هشتم مارس؛ تولد یک روز تاریخی

رویداد۲۴ | هشتم مارس یک روز معمولی در تقویم نیست. این روز ریشه در یک اعتراض خیابانی دارد که بیش از یک قرن پیش، در سال ۱۹۰۸، در خیابان‌های نیویورک شکل گرفت. زنان کارگر در کارخانه‌های نساجی که از شرایط طاقت‌فرسا، حقوق ناچیز و ساعت‌های طولانی کار به ستوه آمده بودند، دست به اعتصاب زدند. آنها خواستار کاهش ساعات کاری، حقوق بهتر و البته حق رأی بودند. این صدا‌ها خاموش نشدند و یک سال بعد، حزب سوسیالیست آمریکا ۲۸ فوریه را به عنوان "روز ملی زنان" اعلام کرد.

اما ایده‌ی بین‌المللی شدن این روز را یک زن آلمانی به نام کلارا زتکین مطرح کرد. او که از رهبران جنبش سوسیالیستی بود، در کنفرانسی در کپنهاگ، پیشنهاد کرد که روزی در سال به زنان اختصاص داده شود تا نه فقط در یک کشور، بلکه در سراسر جهان برای حقوق برابر بجنگند. این ایده، خیلی زود در اروپا پذیرفته شد و در سال ۱۹۱۱، نخستین روز جهانی زنان در کشور‌های آلمان، اتریش، سوئیس و دانمارک گرامی داشته شد.

اما چیزی که این روز را در تاریخ ماندگار کرد، جنبش اعتراضی زنان روسیه در سال ۱۹۱۷ بود. زنان کارگر سن‌پترزبورگ، با شعار "نان و صلح"، اعتصابی را آغاز کردند که در نهایت به سقوط حکومت تزار منجر شد. همین حرکت باعث شد که دولت موقت روسیه، برای نخستین بار در تاریخ، حق رأی زنان را به رسمیت بشناسد. این نقطه‌ی عطف تاریخی، باعث شد که هشتم مارس به عنوان روز جهانی زنان در تقویم ثبت شود و بعدها، در سال ۱۹۷۷، سازمان ملل رسماً این روز را به رسمیت شناخت.

از جشن تا اعتراض

اگر در برخی کشور‌ها مانند روسیه، چین و ارمنستان، هشتم مارس روزی برای دادن گل، هدایا و پیام‌های تبریک به زنان است، در جا‌های دیگر مثل اروپا، آمریکا و آمریکای لاتین، خیابان‌ها شاهد راهپیمایی‌های گسترده است. زنان در این روز، علیه شکاف جنسیتی، خشونت علیه زنان، تبعیض در محیط کار و نابرابری در فرصت‌های آموزشی و شغلی اعتراض می‌کنند.

در ایتالیا، این روز با هدیه دادن گل‌های زرد رنگ "می‌موزا" به زنان گرامی داشته می‌شود. در آرژانتین، صدای جنبش‌های ضدخشونت علیه زنان بلندتر از همیشه است. در اسپانیا، در سال‌های اخیر، میلیون‌ها نفر در این روز به خیابان‌ها آمده‌اند تا علیه تبعیض‌های جنسیتی فریاد بزنند.

بیشتر بخوانید: روز جهانی کارگر از دوره پهلوی تا جمهوری اسلامی

در خاورمیانه، وضعیت متفاوت است. در برخی کشورها، این روز هنوز هم به عنوان یک تهدید تلقی می‌شود و تجمعات مرتبط با آن، با محدودیت‌های شدید روبه‌رو است. اما حتی در این مناطق، زنان از فضای مجازی برای بیان مطالبات خود استفاده می‌کنند و جنبش‌های آنلاین، صدای آنها را فراتر از مرز‌ها می‌برد.

تجاری‌سازی یا جنبشی برای تغییر؟

در سال‌های اخیر، برخی برند‌های بزرگ، روز جهانی زنان را فرصتی برای تبلیغات و فروش محصولات خود دیده‌اند. از تخفیف‌های ویژه برای زنان گرفته تا تولید محتوا‌های احساسی در شبکه‌های اجتماعی، این تلاش‌ها اگرچه ممکن است آگاهی عمومی را افزایش دهد، اما همزمان خطر تبدیل شدن این روز به یک رویداد تجاری را به همراه دارد.

اما در مقابل، فعالان حقوق زنان تأکید دارند که نباید اجازه داد این روز از ماهیت اعتراضی و مطالبه‌گرانه‌ی خود فاصله بگیرد. آنها هشدار می‌دهند که اگر قرار باشد هشتم مارس فقط به خرید گل و ارسال پیام‌های تبریک خلاصه شود، آنگاه پیام واقعی آن فراموش خواهد شد.

چالش‌ها و آینده‌ی روز جهانی زنان

با وجود بیش از یک قرن مبارزه، زنان همچنان در بسیاری از کشور‌ها با مشکلات جدی روبه‌رو هستند. شکاف دستمزد‌ها بین زنان و مردان، نابرابری در فرصت‌های شغلی، قوانین تبعیض‌آمیز و خشونت علیه زنان، مسائلی هستند که روز جهانی زنان، تنها یادآور آنهاست.

اما چیزی که امید را زنده نگه می‌دارد، قدرت همبستگی جهانی است. امروزه، با رشد شبکه‌های اجتماعی و افزایش آگاهی، جنبش‌های زنان قوی‌تر از گذشته شده‌اند. کارزار‌هایی مانند #MeToo و #TimesUp نشان داده‌اند که زنان می‌توانند با اتحاد، دیوار‌های تبعیض را فرو بریزند.

روز جهانی زنان، نه یک جشن صرف، بلکه یک یادآوری است؛ یادآوری اینکه تغییر، تنها با تلاش و مبارزه ممکن است. تا روزی که هیچ زنی به خاطر جنسیتش مورد تبعیض قرار نگیرد، این جنبش ادامه خواهد داشت.