«ایران آکادمیا» چیست و چرا سپاه اعضای آن را بازداشت کرده است؟

رویداد۲۴ | صداوسیما با انتشار گزارشی با طرح اتهاماتی علیه یک دانشگاه آنلاین مستقر در خارج از کشور، از بازداشت شماری از افراد مرتبط با آن خبر داد. در گزارشی  تلویزیون دانشگاه «ایران آکادمیا» به اجرای آنچه که پروژه «براندازی نرم» متهم شده است.  

در این گزارش با پخش تصاویری از برخی فعالان سیاسی مقیم خارج از کشور، ضمن طرح اتهاماتی علیه آنها، گفته شده که این افراد با تدریس در ایران آکادمیا خواسته‌های آمریکا و اسرائیل را در راستای «تسلیم ایران» اجرا می‌کنند.

در این گزارش گفته شده است که سازمان اطلاعات سپاه پاسداران «حدود ۴۰۰ نفر از اعضای اصلی ایران آکادمیا را در داخل و خارج از کشور شناسایی و برخی از آنها را دستگیرکرده است.»

جزئیات بیشتری در مورد این افراد در گزارش منتشر نشده است، اما در روز‌های اخیر چند تن از جامعه شناسان و پژوهشگران اجتماعی و اقتصادی بازداشت و یا احضار شده‌اند، مشخص نیست بازداشت این افراد ارتباطی با «ایران آکادیما» دارد یا نه.  

امروز برخی از این پژوهشگران از جمله پرویز صداقت، شیرین کریمی و مهسا اسداله‌نژاد با قرار وثیقه آزاد شدند.

از طرف دیگر روز گذشته سازمان اطلاعات س‍پاه پاسداران در اطلاعیه‌ای از شناسایی و انهدام یک شبکه ضدامنیتی تحت هدایت سرویس‌های جاسوسی آمریکا و اسرائیل در داخل کشور خبر داد.

در اطلاعیه سپاه آمده بود: «رژیم صهیونی به عنوان نیروی نیابتی آمریکا در منطقه، پس از ناکامی در جنگ ۱۲ روزه، سیاست و نقشه‌های خود را به سمت و سوی برهم‌زدن امنیت عمومی برده است تا شاید به خیال خود بتواند شکست مفتضحانه در عرصه نظامی را جبران کند. این رژیم در این راستا شبکه‌ای از عناصر فریب‌خورده و وطن‌فروش، برای برهم‌زدن امنیت کشور در نیمه‌پایانی پاییز ۱۴۰۴ را ایجاد کرده بود؛ که با عنایات الهی و با هوشیاری پاسداران گمنام امام زمان (عج) در سازمان اطلاعات سپاه اعضای این شبکه، در تور اطلاعاتی قرار گرفته و دستگیر شدند.»

هنوز مشخص نیست بین این اخبار ارتباطی وجود دارد یا خیر.  

از سوی دیگر تاکنون مسئولان ایران آکادمیا درباره گزارش صداوسیما و اطلاعیه سپاه توضیحی ارائه نکرده‌اند.  

ایران آکادمیا چیست؟  

ایران آکادمیا (Iran Academia / ایران آکادمیا) خود را مؤسسه‌ای آموزشی آنلاین معرفی کرده که از حدود سال ۲۰۱۲ (بیش از یک دهه) به آموزش علوم انسانی و اجتماعی به زبان فارسی می‌پردازد. این موسسه در هلند مستقر است. 

 وب‌سایت رسمی این نهاد می‌گوید هدفش «ارتقای توانایی دانشجویان در درک و تحلیل پدیده‌ها و مسائل اجتماعی» و اجرای دوره‌های آنلاین، ژورنال، کنفرانس و «برنامه آکادمیکس» است. این موسسه در فضای مجازی فعال است و کانال‌ها و صفحات رسمی (وب‌سایت، اینستاگرام، فیس‌بوک و تلگرام) دارد.  

ویکی‌پدیا و برخی منابع عمومی نیز ایران آکادمیا را مؤسسه‌ای مردم‌نهاد در حوزه علوم انسانی معرفی می‌کنند و از استادان دانشگاهی و فعالان علمی مرتبط با آن نام برده شده است.  

با نگاهی به سایت این موسسه رویکرد  و نگاه آن کاملا می‌شود. اسامی برخی دوره‌های آموزشی آن به این شرح است: سازماندهی اجتماعی و ترویج‌گری، بودجه و جنسیت، چشم انداز اجتماعی ایران، بیجا شدگی و مهاجرت اجباری، راهبرد‌های اثرگذار برای بهبود وضعیت جامعه و...

مسئولان «ایران آکادمیا چه کسانی» هستند؟  

اطلاعات زیادی در مورد هیات مدیره و مقامات «ایران آکادمیا» در دست نیست، اما به نوشته ویکی پدیا، این موسسه در سال ۲۰۱۲ تأسیس شده و «رها بحرینی» حقوقدان و فعال حقوق بشر، «شاهین نصیری» پژوهشگر در دانشگاه آمستردام هلند و «علیرضا کاظمی» کارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه از بنیان‌گذاران آن هستند. همچنین در مصاحبه‌ای با «رادیو زمانه»، «پژمان سلیم» یکی از بنیان‌گذاران و عضو هیئت‌مدیره مؤسسه معرفی شده است.  

اما ابهامات زیادی در مورد اداره کنندگان این موسسه وجود دارد.  

اطلاعات دقیق دربارهٔ هیئت‌مدیرهٔ رسمی، مدیرعامل، سمت‌ها، و ساختار حقوقی شرکت مؤسسه (مثلاً ثبت شرکت، نام تجاری، محل ثبت، مجوزها) عملاً در منابع عمومی و سایت موسسه منتشر نشده است. ارتباط مالی، منابع بودجه‌ای و شریکان مؤسسه (داخلی یا خارجی) نیز به‌طور جامع روشن نیست. ارتباط مؤسسه با نهاد‌های خارج کشور یا دفاتر بین‌المللی، و نیز نقش دقیق هر یک از مدیران در تصمیم‌گیری‌های کلان، مستند نشده است.

موسسه ادعا کرده که منابع مالی‌اش از طریق جمع‌آوری کمک‌های مالی مردمی تأمین می‌شود.

ماهیت دقیق فعالیت‌های آموزشی و مخاطبان ایران آکادمیا و این‌که چقدر فعالیت‌هایش صرفاً آموزشی بوده یا شامل اقدامات دیگری نیز می‌شده، نیازمند بررسی اسناد و مصاحبه با منابع موثق است.  

در فهرست «استادان» وب‌سایت مؤسسه، اسامی مانند «آصف بیات»، «داریوش آشوری»، «نیره توحیدی»، «سعید پیوندی»، «لیلا اسدی»، «فرنگیس بیات»، «بهار صبا»، «اکبر مهدی»، «آزاده کیان»، «محمدرضا نیکفر»، «جلیل روشندل» و ... دیده می‌شوند.