بررسی خروج ایران از NPT در مجلس؛ تصمیمی سرنوشتساز با پیامدهای بینالمللی
رویداد۲۴| جلسه امروز هیئترئیسه مجلس به موضوعی اختصاص یافته که میتواند نقطۀ عطفی در سیاست خارجی و امنیت ملی ایران باشد: بررسی گزارش کمیسیون امنیت ملی درباره طرحهای مربوط به خروج از NPT یعنی معاهدۀ منع گسترش سلاحهای هستهای. طبق اظهارات سخنگوی هیئترئیسه، در صورت ارائه طرح با قید سهفوریت، این موضوع بدون نوبت در دستور کار صحن علنی قرار خواهد گرفت و احتمال دارد همان روز کلیات و جزئیات آن نیز به تصویب برسد.
اهمیت NPT و پیامدهای خروج از آن
معاهدۀ NPT یکی از مهمترین توافقات بینالمللی در حوزه عدم اشاعه هستهای است که اعضا را به خودداری از دستیابی به سلاح هستهای و در عین حال بهرهمندی از انرژی صلحآمیز هستهای متعهد میکند. ایران از ابتدای عضویت خود بر حق مسلم استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای تأکید داشته و بارها نسبت به بدعهدی طرفهای غربی در اجرای تعهدات خود گلایه کرده است.
با این حال، خروج از NPT به معنای کنار گذاشتن یکی از معدود پشتوانههای حقوقی ایران برای پیگیری برنامه هستهای در عرصۀ بینالمللی خواهد بود.
تصمیم به ترک NPT میتواند تبعات سیاسی و اقتصادی سنگینی به همراه داشته باشد. از یک سو، این اقدام پیام روشنی به جامعه جهانی مخابره میکند مبنی بر اینکه ایران دیگر خود را مقید به چارچوبهای متعارف هستهای نمیداند. از سوی دیگر، چنین اقدامی میتواند زمینهساز فشارهای شدیدتر از سوی قدرتهای غربی و حتی کشورهای غیرمتعهد شود.
در عرصۀ اقتصادی، افزایش ریسک تحریمهای جدید و محدودیتهای مالی-تجاری از پیامدهای محتمل است. در سطح دیپلماتیک نیز ممکن است این اقدام به انزوای بیشتر ایران و کاهش حمایت برخی شرکای سنتی منجر شود.
فشارهای بینالمللی و سازوکارهای فعال
مسأله خروج ایران از NPT درست در زمانی مطرح میشود که فشارهای بینالمللی علیه برنامه هستهای ایران رو به افزایش است. شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی از فردا نشست تازهای را آغاز خواهد کرد و انتظار میرود موضوع ایران یکی از محورهای اصلی آن باشد.
همچنین تهدید اجرای مکانیسم ماشه از سوی کشورهای غربی جدیتر از گذشته مطرح است. مکانیسمی که در صورت اجرایی شدن، میتواند تحریمهای شورای امنیت علیه ایران را بهطور خودکار بازگرداند و شرایط سختتری را در عرصه بینالمللی رقم بزند.
حضور شورای نگهبان و روند تصویب
با وجود تبعات گسترده این اقدام، طیف رادیکال در ایران اصرار دارند که ایران در واکنش به فعال سازی مکانیسم واژه از این معاهده خارج شود و به همین خاطر هم طرح سه فوریتی را به مجلس بردهاند. در صورت تصویب طرح خروج از NPT در صحن علنی، نمایندگان شورای نگهبان بلافاصله نظر خود را درباره انطباق آن با شرع و قانون اساسی اعلام خواهند کرد. این سرعت عمل در بررسی و تصویب، نشاندهندۀ حساسیت و اهمیت بالای موضوع در شرایط فعلی است.
تصمیم امروز مجلس میتواند یکی از سرنوشتسازترین تحولات سیاست هستهای ایران در دهههای اخیر باشد. هرچند خروج از NPT ممکن است در داخل کشور بهعنوان پاسخی قاطع به فشارها و بدعهدیهای غرب تعبیر شود، اما بدون تردید در سطح بینالمللی پیامدهای سنگین سیاسی، اقتصادی و امنیتی به همراه خواهد داشت. اکنون نگاهها نه تنها به بهارستان، بلکه به وین و نشستهای آژانس دوخته شده است؛ جایی که آینده روابط ایران با جامعه جهانی بیش از هر زمان دیگری در معرض آزمون قرار گرفته است.
انشاالله نوبت بعدی نماینگان و دیگران خواهند بود علی برکت الله 
