رانت در تاریکی صدای مجلس را درآورد؛ چرا ماینرها برق را میبلعند؟
رویداد۲۴| گرمای تابستان در بسیاری از نقاط ایران زندگی مردم را مختل کرده و قطعیهای مکرر برق دوباره به یکی از دغدغههای اصلی جامعه تبدیل شده است. این بار، اما صدای اعتراض نه فقط از خانهها، کارخانهها و بیمارستانها، بلکه از مجلس شورای اسلامی بلند شده است.
محمدرضا صباغیان، نماینده مردم بافق و عضو کمیسیون امور داخلی مجلس، طی تذکری در جلسه علنی امروز اعلام کرد: «ماینرها در حال بلعیدن برق کشور هستند» و از وزارت نیرو خواست بهطور شفاف گزارش دهد که در مقابله با این پدیده چه کرده است؟
ماینرها؛ مصرفکنندههای بیصدا و بیرحم
صنعت ماینینگ (استخراج رمزارز)، اگرچه بهظاهر یک فعالیت دیجیتالی و فناورانه است، اما در عمل یکی از پُرمصرفترین فعالیتها در حوزه برق به شمار میرود. براساس گزارشهای رسمی، برخی فارمهای استخراج رمزارز تا چند مگاوات برق در ساعت مصرف میکنند که معادل چند کارخانه یا یک محله بزرگ مسکونی است.
آنچه مساله را بحرانیتر کرده، پنهانی بودن بسیاری از این فعالیتها است. در مناطق محروم یا صنعتی، مزرعههای ماینینگ بعضاً در سولههای متروکه یا واحدهای کشاورزی راهاندازی شدهاند، و بدون پرداخت تعرفه واقعی یا بدون مجوز رسمی، به برق یارانهای کشور دسترسی دارند.
آنچه درباره دست داشتن برخی نهادها در مساله ماینینگ مطرح میشود نیز بر حساسیتها میافزاید. چنانچه روزنامه جمهوری اسلامی همین اخیرا با تاکید بر لزوم برخورد دولت با ماینرهای غیرمجاز نوشته بود که «مقابله با صاحبان ماینرها در عین حال که تعدادی از دانهدرشتها را پشت سر خود دارند، به ارادهای حاکمیتی نیاز دارد که متأسفانه تاکنون در مسئولین دیده نشده است.»
این روزنامه نوشته بود: «ناراضی کردن مردم به قیمت به دست آوردن رضایت دانهدرشتها، خطای بزرگی است که موجب تزلزل حکومت میشود و پشتوانه مردمی آن را نابود میکند.»
وزارت نیرو کجاست؟ سیاستگذاری در تاریکی
نماینده مجلس با طرح پرسش از وزارت نیرو، تلویحاً از ضعف نهادهای نظارتی و نبود شفافیت در حوزه مصرف برق انتقاد کرده است. پرسش اصلی این است: در شرایطی که مردم با قطعی برق روبهرو هستند، چگونه حجم بزرگی از انرژی کشور صرف استخراج رمزارز میشود؟
وزارت نیرو در سالهای گذشته چند بار اعلام کرده که با استخراج غیرمجاز برخورد میکند و برای استخراج قانونی تعرفه جداگانه در نظر گرفته شده، اما واقعیت میدانی چیز دیگری نشان میدهد: مزارع ماینینگ، بهویژه در استانهای مرکزی، کرمان، هرمزگان، یزد و خوزستان، همچنان فعالاند و حتی برخی گزارشها از رشد بیرویه آنها خبر میدهند.
سهم مردم از برق چقدر است؟
در کنار این وضعیت، مردم عادی باید هر تابستان با قطعی برق، خاموشیهای شبانه، از کار افتادن تجهیزات برقی سر کرده و به توصیه مسئولان به جای کولر و پنکه از بادبزن استفاده کنند. این نابرابری در دسترسی به برق، یک تصویر نمادین از بحران مدیریت انرژی در کشور است.
وقتی برقی که میتواند صرف خانهها، مدارس یا بیمارستانها شود، صرف ماینری میشود که معلوم نیست به کجا و چه کسانی میرسد؛ نتیجه چیزی جز بیاعتمادی عمومی نخواهد بود.
برق، رمزارز و اقتصاد غیرشفاف
در سالهای اخیر، رمزارز بهعنوان یک ابزار اقتصادی برای دور زدن تحریمها مطرح بوده، اما بهدلیل فقدان زیرساخت قانونی روشن، ماینینگ به بستری برای رانت، فساد و تخریب منابع ملی بدل شده است.
تا زمانی که تعرفه برق واقعی نشود، شفافیت در اختصاص انرژی وجود نداشته باشد و استخراج رمزارز بهعنوان یک فعالیت اقتصادی تنظیمگری نشود، نه فقط مشکل حل نمیشود، بلکه بحران انرژی، امنیتیتر و سیاسیتر نیز خواهد شد.
اعتراض امروز صباغیان، اگرچه ساده و صریح بود، اما بازتاب یک واقعیت پیچیده است: نظام توزیع انرژی در ایران ناکارآمد است، و بخش بزرگی از برق کشور به جای آنکه در خدمت جامعه باشد، در خدمت استخراج رمزارزهایی قرار گرفته که نه شفافاند، نه پاسخگو.
انتظار عمومی از مجلس و نهادهای نظارتی این است که از شعار فراتر روند و بهطور واقعی در مقابل تخریب منابع انرژی و مصرفهای رانتی بایستند.
ماینرها اغلب یا مستقیم متعلق به سیستمند یا غیر مستقیم به وابستگان و ذینفعان سیستم ....
گور بابای مردم تو این گرما ....
به نام مردم
و به کام برخیها