گزارش رویداد۲۴ درباره حواشی یک سریال پر مخاطب
«شهرزاد» در گرداب
سریال شهرزاد از همان ابتدا پروژه کنجکاوی بسیاری را برانگیخت. تولید سریالی تاریخی در پروژه‌ای عظیم بدون دخالت نهادهای دولتی و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی باعث شد از همان ابتدا توجه‌ها به سریال شهرزاد معطوف شود.
رویداد۲۴-سریال شهرزاد از همان ابتدا پروژه کنجکاوی بسیاری را برانگیخت. تولید سریالی تاریخی در پروژه‌ای عظیم بدون دخالت نهادهای دولتی و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی باعث شد از همان ابتدا توجه‌ها به سریال شهرزاد معطوف شود.
بسیاری از نویسندگان و فعالین رسانه‌ای به تولید بی‌حاشیه و بدون دست‌انداز سریال با دیده تردید نگاه می‌کردند. شهرزاد سریالی شهری با هزینه اندک نبود که تولیدش هزینه چندانی نداشته باشد، بلکه سریالی تاریخی بود با هزینه‌های گزاف تولید که به نظر نمی‌رسید بخش خصوصی علاقه چندانی به سرمایه‌گذاری روی چنین پروژه‌ای داشته باشد.
کما این‌که شبکه خانگی در زمان تولید شهرزاد دچار رکود بود و سریال‌های تولیدشده در این شبکه چندان مورد توجه قرار نمی‌گرفت و همین عدم استقبال تماشاگران این حوزه را به حوزه‌ای پر ریسک برای سرمایه‌گذاری تبدیل کرده بود.
شهرزاد هم با توجه به عظیم بودن پروژه، گروه بازیگران و عوامل مشهور، سریال بسیار پرخرجی به حساب می‌آمد. سرمایه‌گذاری در چنین پروژه‌ای فقط در یک صورت صرفه اقتصادی داشت و آن در صورتی بود که مخاطبان از سریال استقبال گسترده‌ای کنند.
اتفاقی که عملاً برای شهرزاد افتاد و سریال با چنان استقبال فراگیری مواجه شد که نه تنها به سوددهی رسید، بلکه تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران را مجاب کرد تا در قسمت دوم سریال هم سرمایه‌گذاری کنند و هرچه سریع‌تر چرخ تولید سریال را راه بی‌اندازند.
چه آن‌که شهرزاد به یک برند معتبر بدل شده بود و برای عرضه نیاز چندانی به تبلیغات نداشت. به همین دلیل تولید سری دوم شهرزاد دو به سرعت آغاز شد.
به نظر می‌رسید با توجه به فضای حاکم بر قسمت اول سریال، قسمت دوم آن هم بدون حاشیه خاصی تهیه و تولید شود. اما از همان آغاز پروژه شهرزاد دو با حواشی عجیبی دست به گریبان شد. حواشی که قصد داریم به ریشه‌های آن بپردازیم و ببینیم این حواشی از کجا آغاز شده و تا به امروز به چه نتیجه‌ای رسیده است.
بازداشت سید محمد امامی
مهم‌ترین و بزرگترین اتفاق بعد از آغاز تولید شهرزاد خبر بازداشت سید محمد امامی بود. امامی که مدتی بود در شبکه خانگی و سینما به شدت فعال شده بود به ناگهان بازداشت شد. بازداشتی که موجبات حیرت اهالی رسانه را فراهم آورد و آنان را با سوالات بی‌شماری تنها گذاشت.
نام سید محمد امامی پیش از این در پروژه‌هایی مانند شاهگوش، ابد و یک روز، کاناپه و خوب، بد، جلف به عنوان سرمایه‌گذار مطرح شده بود.
رسانه‌ها خبر بازداشت سیدمحمد امامی را با تخلف صندوق ذخیره فرهنگیان یکی دانسته و علت بازداشت او را این موضوع عنوان کردند. خبر این بازداشت تردیدهای زیادی را درباره پروژه شهرزاد برانگیخت، تردیدی که با سکوت عوامل این سریال همراه شد و این سکوت بر حجم ابهام‌ها افزود. چندی بعد از دستگیری سید محمد امامی، حسن فتحی نامه‌ای شاعرانه نوشت که کمکی به رفع ابهام‌ها نکرد.
سید محمد امامی همچنان در بازداشت به سر می‌برد و عوامل شهرزاد هم به فعالیت خود ادامه می‌دهند. حجم بسیار زیادی از سوالات درباره پول‌های خرج شده در شهرزاد وجود دارد که با توجه به دستگیری سید محمد امامی هنوز بدون پاسخ مانده است.
اختلافات سیدمحمدهادی رضوی با عوامل سریال شهرزاد
دیگر سرمایه‌گذار پروژه شهرزاد سیدمحمدهادی رضوی بود که بیش از هر چیز نسبتش با معاونت اجرایی رئیس‌جمهور مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است.
سید محمد هادی رضوی مدیریت شرکت هولدینگ فاطمی را بر عهده دارد که در کنار سایر فعالیت‌های اقتصادی خود اهتمام ویژه‌ای نیز به مسئله فرهنگ دارد.
اختلاف سیدمحمدهادی رضوی با دست‌اندرکاران سریال شهرزاد از آن‌جایی آغاز شد که در یکی از قسمت‌های سریال عکسی از حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان در میان زندانیان توده‌ای نشان داده شد که مورد اعتراض رضوی قرار گرفت و او پس از پخش این قسمت از شریعتمداری عذرخواهی کرد.
این عذرخواهی بعد‌ها با تکذیب حسن فتحی مواجه شد و او در نامه‌ای به سیدمحمد امامی تنها او را به عنوان تهیه‌کننده سریال معرفی کرد و اعلام کرد فقط او را به عنوان تهیه‌کننده شهرزاد به رسمیت می‌شناسد.
این حواشی بعد از آغاز تولید سری دوم سریال شهرزاد هم ادامه پیدا کرد. بعد از این‌که رضوی از پروژه شهرزاد دو جدا شد شروع به مصاحبه درباره پشت پرده مالی این سریال کرد. صحبت‌هایی که جالب به نظر می‌رسید.
رضوی مدعی بود که ادامه تولید سریال شهرزاد بدون جلب رضایت او به عنوان شریک پنجاه درصدی این برند خلاف شرع و حرام است. او ضبط سریع سری دوم شهرزاد را تعجب‌برانگیز خواند و از عوامل سریال خواست برای آرام کردن فضا تولید سریال را متوقف کنند.
درخواست رضوی مشخص بود او تقاضا داشت کار تا آزادی امامی متوقف شود تا بعد از آزادی و پاسخگویی امامی کار ادامه پیدا کند. او با گلایه از هنرمندان درگیر در پروژه شهرزاد مدعی شد که هنرمندان این کار به این دلیل از از توقف پروژه استقبال نمی‌کنند چون اگر این کار را انجام دهند دیگر خبری از دستمزد‌هایشان نخواهد بود.
همچنین رضوی پیشنهاد دیگری را نیز مطرح کرد، آن پیشنهاد این بود که اگر هنرمندان این سریال صرفاً دغدغه فرهنگی دارند بهتر است دستمزدهای دریافتیشان را در صندوقی نزد قوه قضائیه به امانت بگذارند تا بعد از آزادی امامی و رفع شبهات دستمزد آن‌ها مسترد گردد.
رضوی در پاسخ به ابراز تعجب بازیگران این سریال از انتشار خبر دریافت حقوق‌های ماهیانه نود و صد و بیست میلیون تومانی آنان را تهدید به افشاگری کرد.
او ادعا کرد برای پرداخت چنین مبالغی اسنادی در دست دارد و جز این اسناد شاهدانی از جمله سعید ملکان هم برای اثبات پرداخت این مبالغ وجود دارند که می‌توانند به صحت این پرداخت شهادت دهند. به هر حال رضوی از پروژه شهرزاد جدا شده، اما به نظر می‌رسد خود را همچنان در این پروژه ذی‌نفع می‌داند و از شراکت در پنجاه درصد برند شهرزاد خبر می‌دهد و مدعی است قراردادی وجود دارد که اگر سریال شهرزاد ادامه پیدا کند امتیاز آن باید در اختیار سرمایه‌گذاران باشد.
رضوی حتی از شکایت از عوامل سریال خبر داد. شکایتی که فعلاً صورت نپذیرفته. به هر حال رضوی هنوز خودش را در این پروژه شریک می‌داند و بعید نیست در آینده خبرهای بیشتری از او در رابطه با سریال شهرزاد بخوانیم.
واکنش عوامل سریال و افزودن به ابهام‌ها
بعد از رسانه‌ای شدن خبر دستگیری سید محمد امامی تهیه‌کننده سریال شهرزاد به جای واکنش روابط عمومی سریال بازیگران این سریال شروع به واکنش در صفحات شخصی مجازی خود کردند. اولین واکنش را ترانه علیدوستی از خود نشان داد، او در واکنش به اخبار مطرح شده توسط خبرگزاری فارس درباره تغییر تهیه‌کننده سریال و نام آن با رضایت عوامل خبرگزاری فارس را خبرگزاری مجبور نامید و همه چیز را از بیخ و بن تکذیب کرد و از مردم خواست به هیچ شایعه‌ای توجه نکنند و خبر‌ها را صرفاً از عوامل مجموعه دریافت نمایند.
بعد از انتشار این پست کاربران فیسبوک که ظاهراً متوجه کنایه ترانه علیدوستی به خبرگزاری مذکور نشده بودند صریحاً از ترانه علیدوستی درخواست کردند تا موضعش را درباره احتمال ارتباط عوامل با ماجرای صندوق ذخیره فرهنگیان بیان کند و از طرف دیگر دقیقاً تشریح نماید سرمایه اولیه این سریال از کجا تامین شده است.
این جدال مجازی به همین جا ختم نشد و پای دیگر عوامل شهرزاد و برخی روزنامه نگاران هم به ماجرا باز شد. کیانیان از مردم خواست به شایعات توجه نکنند و اجازه ندهند سریالی با ارزش والای هنری از ادامه کار باز بماند.
اکبر منتجبی، روزنامه نگار هم در یادداشتی در صفحه شخصی خود عوامل شهرزاد را از کل ماجرا مبرا دانست و نوشت مسئله سید محمد امامی ارتباطی با آن‌ها ندارد. اما این پایان ماجرا نبود و رضوی اعلام کرد امامی یک‌طرفه کل برند شهرزاد را به شرکتی با قیمت ۱۵ میلیارد تومان فروخته و ۵ میلیارد تومان هم پیش گرفته. این ابهام‌ها ادامه داشت و عوامل سریال جز یک پاسخ کلی از سوی عوامل، پاسخ دیگری به ماجرا ندادند تا بر ابهام‌ها افزوده شود.
نادر فتوره‌چی، روزنامه نگار در ادامه این جدال با جدا کردن عوامل فنی سریال از سلبریتی‌ها، آن‌ها را به این دلیل مجبور به پاسخگویی دانست که عیار صداقتشان سنجیده شود. او معتقد بود که این سلبریتی‌ها که مدام در خیریه‌ها حضور دارند، با کودکان کار سلفی می‌گیرند و از صداقت دم می‌زنند باید شفاف پاسخ افکار عمومی را درباره منابع مالی سریال شهرزاد بدهند وگرنه به جایگاه اجتماعی و صداقتشان ضربه خواهد خورد.
کمپین #نه_به_شهرزاد
بانی این کمپین کسی نبود جز نادر فتوره‌چی. نادر فتوره‌چی محقق، روزنامه‌نگار و منتقد فرهنگی که پیش از این در مقاله‌ای در صفحه فیسبوکش از بهاره رهنما انتقاد کرده بود در پی درخواست علیدوستی از مخاطبان به عدم توجه به شایعات، از علیدوستی خواست درباره ماجرای بازداشت محمد امامی بیشتر توضیح دهد، توضیح علیدوستی و تایید بازداشت محمد امامی فقط فضای کار را پیچیده‌تر کرد.
در پی انتشار این یادداشت ترانه علیدوستی، فتوره‌چی از او خواست در صورت تایید اتهامات محمد امامی، بگوید اخلاقاً درباره این پروژه چه تصمیمی خواهد گرفت؟ این پرسش با سکوت علیدوستی همراه شد. فتوره چی با طرح ده سوال که رسانه‌ها نمی‌پرسند از مجموعه عوامل این سریال درخواست پاسخ کرد. سوالات فتوره‌چی به این شرح است:
۱-نحوه تامین سرمایه ۱۴ میلیاردی شهرزاد۱ چگونه بوده است؟
۲-دو جوان زیر ۳۵ سال در حالی که کشور در بیکاری و رکود عمیق فرو رفته، چگونه توانستند درآمدی به دست بیاورند که فقط ۱۴ میلیارد آن را خرج ساخت سریال کنند؟
۳-براساس کدام قانون جاری در کشور که دستمزد را ماهیانه ۸۱۲ هزار تومان تعیین کرده است، بازیگرانی که در شهرزاد۱ بازی کرده‌اند ماهانه چند ده میلیون تومان دستمزد گرفته‌اند؟
۴-بر اساس کدام عرف، یا حتی قانون فقهی/حقوقی پروژه‌ای که سرمایه اولیه‌اش پر از ابهام ریز و درشت است نه تنها توسط عواملش رفع ابهام نمی‌شود، بلکه سری دوم آن بیش از یک‌ماه است در فاز تولید قرار گرفته؟
۵-آقای سید هادی رضوی چند روز پیش گفته است: ((شنیده‌ام برای سری جدید شهرزاد اسپانسر گرفته‌اند، اگر اسپانسر گرفته‌اند چرا حق حقوق من را نمی‌دهند)). بلکه مسئله نه حق و حقوق ایشان بلکه حق و حقوق معلمان و یا به قول ادبیات فقهی حق‌الناس است که تا تعیین تکلیف نشود ساخت شهرزاد۱ را عرفاً و به قول ایشان شرعاً مجاز نمی‌کند، پس چگونه است که شهرزاد۲ بدون توجه به افکار عمومی، به تولید خود ادامه می‌دهد؟
۶-اگر شهرزاد۲ با همان سرمایه شهرزاد۱ ساخته شده، آن‌طور که آقای رضوی اطلاع داده، چه لزومی به گرفتن اسپانسر جدید است؟
۷-برخی از عوامل سینمایی این سریال و حامیان رسانه‌ای آن اعم از روزنامه‌نگاران و... از حامیان لیست اُمید هستند. حال سوال این است: نمایندگان لیست اُمید که مدعی همراهی مردم و دفاع از حقانیت هستند، چرا درباره این پروژه که حساسیت عمومی را برانگیخته و شائبه ضایع‌شدن حقوق معلمان را در پس خود دارد، سکوت محض اختیار کرده‌اند؟
۸-چرا به جای اصلاح لایحه قانون کار که همین رسانه‌های موجود هم از آن به عنوان قانونی غلط یاد کرده‌اند و شرایط زیستی قشر وسیعی از جامعه کارگری را از همین که هست وخیم‌تر می‌کند، تکلیف این سرمایه‌گذاری‌های مشکوک را که قطعاً محدود به این فقره نیست را روشن نمی‌کنند و یا طرح مبارزه با پولشویی در سینما و یا طرح تعیین ضوابط دستمزد بازیگران را در دستور کار خود قرار نمی‌دهند؟
۹-در صورت اثبات تخلف، پولشویی و فساد در پروژه شهرزاد، تکلیف پول‌ها بربادرفته چه خواهد بود؟
۱۰-چرا رسانه‌های داخلی و خارجی، روشنفکران مدعی، روزنامه نگاران مدعی‌تر و هر کس که مدعی دفاع از حق مردم است، در این ماجرا خود را به ندیدن و نشنیدن زده است؟
طرح این سوالات توسط فتوره‌چی با پیشنهاد درج دو هشتگ #نه_ به_شهرزاد و #پرسش_از عوامل_شهرزاد در تو‌ییتر همراه شد و برخی از کاربران همراه با بانیان این کمپین خواهان پاسخگویی عوامل شهرزاد شدند.
پاسخ عوامل سریال شهرزاد به این پرسش‌ها متناقض و گاها جالب بود. کیانیان حضور امامی را در سری دوم از بیخ و بن تکذیب کرد و خبر از حضور تهیه‌کننده دیگری در این سریال داد.
این در حالی است که نغمه ثمینی موضعی متفاوت از علیدوستی و کیانیان گرفت و اعلام کرد: «این موضوع برای من روشن شده و با خشمی عاقلانه آن را پیگیری می‌کنم و در پی روشن شدن ابهام سرمایه‌گذاری توسط سرمایه‌گذاران خواهم بود».
بعد از طرح این سوالات برخی روزنامه‌نگاران از حسن فتحی خواهش کردند تا به ابهامات این کمپین پاسخ دهد. این درحالی بود که برخی رسانه‌ها با انتشار عکس‌هایی از پشت صحنه سریال شهرزاد۲ خشم کاربرانی که به طرح این سوالات پرداخته بودند را برانگیختند. از طرفی جواب روابط عمومی این سریال به سوالات انقدر کلی و مبهم بود که به جای رفع ابهامات بر ابعاد ابهامات افزود. نکته جالب این است که رسانه‌های کمی به این کمپین و کلاً این ماجرا پرداخته‌اند.
موخره
تا همین جا هم سریال شهرزاد درگیر ابهامات بسیاری در تامین مخارج خود بوده است. ابهاماتی که به جای پاسخگویی شفاف عوامل دچار سخنان ضد و نقیض شده است به طوری که این سخنان ضد و نقیض به حجم این ابهامات افزوده است.
پاسخ عوامل سریال هم بیش از آن‌که مربوط به مباحث مورد مناقشه باشد نوعی رفع تکلیف و فرار به جلو به حساب می‌آید. حال باید دید سرانجام سید محمد امامی و سریال درحال ساخت شهرزاد دو چه خواهد شد؟
به نظر می‌رسد تا همین‌جا هم خود شهرزاد بیشترین ضربه راخورده است. سریال خوش‌ساخت فتحی درگیر چنان حاشیه‌های ویرانگری شده است که اصل و ماهیت این سریال را زیر سوال برده است باید دید زمان انتشار احتمالی سریال شهرزاد واکنش مخاطبان چه خواهد بود؟
آیا استقبال‌ها مثل گذشته است یا این‌که با افت مواجه می‌شود؟ و پرسش مهم‌تر این‌که آیا سرانجام به ابهام‌های پیرامون این سریال پاسخ درخوری داده خواهد شد یا خیر؟
