درباره تله نقص و شرم بیشتر بدانیم
رویداد۲۴ تله نقص و شرم از مهم‌ترین تله‌های زندگی است که مردم فارغ از اینکه در گروه افراد موفق جامعه باشند یا افراد ناموفق با آن درگیر می‌شوند. افرادی که به تله یا طرحواره نقص و شرم دچار هستند با یک احساس درونی مبنی بر داشتن یک عیب دست و پنجه نرم می‌کنند عیبی که آن‌ها را فاقد ارزش می‌کند و باید آن را از سایرین مخفی کنند، این طرحواره باعث ایجاد حس سرخوردگی در فرد می‌شود این درحالیست که عیب متصور آن‌ها در بسیاری موارد واقعیت ندارد.
افراد مبتلا به این تله در اصلی‌ترین ابعاد شخصیتی خود احساس ناقص، نامطلوب، بد، حقیر و بی‌ارزش بودن کرده و در بسیاری موارد گمان می‌کنند افراد مهم زندگی‌شان آن‌ها را منفور، نامطلوب و بی‌ارزش می‌دانند. همچنین شرایط نامطلوبی مانند حساسیت بیش از حد نسبت به انتقاد، طرد، سرزنش، کمرویی، مقایسه‌های نابجای خود با دیگران، احساس ناامنی در حضور دیگران و حس شرمندگی در ارتباط با عیب و نقص‌های درونی از دیگر شرایط نامطلوبی است که این افراد تجربه می‌کنند.
به گزارش جامعه ۲۴ افرادی که چنین طرحواره‌ای دارند غالبا به دلیل تصورات و احساسات منفی نسبت به خود و ترس از اینکه دیگران متوجه نقایص آن‌ها بشوند از احساس شرم رنج می‌برند و به همین دلیل با دیگران به راحتی ارتباط برقرار نمی‌کنند. آن‌ها خود را موصوف به بدترین صفات و ناقص‌ترین ویژگی‌ها مانند خشمگین بودن، نیازمند بودن، شیطان صفت، پلیدبودن، بداخلاقی، کسل‌کننده بودن، غیرعادی بودن، چاق، لاغر، دراز، کوتاه یا ضعیف، بی‌کفایت و بی‌خاصیت بودن رنج می‌برند. آن‌ها از برقراری رابطه با دیگران می‌ترسند. همچنین این افراد به سایرین اجازه می‌دهند که آن‌ها را بی‌ارزش کرده و با بدرفتاری و رفتار‌های توهین‌آمیز تله نقص و شرم را در آن‌ها تقویت کنند.
آن‌ها همچنین ممکن است در ابعادی که احساس نقص می‌کنند دچار حس حسادت و رقابت‌های ناسالم شوند. محققان معتقدند برخی از ویژگی‌های افراد خودشیفته می‌تواند نشانی از تله نقص و شرم باشد. ویژگی‌هایی مانند خودبزرگ‌بینی و داشتن معیار‌های سرسختانه در مبتلایان به تله نقص و شرم می‌تواند به نوعی واکنشی جبرانی به احساساتی مانند ناقص بودن و شرم باشد. این طرحواره می‌تواند به اعتیاد، اختلال خوردن و ... منجر شود.
احساسات افراد مبتلا به تله نقص و شرم
در ادامه مطلب به تعدادی از نشانه‌های تله نقص و شرم اشاره می‌کنیم.
- اگر عزیزانم به عیب‌های من پی ببرند من را دوست نخواهند داشت و من را ترک می‌کنند.
- عمیقا و از درون بی‌ارزش هستم.
- من لایق محبت، توجه و احترام دیگران نیستم.
- اطرافیانم من را سرزنش می‌کنم و من شایسته این سرزنش‌ها هستم.
- باید خوب بودن خودم را به سایرین اثبات کنم.
- برقراری ارتباط با دیگران باعث می‌شود آن‌ها به عیوب من پی ببرند.
- از عیب‌هایم احساس شرمندگی می‌کنم، زیرا به دلیل وجود آن‌ها مورد تمسخر قرار می‌گیرم.
ویژگی‌های تله نقص و شرم
با نگاهی به مواردی که در ادامه خواهد آمد متوجه خواهید شد که چه زمان‌هایی احساس نقص و شرم در شما بروز می‌یابد.
- تعجب از احترام دیگران نسبت به خودتان
- مقایسه مداوم خودتان با دیگران
- انتقاد دیگران را با خصومت و خشم پاسخ می‌دهید
- دست به خود تحقیری می‌زنید
- دیگران را مورد تحقیر قرار می‌دهید
- انتقاد مداوم از دیگران
- اضطراب شدید در جمع
- احساس لیاقت نسبت به موفقیت‌هایتان ندارید
- افراد دارای تله نقص و شرم با بدن، صدا، اخلاق و قیافه خود راحت نیستند.
بیشتربخوانید: چه افرادی در تله ایثار گرفتار هستند؟
افراد مبتلا به تله نقص و شرم در روابط عاطفی
افراد مبتلا به تله نقص و شرم اغلب به صورت ناخودآگاه سبکی از زندگی را در پیش می‌گیرند که این تله را در آن‌ها تقویت کند نمود بارز این مساله را می‌توان در انتخاب شریک عاطفی و همسر مشاهده کرد. این افراد غالبا فردی طرد کننده و انتقادگر را به عنوان شریک عاطفی خود انتخاب می‌کنند، در واقع این افراد به سوی افراد آزارگر و تحقیرکننده جذب می‌شوند.
همچنین افراد مبتلا به این تله افرادی را که دوست دارند به صورت مداوم مورد انتقاد قرار می‌دهند. این نوع از روابط باعث می‌شود احساس بی‌ارزشی، معیوب بودن و شرم در این افراد تقویت شود.
برای آگاهی بیشتر از وجود این تله در روابط شما را با مواردی آشنا می‌کنیم که علامت خطر حرکت شما به سوی این طرحواره آسیب‌زننده است.
- طرف مقابل شما را مورد تحقیر قرار می‌دهد
- شما او را مورد تحقیر قرار می‌دهید
- استرس و ترس دائمی از برملا شدن عیب‌های درونی خود دارید
- تلاش می‌کنید تا خود را خوب‌تر از آنچه هستید نشان دهید
- احساس می‌کنید لایق احترام دیگران نیستید و از برخورد محترمانه طرف مقابل با خودتان تعجب می‌کنید.
علل شکل گیری تله نقص و شرم
همانطور که گفته شد تله‌های زندگی یا طرحواره‌ها معمولا ریشه در کودکی فرد داشته و به چگونگی رفتار والدین و اطرافیان به کودکان باز می‌گردد، رفتار‌هایی که باور‌هایی نادرست و اغراق‌شده فرد را برای او ترسیم و نهادینه کرده و به زندگی بزرگسالی او آسیب می‌زند.
داشتن والدین یا خانواده انتقادگر و خشن که مداوم رفتار و گفتار و حتی مسائل ظاهری فرد را به باد انتقاد همراه با توهین قرار می‌دادند.
- داشتن والدینی که مدام فرد را از خود ناامید کرده و دچار سرخوردگی می‌کردند.
- طرد شدن یا بی‌توجهی از سوی والدین یا یکی از آن‌ها
- تجربه آزار جنسی، جسمی یا عاطفی توسط یکی از اعضای خانواده در کودکی
- نهادینه کردن احساس نالایق و بی‌ارزش بودن توسط والدین به کودک
- مقایسه کودک با خواهر و برادر یا سایر کودکان و درنهایت ممتاز شمردن سایرین
هدف اصلی درمان تله نقص و شرم چیست؟
مهم‌ترین هدف در درمان تله نقص و شرم افزایش حس ارزشمندی در فرد و رفع احساس بی‌ارزشی در اوست. برای درمان این تله، روان‌درمانگر سعی می‌کند با روش‌های تخصصی طرحواره‌های فرد را شناسایی کرده و مرحله به مرحله با همکاری و آگاهی بخشی به بیمار این طرحواره‌ها را درمان و تغییر دهد.
به گفته متخصصان بعد از درمان این افراد احساس دوست‌داشتنی بودن را تجربه کرده و احساس ناقص بودن در این بیماران بسیار کمرنگ می‌شود و شایستگی دوست داشته شدن و مورد احترام قرار گرفتن در آن‌ها زنده می‌شود.
گام‌هایی برای درمان تله نقص و شرم
- در اولین قدم به یک روان‌درمانگر مراجعه کرده و کودک درون خود را درمان کنید.
- رفتار‌های اشتباه خود را که ناشی از این تله است شناسایی کرده و حتی لیستی از آن تهیه کنید.
- این آگاهی را در خودتان تقویت کنید که وقتی احساس نقص یا شرم را تجربه می‌کنید ناشی از تله‌ای است که در آن گرفتار شده‌اید.
- این مساله را عمیقا بپذیرید که شما نیز مانند هر انسان دیگری کامل نیستید و حق اشتباه کردن دارید.
- ویژگی‌های مثبت خود را شناسایی کنید.
- تحسین و احترام دیگران را بپذیرید و مطلع باشید که شایسته این برخورد هستید.
- از ارتباط با افراد انتقادگر یا افرادی‌که شما را پس می‌زنند، اجتناب‌کنید.
- از انتقاد مداوم دیگران دست بردارید.
- تلاش کنید عیوب قابل تغییر خود را تغییر بدهید.
