جشن ۷۵۰ سالگی برلین: بازتابی از جنگ سرد، ایدئولوژی و تکنولوژی

رویداد۲۴ | پس از جنگ جهانی دوم، آلمان بین نیرو‌های پیروز جنگ تقسیم شد. این تقسیم‌بندی در سال ۱۹۴۹ به تأسیس دو آلمان جداگانه منجر شد: آلمان غربی تحت نفوذ ایالات متحده و متحدانش، و آلمان شرقی تحت کنترل اتحاد جماهیر شوروی. برلین که در قلب آلمان شرقی قرار داشت، نیز به دو بخش تقسیم شد و دیوار برلین از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۸۹، به نمادی از این جدایی اجباری تبدیل شد.

در دهه‌ی ۱۹۸۰، رقابت بین شرق و غرب به اوج خود رسیده بود. هر دو طرف تلاش می‌کردند برتری خود را از طریق نمایش‌های فرهنگی، تکنولوژیکی و اقتصادی نشان دهند. در این میان، جشن ۷۵۰ سالگی برلین در سال ۱۹۸۷ به فرصتی برای هر دو بخش شهر تبدیل شد تا موفقیت‌های خود را به رخ بکشند. در حالی که برلین غربی میزبان رویداد‌های بزرگ با حضور شخصیت‌هایی مانند رئیس‌جمهور آمریکا، رونالد ریگان بود، برلین شرقی نیز تلاش کرد تا با نمایش دستاورد‌های سوسیالیستی، خود را به عنوان یک جامعه‌ی پیشرفته نشان دهد.

تصویری که می‌بینید، بخشی از جشن‌های برلین شرقی را به تصویر می‌کشد. در این تصویر، دخترانی با لباس‌های یکدست و کلاه‌های ساده‌ی کارگری، کامپیوتر‌هایی را روی واگن‌های چوبی حمل می‌کنند. این تصویر از چند جنبه مهم تاریخی و فرهنگی قابل بررسی است: آلمان شرقی تلاش می‌کرد خود را به عنوان یک کشور صنعتی مدرن نشان دهد. ورود کامپیوتر‌ها به اقتصاد و آموزش، بخشی از این پروژه‌ی مدرنیزاسیون بود. اما واقعیت این بود که در مقایسه با آلمان غربی و سایر کشور‌های بلوک غرب، فناوری اطلاعات در آلمان شرقی عقب‌تر بود. کامپیوتر‌های مورد استفاده در آلمان شرقی عمدتاً مدل‌های بومی‌سازی‌شده‌ی تکنولوژی‌های قدیمی‌تر غربی بودند.

بیشتر بخوانید: ژنرال فرانکو که بود؟| ماجرای حکومت طولانی دیکتاتور اسپانیا

یکی از نکات جالب این تصویر، ترکیب ناسازگاری است که در آن دیده می‌شود: از یک سو، کامپیوتر‌ها به عنوان نماد مدرن‌سازی و پیشرفت در واگن‌هایی چوبی کشیده می‌شوند، که یادآور حمل‌ونقل ابتدایی است. این صحنه نشان می‌دهد که آلمان شرقی با وجود تلاش برای همگام‌شدن با پیشرفت‌های جهانی، همچنان با محدودیت‌های اقتصادی و فناوری رو‌به‌رو بود. در بیشتر تبلیغات آلمان شرقی، زنان نقشی پررنگ در نیروی کار ایفا می‌کردند. این تصویر نیز چنین پیامی را منتقل می‌کند: زنانی که لباس کار پوشیده‌اند، نمایانگر مشارکت فعال زنان در صنعت و تکنولوژی هستند، مفهومی که در ایدئولوژی مارکسیستی به شدت تبلیغ می‌شد.

این جشن تنها یک رویداد تاریخی نبود، بلکه نمایشی از نبرد تبلیغاتی دو آلمان محسوب می‌شد. در حالی که آلمان غربی از این فرصت برای برگزاری کنسرت‌های موسیقی، برنامه‌های فرهنگی و سخنرانی‌های سیاسی استفاده کرد، آلمان شرقی برنامه‌هایی طراحی کرد که بر دستاورد‌های سوسیالیسم تأکید داشتند. یکی از مهم‌ترین لحظات این رقابت زمانی بود که رونالد ریگان، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، در برلین غربی سخنرانی مشهور خود را انجام داد و جمله‌ی معروف «آقای گورباچف، این دیوار را فرو بریزید!» را بیان کرد. این سخنرانی بازتابی از فشار‌های غرب برای پایان دادن به تقسیم آلمان بود و تنها دو سال بعد، در سال ۱۹۸۹، دیوار برلین فرو ریخت.

تنها دو سال پس از این جشن، در سال ۱۹۸۹، دیوار برلین فروریخت و روند اتحاد دو آلمان آغاز شد. این رخداد نمادی از پایان جنگ سرد و شکست سوسیالیسم دولتی در اروپای شرقی بود. بسیاری از تکنولوژی‌هایی که در آلمان شرقی تبلیغ می‌شدند، پس از اتحاد دو آلمان منسوخ شدند و صنایع این کشور، که از حمایت دولتی برخوردار بودند، در برابر اقتصاد بازار آزاد دوام نیاوردند.