ثابت شده است. همه جامعه‌شناسان و اقتصاددانان به این موضوع معتقدند که اصلا جامعه آرام نباشد، شکوفایی اقتصادی رخ نمی‌دهد.

این جامعه‌شناس در ادامه می‌گوید: به طور مشخص در جامعه ما علاوه بر آن نظام سیاسی که مسئله برخورد‌هایی که سیاستمداران با همدیگر دارند، اخباری که مردم از رادیو و تلویزیون می‌شنوند، تهمت‌ها و ناروایی‌هایی که نسبت به هم روا می‌دارند، رشوه‌گیری‌ها گیری‌ها، تقلب‌ها، سوءاستفاده‌ها و ... همه در پرخاشگری و خشونت موثر هستند. در روانشناسی رنگ‌ها در کتاب روانشناسی رنگ‌ها می‌خوانیم که برخی از رنگ‌ها خشونت‌گرا و ناامیدکننده است. مثلاً رنگ سیاه، رنگ خاکستری رنگِ یاس هستند. در حالی‌که رنگ قرمز و آبی و سفید و ... رنگ شادی و نشاط است.

او می‌گوید: فضای اجتماعی ما فضایی مسموم‌کننده است. یعنی هر جا را نگاه می‌کنید از در و دیوار و شعار‌ها بیلبوردها، اخبار تلویزیون که می‌گردد آنجا‌هایی که قتل و نزاع و پرخاشگری و این‌ها در خشونت موثر است، را نشان می‌دهد. همین اعتراضاتی که در این سال گذشته صورت گرفت و در پرخاشگری و خشونت موثر است و طبق تئوری خشونت، به آن تئوری چرخش در خشونت می‌گوییم. یعنی از خشونت، خشونت زاده می‌شود. هر چه شما خشونت می‌بینید، باز به خشونت بعدی اضافه می‌کنید و به دیگری منتقل می‌کنید. شما نگاه می‌کنید در درون خیابان گفتاری که راننده تاکسی و اتوبوس دارد و کسی جرات ندارد به او بگوید بالای چشمتان ابرو است! همه این‌ها زاییده اوضاع و احوال سیاسی اجتماعی جامعه است.

بیشتر بخوانید: عرصه از خردمندان تهی شده و به دست کوتاه‌قامتان افتاده است/ اپوزیسیون و پوزیسیون انحطاط را بازتولید می‌کنند

وی افزود: البته فرهنگ و رفتار فرهنگی و شیوه تربیت خانواده و همانطور که خانم مارگرت مید و گرگوری بیتسون که درباره قبایل ابتدایی در زمینه تاثیر والدین روی بچه‌ها کار کردند، مثلا در دو قبیله مادر‌ها در آرامش مهربان و با عطوفت هستند، عصبانی نمی‌شوند جنگ و نزاع و ... وجود ندارد. بررسی خانم مید نشان می‌دهد، در یک قبیله مادر‌ها به مدت طولانی به بچه‌ها شیر می‌دهند، نوازششان می‌کنند و نوازش آن‌ها را می‌شویند. در حالی‌که قبیله کناری یعنی موندوگومور‌ها به موذی‌گری نزاع و جنگ معروف هستند و قبایل کواکیوتل سرخپوستان اصلاً فرهنگ‌شان جنگ است.

استاد دانشگاه ادامه داد: در فرهنگ ما عصبانیت به دلایل سیاسی به دلایل اینکه مردم نتوانستند حرفشان را در طول تاریخ بزنند، زورگویی‌ها و تعدی‌هایی که در طول تاریخ در صدر تاریخ بوسیله حکمرانان، پادشاهان، طیورداران، مالکان، در دوره صفوی زنبورکچی، تفنگچی اولر آغاسی وجود دارد و بعد در دوره قاجار و بعد دوره پهلوی و ... مردم ما اصولاً با خشونت بزرگ شدند. در نتیجه اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی مناسب نیست. مردم ما هیچ وقت رنگ شادی را درست ندیدند. رجوع کنید به گفته نظامی گنجوی «پیرزنی را ستمی درگرفت / دست زد و دامن سنجر گرفت / کای ملک آزرم تو کم دیده‌ام / وز تو همه ساله ستم دیده‌ام / شحنه مست آمده در کوی من / زد لگدی چند فرا روی من / بیگانه از خانه برونم کشید / موی کشان بر سر کویم کشید / در ستم آباد زبانم نهاد / مهر ستم بر در خانم نهاد / گفت فلان نیم‌شب ای گوژپشت / بر سر کوی تو فلان را که کُشت»

این استاد دانشگاه می‌گوید: مردم ما با غم زاده شده و با غم بزرگ شدند و با غم می‌میرند. در نتیجه غم با ما نهادینه شده و متاسفانه جامعه ما شادی ندارد. وقتی در جامعه شادی وجود نداشته باشد، مسلما مسئولان مقصر هستند. تئوری بزرگ جوزف شومپیتر ۱۲ اصل دارد که در اصل هشتم و یازدهم می‌گوید، اوضاع و احوال اجتماعی است که می‌تواند اقتصاد را شکوفا کند یا برعکس.

قرایی مقدم می‌گوید: مسئولان و تصمیم‌گیران امروز به نیستند. مسئولان می‌دانند به شادی و نشاط مردم رسیدگی نمی‌شود. یعنی عواملی که شادی‌انگیز باشند وجود ندارد. مثلاً بیکاری، گرانی و تورم. شکم گرسنه شادی نمی‌بیند، وقتی گوشت کیلویی ۵۰۰ هزار تومان بخرد، تخم مرغ دانه‌ای ۴ هزار تومانی بخرد، چکار کند و چطور شادی کند؟ وقتی شومپیتر مطرح می‌کند، آب و هوا این‌ها هستند. بیکاری، فقر، طلاق، گرانی، ازدواج نکردن دختر‌ها و. همه به بیکاری ارتباط دارد. ما ۴ میلیون بیکار داریم که این شرایط در اوضاع و احوال اجتماعی به قول شومپیتر وجود دارد که جامعه ما خشونت‌گرا و پرخاشگرا باشد.