دعوای کارگزاران و روزنامه قالیبافیها؛ اقتصاد گروگان هستهای است یا بانکها؟
رویداد۲۴| روزنامه خراسان در گزارشی تحلیلی با عنوان «سریال سادهسازیهای مرعشی»، به یادداشت اخیر سیدحسین مرعشی، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی، در روزنامه سازندگی واکنش نشان داده و تلاش کرده است نشان دهد که تحلیل او از وضعیت اقتصادی و سیاست خارجی ایران، با نادیده گرفتن برخی واقعیتها، به نوعی سادهانگاری منجر شده است.
این رسانه نزدیک به قالیباف در ابتدای گزارش خود یادآوری میکند که یادداشت مرعشی با عنوان «تأمین موادغذایی را جدی بگیریم»، با تکیه بر سند راهبردی امنیت ملی آمریکا و تغییر لحن واشنگتن نسبت به ایران، از «نقطه تلاقی راهبردی» سخن گفته و حتی پیشنهاد تشکیل شوراهای اضطراری و تغییرات ساختاری در دولت را مطرح کرده است. به نوشته خراسان، هرچند «دغدغه ایشان برای معیشت مردم قابل تحسین است»، اما این یادداشت «بسیاری از پیچیدگیهای اقتصادی و سیاسی را نادیده میگیرد».
از نگاه خراسان؛ مذاکره پاسخ همه مشکلات ارزی نیست
در بخش نخست نقد، خراسان به محور اصلی یادداشت مرعشی یعنی کمبود ارز و خطر تأمین کالاهای اساسی میپردازد و مینویسد تکیه بر تعامل با آمریکا برای حل این مسئله، تجربهای آزمودهشده است: «یادمان نرفته دوران برجام را که به کنایه گفته میشد خط سوئیفت وصل است، اما آن طرف کسی گوشی را برنمیدارد.»
این روزنامه اصولگرا تأکید میکند که پیش از هر امید بستن به مذاکره، مجموعهای از راهکارهای داخلی همچنان معطل ماندهاند: «تقویت تولید داخلی نهادهها، کشت فراسرزمینی، یا اصلاح سیاستهای ارزی داخلی (بدون وابستگی به مذاکرات) … همه و همه کارهای روی زمین مانده و یا نصفه نیمه انجام شده در حوزه ارز است.»
نهادههای دامی؛ روایت خراسان از یک واقعیت پنهان
خراسان در ادامه، به استناد گزارشهای میدانی، روایت مرعشی از کمبود ارز نهادهها را کامل نمیداند و مینویسد: «طبق اعلام این مجموعه، هم اکنون یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن کالای اساسی از جمله ذرت و کنجاله در بندر امام خمینی دارد که به محض برطرف شدن مشکلات ارزی آن را عرضه خواهد کرد.»
و سپس پرسشی را مطرح میکند که به باور این روزنامه، اصل مسئله را روشن میکند: «۵ میلیارد دلار ارز مصرفشده و همچنین ارز مورد نیاز یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن کالا که در بندر در انتظار تخصیص ارز است، چگونه تأمین شده است؟»
پاسخ از نگاه خراسان، در سازوکار بازار آزاد نهفته است؛ جایی که به نوشته این روزنامه، برخی واردکنندگان با استفاده از اختلاف نرخ ارز، به سودهای چندباره دست پیدا میکنند و بنابراین «اعلام تأمین نشدن ارز… الزاماً به معنی کمبود ارز نیست.»
اقتصاد گروگان هستهای یا پیامد سیاستهای پولی؟
خراسان همچنین با گزاره مرعشی مبنی بر «گروگان بودن اقتصاد ایران به مسئله هستهای» موافق نیست و مینویسد: «آن چه واقعاً بخش عمدهای از مصیبتهای اقتصاد ایران در دو دهه گذشته را نمایندگی میکند، انفجار نقدینگی بیسابقه در اقتصاد ایران در این دو دهه است که با محوریت بانکهای خصوصی رخ داده است.»
به باور نویسنده گزارش، تمرکز بر پرونده هستهای، نقش نظام بانکی و سیاستهای پولی را در ایجاد تورم و فشار معیشتی به حاشیه میبرد.
سند آمریکا؛ فرصت یا دام؟
در حوزه سیاست خارجی نیز خراسان نگاه مرعشی به سند امنیت ملی آمریکا را بیش از حد خوشبینانه توصیف میکند و مینویسد: «اگرچه سند به ظاهر تنش با ایران را کمرنگ کرده، اما این به معنای کاهش واقعی مخاصمه نیست، بلکه تغییر راهبرد به «چمنزنی» است.»
از نگاه این روزنامه، راهبردهایی مانند پیمان ابراهیم و پروژههای منطقهای جدید، نشان میدهد که فشار بر ایران شکل عوض کرده، نه اینکه از میان رفته باشد.
اقتصاد؛ مسئله فرعی یا دغدغه اصلی؟
خراسان در بخش دیگری از گزارش خود، به ادعای مرعشی درباره عدم اولویت اقتصاد در نگاه رهبری واکنش نشان داده و با یادآوری شعارهای سال مینویسد: «از سال ۱۳۸۷ تاکنون، اکثر شعارهای سال توسط رهبر انقلاب اقتصادی بودهاند… این نامگذاریها نشاندهنده تسلط و دغدغه عمیق رهبری در حوزه اقتصاد است.»
در جمعبندی، روزنامه خراسان تأکید میکند که یادداشت مرعشی اگرچه با نیت دفاع از معیشت مردم نوشته شده، اما با «سادهسازی سیاست خارجی آمریکا، نادیده گرفتن رانت در زنجیره نهادهها و کمتوجهی به نقش نظام بانکی»، به نتیجهگیریهای نادرستی میرسد.
به باور این روزنامه، «بزنگاه کنونی جای تکرار چرخه معیوب مذاکره – انتظار گشایش نیست» و اولویت باید بر اصلاحات داخلی و تقویت بنیانهای اقتصادی متمرکز شود.
