دختر باشه، سالم باشه! | اکونومیست: والدین جدید ترجیح می‌دهند دختردار شوند

رویداد۲۴ | بی‌سروصدا، اتفاقی بزرگ و جالب توجه رخ داده است: عمل ناپسند سقط جنین دختران به‌خاطر جنسیت‌شان، به‌طور چشمگیری کاهش یافته. اکونومیست در گزارشی نوشته: این پدیده در اواخر دهه ۱۹۸۰ فراگیر شد، زمانی که دستگاه‌های سونوگرافی ارزان‌قیمت، تشخیص جنسیت جنین را راحت کردند. در نتیجه، بسیاری از والدینی که پسر می‌خواستند، اما تمایل یا اجازه نداشتند فرزندان زیادی داشته باشند (به‌خصوص در چین)، جنین‌های دختر را سقط می‌کردند. در سال ۲۰۰۰، بر اساس آمار جهانی، حدود ۱.۶ میلیون دختر کمتر از حد طبیعی به دنیا آمدند. این عدد در سال جاری احتمالاً به حدود ۲۰۰ هزار خواهد رسید—و همچنان رو به کاهش است.

در کشور‌هایی که بیشترین تمایل به پسر وجود داشت، کاهش این گرایش بسیار سریع و چشمگیر بوده. نسبت طبیعی تولد حدود ۱۰۵ پسر به ازای هر ۱۰۰ دختر است، چون احتمال مرگ‌ومیر در پسران کمی بیشتر است.

نسبت تولد دختران به پسران در حال افزایش است

اما در گذشته این نسبت به‌شدت به‌هم خورده بود. حالا، اما شرایط در حال بازگشت به حالت عادی است:

• در چین، نسبت تولد پسر به دختر از ۱۱۷.۸ در سال ۲۰۰۶ به ۱۰۹.۸ در سال گذشته رسیده.

• در هند، از ۱۰۹.۶ در سال ۲۰۱۰ به ۱۰۶.۸ کاهش یافته.

• در کره جنوبی هم وضعیت به حالت طبیعی بازگشته، در حالی‌که در سال ۱۹۹۰ عدد نگران‌کننده ۱۱۵.۷ گزارش شده بود.

در سال ۲۰۱۰، مجله اکونومیست این سقط‌های جنسیتی را «جنسیت‌کشی» نامید. حالا که این اتفاق کمتر شده، باید آن را یک پیشرفت بزرگ دانست. اول اینکه، این کاهش نشانه‌ای است از کم‌رنگ شدن باور‌هایی مثل «پسر باارزش‌تر است» یا «دختر در نهایت برای خانواده شوهر است و نمی‌تواند از پدر و مادر خودش مراقبت کند». البته این باور‌ها هنوز کاملاً از بین نرفته‌اند، اما کم‌رنگ‌تر شدن آنها اتفاقی مثبت است.

چرا تولد دختران بیشتر، به نفع جهان است؟

دوم اینکه، این تغییر به کم شدن آسیب‌هایی کمک می‌کند که از نبود توازن جنسیتی به وجود آمده بود. سقط جنین دختر‌ها باعث شد میلیون‌ها پسر در آینده نتوانند همسر پیدا کنند. این پسران مجرد که در چین به آنها «شاخه‌های خشک» می‌گویند، معمولاً ناراضی و خشمگین بودند. این خشم باعث بی‌ثباتی اجتماعی می‌شد، چون مردان جوان مجرد بیشتر به خشونت گرایش دارند. یک تحقیق در شش کشور آسیایی نشان داد که نسبت‌های جنسیتی نابرابر باعث افزایش تجاوز جنسی در همه این کشور‌ها شده. در چین، این عدم تعادل با افزایش جرم، کنترل شدیدتر پلیس و حتی احتمال جنگ داخلی در برخی کشور‌ها ارتباط داشته؛ بنابراین کاهش تمایل به پسر، جهان را امن‌تر خواهد کرد.

بیشتر بخوانید:

ایده‌هایی که جهان را تغییر دادند: زنان چگونه برای حقوق خود مبارزه کردند؟

هشت مارس چگونه به روز جهانی زن بدل شد؟/ از کارگاه‌های پارچه‌بافی نیویورک تا تهران

 آمار نگران کننده افزایش سقط جنین بخاطر جنسیت

اما در برخی کشورها، حالا گرایش تازه‌ای دیده می‌شود: ترجیح به داشتن دختر. البته خیلی خفیف‌تر از گرایش قبلی است. والدین، پسر‌ها را به‌خاطر پسر بودن سقط نمی‌کنند و هیچ کشوری با مازاد دختر روبه‌رو نیست. ولی نشانه‌هایی از این ترجیح دیده می‌شود:

• در ژاپن، خانواده‌هایی که فقط یک بچه می‌خواهند، اغلب دختر را ترجیح می‌دهند.

• در کشور‌های غربی مثل آمریکا و اسکاندیناوی، اگر بچه‌های اول پسر باشند، والدین بیشتر برای فرزند دوم تلاش می‌کنند—یعنی احتمالاً به دنبال دخترند.

• در فرزندخواندگی، خانواده‌ها برای دختر هزینه بیشتری پرداخت می‌کنند.

• در کشور‌هایی که انتخاب جنسیت جنین از طریق IVF قانونی است، زنان بیشتر تمایل به داشتن دختر نشان می‌دهند.

علت این ترجیح جدید متفاوت است. بعضی‌ها فکر می‌کنند دختر‌ها تربیت آسان‌تری دارند یا مهربان‌تر هستند. در بعضی کشور‌ها هم دختران بیشتر مسئول مراقبت از پدر و مادرشان شناخته می‌شوند.

این تمایل جدید می‌تواند ناشی از نگرانی درباره آینده پسران باشد. پسران از گذشته بیشتر درگیر مشکلات رفتاری بوده‌اند؛ ۹۳ درصد زندانیان جهان مرد هستند. همچنین در بیشتر کشورها، دختران از نظر تحصیلی پیشتاز شده‌اند.

در کشور‌های ثروتمند، ۵۴ درصد زنان جوان تحصیلات دانشگاهی دارند، درحالی‌که این عدد برای مردان ۴۱ درصد است. مردان هنوز در بالاترین رده‌ها مثل مدیران شرکت‌ها بیشترند، ولی در پایین‌ترین لایه‌های جامعه هم حضور پررنگی دارند—کسانی که از جامعه بریده‌اند و در اتاق‌های‌شان منزوی شده‌اند.

دولت‌ها هم نگران وضعیت پسران هستند. چون رشد ذهنی پسران دیرتر است، ممکن است بهتر باشد آنها یک سال دیرتر مدرسه را شروع کنند. داشتن معلمان مرد بیشتر، به‌ویژه در مقاطع ابتدایی، می‌تواند الگوی مناسبی برای آنها باشد. همچنین آموزش‌های حرفه‌ای بهتر می‌تواند پسران را به سمت شغل‌هایی مثل پرستاری سوق دهد. اجرای سیاست‌هایی برای کمک به پسران آسیب‌پذیر به‌معنای نادیده گرفتن دختران نیست—همان‌طور که عینک دادن به فردی با مشکل بینایی به کسی که دید خوبی دارد آسیبی نمی‌زند.

اگر فناوری انتخاب جنسیت فراگیر شود، جهان کدام را ترجیح می‌دهد؟

با پیشرفت تکنولوژی، والدین گزینه‌های بیشتری برای انتخاب خواهند داشت. مثلاً، در آینده می‌توان ژن‌های معیوب را اصلاح کرد تا از بیماری‌های ارثی پیشگیری شود. اما اگر فناوری انتخاب جنسیت فراگیر شود چه؟

هم‌اکنون برخی والدین می‌توانند اسپرم با کروموزوم X انتخاب کنند یا از طریق آزمایش‌های ژنتیکی، جنسیت جنین را بفهمند. این روش‌ها فعلاً گران هستند، اما ارزان‌تر خواهند شد.

مهم‌تر اینکه، حتی والدینی که به‌طور طبیعی باردار می‌شوند، ممکن است در هفته‌های اول بارداری با آزمایش خون، جنسیت جنین را بفهمند. اگر دختری بخواهند، ممکن است از دارو‌های سقط استفاده کنند تا جنین پسر را نگه ندارند.

اکونومیست به‌عنوان یک رسانه لیبرال، دوست ندارد به مردم بگوید چه خانواده‌ای داشته باشند. ولی باید درباره پیامد‌های احتمالی چنین روند‌هایی فکر کرد—مثلاً اینکه اگر در آینده تعادل جنسیتی باز هم به‌هم بخورد و این‌بار تعداد زنان بیشتر شود، چه خواهد شد؟

اگر زنان بیشتر شوند، چه خواهد شد؟

شاید چنین وضعیتی به اندازه مازاد مردان خطرناک نباشد. زنان مجرد کمتر اهل خشونت هستند. حتی ممکن است دنیایی با اکثریت زنانه، آرام‌تر و بهتر اداره شود.

اما اگر زنان خیلی بیشتر شوند، شاید برخی مردان به‌خاطر موقعیت بهتر در روابط عاشقانه، رفتار‌هایی مثل تعهدگریزی یا بی‌وفایی بیشتری نشان دهند. این موضوع می‌تواند برای بسیاری از زنان دگرجنس‌گرا، پیدا کردن شریک زندگی را سخت‌تر کند؛ بنابراین باید از کاهش سقط جنین دختران خوشحال بود و امیدوار بود روزی برسد که این مشکل کاملاً از بین برود. اما نباید فکر کنیم آینده بدون دردسر خواهد بود.