هراس کیهان از احتمال کاهش محدودیتهای اینترنتی | چرا محافظهکاران با هر نشانهای از رفع فیلترینگ نگران میشوند؟
رویداد۲۴| همزمان با افزایش گمانهزنیها درباره احتمال کاهش محدودیتهای اینترنت در کشور، روزنامه کیهان در گزارشی تند و پرحاشیه، بهصراحت موضع خود را علیه هرگونه «قانونزدایی» از فضای مجازی اعلام کرده است. گزارشی که بیش از آنکه صرفاً دفاع از «صیانت از کودکان» باشد، نشانهای روشن از نگرانی جریان محافظهکار از بازتر شدن اینترنت و شبکههای اجتماعی در ایران است؛ نگرانیای که حالا با هر خبر و نشانهای از تغییر سیاستها، به شکل هجومی رسانهای بروز میکند.
کیهان در ابتدای گزارش خود، با لحنی کنایهآمیز و تقابلی مینویسد: «در حالی که کشورهای اروپایی یکی پس از دیگری برای صیانت از کیان خانواده و کودکان و نوجوانان، با ایجاد محدودیتهایی نظارتهای دقیق بر شبکههای اجتماعی را آغاز میکنند، غربزدههای وطنی ما به دنبال این هستند که اندک قیود باقیمانده در این زمینه هم برداشته شود و شبکههای اجتماعی یله و رها باقی بمانند!»
همین جمله، بهروشنی چارچوب فکری کیهان را نشان میدهد: هرگونه بحث درباره کاهش محدودیتهای اینترنت، نه یک سیاستگذاری قابل گفتوگو، بلکه پروژهای «غربزده» و خطرناک تلقی میشود.
ناگهان غرب الگوی کیهان شد!
در ادامه، کیهان با تأکید بر اینکه اینترنت به «بخش لاینفک زندگی بشر امروزی» تبدیل شده، تلاش میکند این گزاره را جا بیندازد که هیچ دولتی در جهان، فضای مجازی را بدون کنترل رها نمیکند. این روزنامه مینویسد:
«هیچ دولتی نیز اجازه نمیدهد این شبکهها به ابزاری برای ضربهزدن به امنیت (روانی و ملی)، ثبات سیاسی، انسجام اجتماعی و به طور کلی منافع کشور تبدیل شود.»
این تأکید، در واقع مقدمهای است برای حمله به جریانهایی در داخل کشور که از نگاه کیهان، خواهان کاهش فیلترینگ و محدودیتها هستند.
بخش مهم گزارش کیهان، جایی است که به آنچه «تناقض غربگراها در گفتار و عمل» مینامد میپردازد. کیهان مدعی است غرب، از یکسو ایران را به باز گذاشتن فضای مجازی تشویق میکند و از سوی دیگر، خود شدیدترین قوانین نظارتی را اعمال میکند. در همین راستا، این روزنامه بازداشت پاول دوروف، بنیانگذار تلگرام، در فرانسه را بهعنوان نمونهای از «کنترل سختگیرانه غرب» برجسته میکند و مینویسد: «این بازجویی از سوی دادستانی پاریس درباره نقش تلگرام در فعالیتهای مجرمانه از جمله توزیع محتواهای سوءاستفاده از کودکان، معاملات غیرقانونی، جرائم سازمانیافته و قاچاق موادمخدر آغاز شد.»
کیهان با اشاره به تداوم پرونده قضایی دوروف، نتیجه میگیرد که غرب، برخلاف شعارهایش، در عمل شبکههای اجتماعی را بهشدت مهار میکند.
نقطه اوج گزارش کیهان، پرداخت مفصل به تجربه استرالیاست؛ جایی که محدودیتهای سختی برای دسترسی افراد زیر ۱۶ سال به شبکههای اجتماعی وضع شده است. کیهان با استناد به گزارش رویترز تأکید میکند که این قانون «گامی مهم برای خانوادهها» توصیف شده و هدف آن مقابله با «الگوریتمهای شکارچی» است. در گزارش آمده است که شرکتهای بزرگ در صورت عدم تبعیت، با جریمههایی تا ۴۹.۵ میلیون دلار استرالیا مواجه میشوند و این مدل، مورد توجه کشورهای دیگر نیز قرار گرفته است.
در ادامه، کیهان به اقدامات مشابه در فرانسه، سوئیس و انگلیس میپردازد و با نقل قول مستقیم از مقامات این کشورها، تلاش میکند تصویری یکدست از «اجماع جهانی برای محدودسازی فضای مجازی» ارائه دهد. از جمله به نقل از وزیر هوش مصنوعی و دیجیتال فرانسه مینویسد: «ما با این لایحه، موضع محکمی اتخاذ میکنیم و تصمیم داریم به سرعت در اینباره اقدام کنیم.»
همچنین وزیر کشور سوئیس را نقل میکند که گفته است: «من برای ممنوع کردن شبکههای اجتماعی آمادهام. ما باید از کودکانمان بهتر حفاظت کنیم.»
فرق تنظیمگری شفاف با فیلترینگ گسترده
اما آنچه در لابهلای این گزارش پرحجم کمتر گفته میشود، تفاوت بنیادین میان «تنظیمگری شفاف» در کشورهای غربی و «فیلترینگ گسترده و چندلایه» در ایران است؛ تفاوتی که کیهان عامدانه از کنار آن عبور میکند. در حالی که در بسیاری از این کشورها دسترسی عمومی به اینترنت آزاد است و محدودیتها مشخص، قانونی و قابل اعتراضاند، در ایران مسأله اینترنت به یکی از گرهگاههای نارضایتی اجتماعی تبدیل شده است.
حساسیت و عصبانیت کیهان از احتمال کاهش محدودیتهای اینترنت را میتوان در همین سکوت معنادار دید. هر نشانهای از بازنگری در سیاستهای فیلترینگ، برای این روزنامه نه یک تصمیم اجرایی، بلکه عقبنشینی ایدئولوژیک تلقی میشود. به همین دلیل، گزارش کیهان بیش از آنکه تحلیلی از تجربه جهانی باشد، تلاشی است برای بستن راه هرگونه تغییر در داخل و هشدار دادن به دولت درباره هزینههای «کاهش قیود».
در واقع، دعوا بر سر اینترنت، فقط دعوای فنی یا فرهنگی نیست؛ مسألهای عمیقاً سیاسی است. برای جریانی مثل کیهان، اینترنت آزادتر بهمعنای گردش اطلاعات، شکلگیری مطالبات جدید و دشوارتر شدن کنترل فضای عمومی است. از این منظر، هر بحثی درباره کاهش محدودیتها، زنگ خطر تلقی میشود؛ خطری که باید پیشاپیش با روایت «غرب هم محدود میکند» خنثی شود.
