توپخانه صداوسیما علیه باهنر؛ از قرائت کیفرخواست در برنامه «صبح بخیر ایران» تا بازجویی در «شبکه افق» / آیا باهنر عقب‌نشینی کرد؟

رویداد۲۴| روح انگیز درّی - محمدرضا باهنر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری و البته دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین در هفته گذشته یک خبر مهم در مورد مساله حجاب را اعلام و پالس روشنی برای حلقه سخت نظام ارسال کرد.

او در نشست خبری که روز شنبه هفته گذشته در خبرگزاری خبرآنلاین برگزار شده گفته است که «در حال حاضر، قانون الزام‌آور و لازم‌الرعایه درباره حجاب وجود ندارد. تصمیم کلی نظام در حال حاضر این است که قانون حجاب اجباری به‌صورت لازم الرعایه وجود ندارد. اگر در جایی مشاهده کردید که برخلاف این تصمیم، برخورد یا جریمه‌ای صورت گرفته، می‌توانید موضوع را به شماره ۱۱۰ گزارش دهید»

چند روز قبل از این نیز باهنر در گفت‌و‌گویی با پایگاه خبری انتخاب تلویحا همین سخنان را بیان کرده بود، اما این‌بار او هم از الفاظ حقوقی استفاده کرده است و هم چند کلیدواژه مهم را مورد تاکید قرار داده است.

اظهارات باهنر البته با واکنش‌های مختلفی مواجه شد از رجانیوز و کیهان تا لشکر پیاده نظام جلیلی و برخی از چهره‌های جبهه پایداری در مجلس به تندی بر او تاختند. مهمتر از همه، اما رویه‌ای بود که صداوسیما در پیش گرفت.

بیشتر بخوانید:ببینید| حمله مجریان صداوسیما به باهنر درباره حجاب

چرا صحبت‌های باهنر مهم بود/ مهندسی در انتخاب کلمات و پالسی که ارسال شد

صحبت‌های باهنر از چند جهت مهم بود. نخست استفاده از عبارت «حجاب اجباری» که عموما از جانب مقامات و چهره‌های رسمی به خصوص در جریان اصولگرا استفاده نمی‌شود. همین انتخاب لغات البته صدای اصولگرایان را بلند کرده و به نقد یکی از قدیمی‌ترین چهره‌های خود در جریان اصولگرایی پرداختند. در صدر همه هم، مثل همیشه حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان است که با حمله به باهنر نوشت: استفاده ایشان از واژه «حجاب اجباری» که از سوی دشمنان اسلام و انقلاب و با هدف غیر ضروری و ضد آزادی بودن حجاب، ساخته و پرداخته شده است جای درنگ و تامل دارد!

دوم تاکید باهنر بر عبارت «تصمیم نظام» است. باهنر هم سبقه سیاسی، هم سبقه تشکیلاتی و هم ارتباطات گسترده‌ای با نهاد‌های بالادستی نظام دارد. او هنوز عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است. دبیرکل یکی از مهمترین تشکل‌های اصولگرایی یعنی جبهه پیروان خط امام و رهبری است بنابراین وقتی از «تصمیم نظام» صحبت می‌کند شنونده بیش از هر زمان دیگری گوش‌های خود را تیز خواهد کرد.

همین تاکید هنرمندانه باهنر بر روی عبارت تصمیم نظام که مشخصا پیام روشنی نیز به سوپرانقلابی‌ها در نهاد‌های مختلفی از مجلس تا ستاد امر به معروف ارسال کرده با واکنش‌های آن‌ها نیز رو به رو شده است. مسعود تاتلاری سخنگوی ستاد امر به معروف و نهی از منکر، در واکنش به سخنان محمدرضا باهنر درباره حجاب که در نشست خبری خود با اصحاب رسانه در خبرگزاری خبرآنلاین گفت، در فضای مجازی نوشت: وقتی تمام سرمایه سیاسی‌تان با شعار‌های ‎حزب‌اللهی بوده و حالا حزب اللهی‌ها را «۱۰ درصد» می‌دانید، مصداق رفتار محافظه‌کارانه مذموم است. درباره ‎قانون حجاب هم با مردم صادق باشید. نه شما سخنگوی نظامید و نه نظام حجاب را که حکم خدا هست کنار گذاشته است.

سومین نکته، اما استفاده باهنر از کلید واژه «لازم الرعایه» است. او تاکید کرده که حجاب اجباری دیگر لازم الرعایه نیست. شاید پیش از این چهره‌های سیاسی زیادی تاکید کرده بودند که دیگر موضوع رعایت حجاب باید از اولویت نظارتی و قانونی خارج شود، اما این نخستین بار است که چهره‌ای سیاسی در سطح و از جناح محمدرضا باهنر چنین خبری را علنی کرده و حتی می‌گوید اگر در جایی مشاهده کردید که برخلاف این تصمیم، برخورد یا جریمه‌ای صورت گرفته، می‌توانید موضوع را به شماره ۱۱۰ گزارش دهید!

توپخانه صدا و سیما فعال شد/ کیهان تولید محتوا می‌کند و برنامه صبح بخیر ایران توزیع و انتشار!

محمدجعفر خسروی، مجری برنامه صبح بخیر ایران که پیش از این در این برنامه مسئولیت روخوانی از محتوای تولیدی توسط اتاق فکر صداوسیما در حمله به یک جناح سیاسی مشخص را داشت، صبح شنبه در این برنامه از روی دست کیهان روخوانی و سعی کرد با ادبیاتی تمسخرآمیز خطاب به باهنر انتقاداتی را مطرح کرد.

او در ابتدای سخنان خود گفت که صحبت‌های باهنر در مورد لازم الرعایه نبودن قانون حجاب، در یک گفت‌و‌گو بیان شده نه نشست خبری! عجیب این که مجریان برنامه‌های صداوسیما به اندازه یک سرچ ساده برای پیدا کردن مطلبی که فردی بیان کرده و آن‌ها می‌خواهند به آن حمله کنند، وقت نمی‌گذارند. او با قرائت تمام و کمال انتقاداتی که نسبت به اظهارات باهنر بیان شده بود روی آنتن زنده می‌گوید که آقای شریعتمداری نوشته‌اند که باهنر توضیح نداده که منظورش از به کار بردن واژه «حجاب اجباری چیست؟ راست می‌گویند! منظورتان چیست؟».

هم نوایی خسروی با شریعتمداری و خودشیرینی او برای کیهان البته ادامه پیدا می‌کند و می‌گوید: «بالاخره اگر قانون است باید رعایت شود. چطور می‌شود قانون باشد لازم الاجرا نباشد؟ یک نفر بیاید برای ما توضیح دهد!»

احتمالا تا به امروز اسم نهاد شورای عالی امنیت ملی نیز به گوش خسروی که همشهری جلیلی‌ها نیز هست نخورده که با ادا و اطوار رو به دوربین می‌گوید یک نفر برای ما توضیح دهد!

کار صداوسیما با باهنر، اما همینجا هم تمام نشد و ساکنان اتاق‌های پیدا و پنهان رسانه جلیلی-جبلی به قرائت متنی کیفرخواست گونه برای باهنر قناعت نکردند. شبکه افق برنامه دیگری با حضور خود باهنر ترتیب داد. برنامه‌ای که دیالوگ‌های آن بیش از مصاحبه فرم بازجویی داشت.

تنها یک دیالوگ کوتاه بین مجری شبکه افق و باهنر نشان می‌دهد که اتاق فکر این سازمان مشخصا باهنر را در شرایطی قرار می‌دهد که او ناچار به ارائه توضیحاتی در خلاف آنچه پیش از این گفته بود شده است. موضوعی که در همین بخش از گفت‌و‌گو روشن است.

مجری: واقعا نظر شما در مورد حجاب این است؟ یعنی اعتقاد دارید حکومت اسلامی باید حجاب را رها کند؟

باهنر: ابدا! من درباره ضروریات حجاب بحث نکردم و درباره ضرورت حجاب بحث ندارم. حجاب جزء ضروریات اسلام است و باید رعایت شود. بحث من تغییر پارادایم روشی بود نه ارزشی.

مجری: نه آقای مهندس! شما از تغییر پارادایم صحبت کردید. گفتید جکومت اعلام کرده است! این تبلیغ است! یعنی یک حاشیه امن پیدا کردید پس بی حجاب شوید!

باهنر: صحبت من باید با مقدمه و موخره مورد توجه باشد. یک جمله را نباید بگیرند و تفسیر کنند

مجری: آقای محمدرضا باهنر این وضعیت برهنگی را در جامعه دوست دارد؟

باهنر: ببینید من گفتم جمهوری اسلامی در روش‌های برخورد تجدید نظر کند و تجدیدنظرهم کرده است. بحث من تغییر هنجار و ارزش دینی نبود. خدایی نکرده نگفتم تغییر احکام شریعت شده است. هنجارشکنی در بحث فرهنگی هیچ فرقی با هنجار شکنی در بحث امنیتی ندارد.

باهنر دیروز، باهنر امروز

مشخصا گفته‌های باهنر در سه سال گذشته از زمان رخداد‌های پاییز ۱۴۰۱ تغییرات شکلی و محتوایی داشته است. او در مهر ۱۴۰۲ گفته بود که «مرگ خانم مهسا امینی باید پیگیری شود و اگر مجرمی وجود دارد، حتماً باید مجازات شود... در نیروی انتظامی چندهزارنفره اگر کسی اشتباهی کند و فردی در این سیستم دچار خطا شود، به اندازه همان خطا باید به آن رسیدگی و بررسی شود».

دو ماه بعد نیز او به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام تاکید کرد که «با بیان اینکه اغتشاشات سناریویی از قبل طراحی شده بود و برای اجرای آن، منتظر یک بهانه و اتفاق بودند، گفت: اگر داستان «مهسا امینی» هم نبود، خودشان کشته‌سازی می‌کردند».

او همچنین گفته بود: «بعضی‌ها تعبیر می‌کنند که خود مهسا امینی هم در سناریو بوده است و در همین راستا، خانمی‌کُرد، جوان و اهل تسنن را انتخاب کرده‌اند؛ این تحلیل را قبول ندارم؛ اغتشاشات سناریویی بود که از قبل طراحی کرده بودند و برای اجرای آن، منتظر یک بهانه و اتفاق بودند.»

آبان ماه همان سال هم در گفت و گوی دیگری تاکید کرد که «حتما در خبر‌ها شنیده‌اید که شورای عالی انقلاب فرهنگی چهار پنج ماه قبل در رابطه با مسئله حجاب و گشت ارشاد و مصوبه طول و درازی دارد که متاسفانه آقایان مثل بقیه کار‌های اجرایی، آن را به تاخیر انداختند و برای مثال آیین نامه هایش را دیر نوشتند».

نکته مهم این گفت‌و‌گو، اما نگاه آبان ماه سال ۱۴۰۱ باهنر به موضوع ارشاد در زمینه حجاب است: «وضعیت ارشاد به شیوه‌های اقناعی تغییر می‌یابد و استفاده فیزیکی و سخت افزاری از گشت ارشاد دیگر نخواهیم داشت. البته احتمال دارد کسی سوال کند حد و مرز این که هر کسی هر گونه مایل بود حجاب داشته باشد، چیست؟ اما آیا فقط روسری است و یا اگر پاچه‌های شلوار یواش یواش کوتاه‌تر شد و اگر مثلا آستین‌ها هم بالاتررفت، ته اینها کجاست؟ پاسخ به این سوالات به مسایل نرم افزاری برمی گردد که باید دائم روی آن بحث شده و کار اقناعی صورت بگیرد. اما این که آیا ارشاد امر به معروف و نهی از منکر در زمینه حجاب کلا منتفی می‌شود، من می‌گویم خیر. آیا جنس آن عوض می‌شود؟ می‌گویم بله.

حالا، اما داستان کاملا متفاوت شده است. محمدرضا باهنر، مردی که سال‌ها رییس در سایه پارلمان بود و بسیاری حضورش در هیئت رییسه مجلس در زمان ریاست علی لاریجانی را فراتر از عنوان صرف نایب رییس مجلس می‌دانستند، طی سه سال دیدگاه هایش را به روز کرده است. وقتی در مجلس بود بسیاری او را سلطان لابی می‌نامیدند با این حال باید برای باهنر عنوان‌های دیگری هم در نظر گرفت.

تغییر و به روزرسانی باهنر – که هنوز می‌تواند شمایل راست سنتی تعریف شود- در میان چهره‌های اصولگرا به مذاق جریان‌های نوظهور راست خوش نیامده است. صبح روز بعد از این که باهنر این سخنان را گفت صحن بهارستان میدان اعتراض و انتقاد از او شد و حساب‌های کاربری فضای مجازی چهره‌های عضو یا نزدیک به جبهه پایداری و افراد حلقه سعید جلیلی توپخانه خود را به سمت باهنر تنظیم کردند.

شدیدتر از همه، اما رفتار و رویه صداوسیما بود. از بیانیه خوانی مجری همیشه در رکاب جلیلی‌ها در برنامه صبح بخیر ایران تا رویه و رفتار مجری شبکه افق در برنامه‌ای با حضور باهنر. مهمتر از همه این که علی رغم تلاش مجری ناشی شبکه افق برای بازجویی از باهنر او با تاکید مکرر بر اصل مساله حجاب در شریعت اسلامی اگرچه گفته است که با وضعیت حجاب فعلی در جامعه که مجری این شبکه با عنوان «برهنگی» از آن یاد کرده، موافق نیست، اما مشخصا از موضع قبلی خود بر توقف ابلاغ قانون حجاب و عفاف و صلاح این تصمیم در شورای عالی امنیت ملی عقب نشینی نمیکند. این خیال خام صداوسیما است که تصور میکند با تازه نفس‌های پای منبر برادران جلیلی می‌توانند چهره‌ای از جناح راست همچون محمدرضا باهنر را بازی دهند.

او دوباره در بخش دیگری از همین گفت‌و‌گو کنایه ریزی به خود صداوسیما هم می‌زند و می‌گوید: «الان سالیانه چقدر بودجه فرهنگی به نهاد‌های فرهنگی می‌دهیم؛ از خود صدا و سیما که چقدر پول میگیرد تا ائمه جمعه و مساجد. اینها را حتما باید خرج کنیم تا بازده داشته باشند. شاید نوع گفتارم طوری بوده که بعضی‌ها سوءاستفاده کردند و گفتند به حجاب اعتقادی ندارم، شاید هم من بد گفتم».

البته باهنر پیش از این هم نگفته بود که به حجاب اعتقادی ندارد، تاکید کرده بود که به «حجاب اجباری» اعتقادی ندارد. دیدگاهی که تمام تلاش صداوسیما هم نتوانست جمله‌ای در نقض آن از دهان باهنر بیرون بکشد. شاید بد نباشد صداوسیما بعضا به این مساله نیز فکر کند که وقتی محمدرضا باهنر که از دنده راست اصولگرایی برخواسته بعد از ۴ دهه سیاست ورزی در ساختار جمهوری اسلامی به چنین دیدگاهی می رسد، ممکن است در مورد موضوع به حجتی عقلی و شرعی در مورد مساله رسیده است. راه دوری نمی رود که اهالی صداوسیما به جز خودشان برای دیگران نیز مختصر عقل و حقی قائل باشند. البته اگر پای منافعی دیگر در میان نباشد.