بازنشسته‌ها در همه دنیا استراحت می‌کند، در ایران مسافرکشی! | تأمین اجتماعی نسخه اشتغال اجباری تجویز کرد

رویداد۲۴| محمدابراهیم جواهری، معاون حقوقی و پارلمانی سازمان تأمین اجتماعی اعلام کرده است که «بازنشستگان می‌توانند در تاکسی‌های اینترنتی فعالیت کنند و مستمری آنان قطع نخواهد شد». این سخن شاید در ظاهر نوعی تسهیل‌گری باشد، اما در واقع آینه تمام‌نمای شرایطی است که بازنشستگان ایرانی را پس از سال‌ها کار و پرداخت حق بیمه، به ناچار دوباره وارد چرخه کار کرده است؛ آن هم در مشاغلی که هیچ تناسبی با شأن و سابقه کاری‌شان ندارد.

فرق بازنشستگی در دنیا و بازنشستگی در ایران

حال روز بازنشستگان ایرانی که هر روز اخباری درباره تجمعات اعتراضی آنها در گوشه و کنار مملکت منتشر می‌شود، با بازنشستگان در سایر دنیا خیلی فرق دارد. آنها درحالی غم نان داشته و نمی‌دانند که با این حداقل حقوق دریافتی که هر ماه هم پرداخت آن یکی، دو روز عقب‌تر می‌افتد چطور هزینه زندگی را بدهند، از پس مخارج درمان در ایام سالمندی برآیند و چطور از خانواده و نوه و نتیجه خود پذیرایی کنند که بازنشستگان در دیگر کشور – از اسکاندیناوی گرفته تا همین حاشیه خلیج فارس – وضعیت متفاوتی دارند.

در اغلب کشور‌های توسعه‌یافته، بازنشستگی نه پایان درآمد، بلکه آغاز رفاه است. مثلا در آلمان میانگین سن بازنشستگی ۶۵ سال است و بازنشستگان حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد حقوق دوران اشتغال خود را دریافت می‌کنند. خدمات درمانی رایگان، بیمه سفر، و تخفیف‌های گسترده در حمل‌ونقل عمومی بخشی از رفاه آنان است.

در فرانسه نیز متوسط حقوق بازنشستگی نزدیک به ۱۶۰۰ یورو در ماه است و دولت حتی یارانه ویژه برای تفریحات سالم و سفر بازنشستگان اختصاص می‌دهد.

در کره‌جنوبی و ژاپن، صندوق‌های بازنشستگی با حمایت قوی دولت و بخش خصوصی اداره می‌شوند و بازنشستگان ضمن برخورداری از بیمه کامل، از طرح‌های حمایتی مانند خانه‌های سالمندان مدرن و مراکز ورزشی رایگان استفاده می‌کنند.

بازنشستگی در منطقه؛ رفاه نسبی در کشور‌های نفتی

در عربستان سعودی و امارات، سن بازنشستگی معمولاً ۶۰ سال است، اما حقوق بازنشستگان اغلب برابر یا نزدیک به میانگین حقوق شاغلان باقی می‌ماند. علاوه بر این، دولت‌ها مسکن دولتی، خدمات درمانی رایگان و کمک‌هزینه‌های فرزندان را نیز در اختیار آنان قرار می‌دهند.

در قطر، بازنشستگان از حقوق ثابت دولتی، بیمه سلامت و حتی پاداش سالانه بهره‌مند می‌شوند. در نتیجه، کار دوباره برای آنها یک انتخاب است، نه اجبار.

بازنشستگی در ایران؛ ادامه بقا به‌جای آرامش

در ایران، اما شرایط کاملاً متفاوت است. میانگین حقوق بازنشستگان حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان است، در حالی که هزینه زندگی شهری برای یک خانوار متوسط بیش از ۳۰ میلیون تومان برآورد می‌شود. خدمات رفاهی ویژه‌ای نیز وجود ندارد و بسیاری از بازنشستگان در تأمین هزینه درمان، اجاره و معیشت روزمره دچار مشکل‌اند.

در چنین شرایطی، اعلام خبر «اشتغال بازنشستگان در تاکسی‌های اینترنتی بدون قطع مستمری» نه نشانه حمایت، بلکه اعتراف به بحرانی است که سال‌ها انکار می‌شد؛ بحرانی که در آن بازنشستگی دیگر به معنای پایان کار نیست، بلکه آغاز شغلی تازه برای بقاست.

بازنشسته، کارگر بی‌نام در اقتصاد فرسوده

وقتی معلم بازنشسته‌ای پس از سی سال تدریس شب‌ها مسافر جابه‌جا می‌کند یا کارمند سابق بانک با خودروی شخصی‌اش به دنبال درآمد اضافه می‌گردد، این نه نشانه «فرصت اشتغال»، بلکه تصویری تلخ از فروپاشی مفهوم بازنشستگی در ایران است. بازنشستگان ایرانی امروز بخشی از نیروی کار غیررسمی شده‌اند، بی‌آنکه بیمه یا حمایت جدی داشته باشند.

بازنشستگی در ایران به جای پایان سختی‌ها، به مرحله‌ای از اضطرار بدل شده است. آنچه مسئولان باید فراهم کنند، نه مجوز کار دوباره، بلکه زندگی با کرامت پس از سال‌ها خدمت است. مقایسه با کشور‌های منطقه نشان می‌دهد که حتی دولت‌های نفتی عربی برای بازنشستگان خود امکاناتی فراهم کرده‌اند تا زندگی پس از کار را با آرامش بگذرانند. در حالی که در ایران، سیاست‌ها به جای رفاه، تنها راه‌های تازه‌ای برای ادامه کار پیشنهاد می‌دهند؛ و این یعنی فراموشی معنای واقعی بازنشستگی.