انتقاد تند «جمهوری اسلامی» از دیپلماسی خسته؛ دهنکجیهای چین و روسیه را جدی بگیرید
رویداد۲۴| آنچه در فاصله تنها ۲۴ ساعت میان تهران و ابوظبی رخ داد، بیش از هر چیز یک زنگ خطر جدی برای سیاست خارجی ایران بود؛ زنگ خطری که بار دیگر پرسش قدیمی، اما حیاتی را به صدر افکار عمومی بازگرداند: آیا دستگاه دیپلماسی ایران توان دفاع مؤثر از منافع ملی را دارد؟
روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقالهای تند، به تناقض آشکار رفتار پکن اشاره میکند؛ جایی که «معاون وزیر امور خارجه چین، روز یکشنبه در تهران با وزیر خارجه ایران پالوده خورده»، اما تنها یک روز بعد، «وزیر خارجه چین در ابوظبی با وزیر خارجه شیخنشین امارات پای برگهای را امضاء کرد که در آن تمامیت ارضی ایران زیر سؤال رفت.»
چین؛ خطای سهوی یا بیاعتنایی آگاهانه؟ | سومین بار در دو سال
این سرمقاله تأکید میکند که نمیتوان ماجرای جزایر سهگانه را به ناآگاهی یا اشتباه دیپلماتیک نسبت داد. به نوشته جمهوری اسلامی، «ماجرای جزایر سهگانه جیزی نیست که دولتمردان چینی از آن بیاطلاع باشند» و وقتی این موضعگیری برای سومین بار تکرار میشود، دیگر نمیتوان آن را خطای سهوی دانست.
نویسنده نتیجه میگیرد: «راهی غیر از این وجود ندارد که گفته شود دولت چین با بیاعتنائی به روابط خود با ایران، حق مالکیت ایران بر جزایر سهگانه ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک را نادیده میگیرد و برای گرفتن امتیازات بیشتر از امارات مرتکب این خطای فاحش میشود.»
مقصر فقط پکن نیست | رخوت و ناکارآمدی وزارت خارجه ایران
اما نقد اصلی «جمهوری اسلامی»، نه متوجه چین، بلکه متوجه سیاست خارجی ایران است. ارزیابی دوم روزنامه جمهوری اسلامی صریحتر و تلختر است: «وزارت خارجه کشورمان دچار رخوت و ناکارآمدی شدید است و به همین دلیل نمیتواند در سطح بینالمللی از حق مالکیت ایران بر جزایر سهگانه ایرانی به درستی دفاع کند.»
این ناکارآمدی، به باور نویسنده، محدود به چین نبوده و در قبال روسیه نیز تکرار شده است؛ جایی که وزیر خارجه روسیه نیز در اجلاس شورای همکاری خلیج فارس، ادعای امارات درباره جزایر ایرانی را تأیید کرد و واکنش تهران، تنها در حد اعتراضهای رسانهای باقی ماند.
سکوت، جسارت میآورد | از چین و روسیه تا تهدید «آخرین هشدار»
این سرمقاله هشدار میدهد که تکرار این «دهنکجیها» پیامدهای خطرناکی داشته است. بهتدریج، دامنه این مواضع از شرق به غرب کشیده شد و حالا کشورهای عربی با پشتوانه غرب، کار را به تهدید کشاندهاند.
به نوشته جمهوری اسلامی، وزرای خارجه شورای همکاری خلیج فارس در اجلاس بحرین «بر جسارت خود افزودند و عبارت ‹آخرین هشدار› را بکار بردند» و تهدید کردند در صورت امتناع ایران از مذاکره، پرونده را به دیوان بینالمللی دادگستری میبرند.
قراردادهای بلندمدت، بدون تضمین حاکمیت
بخش قابل توجهی از این سرمقاله به انتقاد از رویکرد دولتهای اخیر اختصاص دارد. روزنامه جمهوری اسلامی مینویسد علیرغم هشدارهای رسانهای، در دولت سیزدهم برخوردی متناسب با اهمیت موضوع صورت نگرفت و این ضعف در دولت چهاردهم نیز ادامه یافت.
نویسنده با کنایهای تلخ مینویسد: «درست در زمانی که مقامات چینی و روسی مکرراً از ادعای موهوم شیوخ امارات درباره جزایر سهگانه ایرانی حمایت میکردند، وزارت خارجه کشورمان مشغول فراهم ساختن مقدمات امضای قراردادهای ۲۰ ساله و ۲۵ ساله همکاری راهبردی با این دو کشور بود بدون آنکه در این قراردادها ماده یا تبصرهای درباره خودداری طرفهای مقابل از نادیده گرفتن تمامیت ارضی ایران بگنجاند.»
چای تهران و قهوه ابوظبی؛ نماد یک دیپلماسی کماثر
نویسنده در جمعبندی، تصویری نمادین از وضعیت فعلی سیاست خارجی ارائه میدهد: «معاون وزیر خارجه چین روز یکشنبه چای وزیر خارجه ایران را خورد و از طرف دیگر مسئول مافوق او روز دوشنبه بعد از سر کشیدن قهوه عربی وزیر خارجه امارات بر ادعای موهوم او علیه تمامیت ارضی کشورمان نیز مهر تأیید زد.»
از نگاه روزنامه جمهوری اسلامی، این رفتارها نشانه روشن فقدان «دیپلماسی فعال» است؛ ضعفی که در اجلاس بیدستاورد تهران درباره افغانستان نیز تکرار شد.
پرسشی که بیپاسخ مانده است | ایران چه زمانی صاحب سیاست خارجی کارآمد میشود؟
سرمقاله در پایان با یک پرسش اساسی تمام میشود؛ پرسشی که امروز بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد: ایران در شرایط حساس کنونی به دیپلماسی فعال، هوشمند و مقتدر نیاز دارد. این نیاز چه زمانی و با چه تغییری برآورده خواهد شد؟
