چرا ایران بر مذاکرات غیرمستقیم اصرار می‌کند؟

رویداد ۲۴| خدیجه غبیشاوی: به گزارش الجزیره، عبدالقادر فایز، رئیس دفتر الجزیره در تهران، بر این باور است که اصرار تهران بر توصیف مذاکرات پیش رو با واشنگتن که قرار است روز شنبه آینده برگزار شود، به عنوان "غیر مستقیم"، منعکس کننده اعتقاد سیاسی و امنیتی تهران مبنی بر این است که ورود به مذاکرات مستقیم با ایالات متحده، به آمریکا اهرم فشار می‌دهد و ایران را در موقعیتی آسیب پذیرتر در صورت به بن بست رسیدن مذاکرات قرار می‌دهد.

فایز در گفت‌و‌گو با الجزیره افزود: مذاکرات غیرمستقیم به ایرانی‌ها فضای بیشتری برای مانور سیاسی و آزمایش نیت‌های آمریکا بدون گرفتار شدن در دام تعامل مستقیم می‌دهد، به‌ویژه با توجه به عدم اعتماد کامل بین دو طرف. 
وی خاطرنشان کرد که این چشم انداز مبتنی بر ارزیابی‌های راهبردی تثبیت شده در حلقه‌های تصمیم گیری ایران است.
عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که کشورش روز شنبه در عمان مذاکرات «غیرمستقیم» در سطح عالی با آمریکا انجام خواهد داد. این اظهارات تنها چند ساعت پس از آن صورت گرفت که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که مذاکرات "مستقیم" بین دو طرف آغاز شده است.

فایز ادامه داد: اظهارات ایران علیرغم صریح بودن آنها در تایید غیرمستقیم بودن دور بعدی، در‌ها به روی تحولات احتمالی به سمت برگزاری مذاکرات مستقیم، در صورت اینکه واشنگتن از خود تعهد و جدیت نشان دهد را نمی‌بندد. در همین راستا، عراقچی گفته که ماهیت مستقیم یا غیرمستقیم مذاکرات مهم‌ترین چیز نیست، بلکه اراده برای رسیدن به توافق مهم است.
در اظهاراتی که نیویورک تایمز به نقل از مقامات ایرانی گزارش کرد، تهران تمایل مشروط به پذیرش مذاکرات مستقیم با واشنگتن را در صورتی که مذاکرات غیرمستقیم به پیشرفت ملموس برسد، ابراز کرده است. مقامات ایرات با اشاره به اظهارات اخیر ترامپ توضیح دادند که ایران "مذاکرات را متفاوت از آنچه رئیس جمهور ایالات متحده ارائه کرد" درک می‌کند.

جلوگیری از برخورد مستقیم

فایز اشاره کرد که نقطه اتکای موضع ایران، پرهیز از درگیری مستقیم است که ممکن است از دیدار‌های رو در رو ناشی شود. این امر تهران را وادار می‌کند تا هماهنگی از طریق واسطه‌ها را به ویژه با توجه به جو بی اعتمادی حاکم بین رهبری ایران و آمریکا و علی رغم لحن آشتی جویانه در برخی اظهارات رسانه‌ای ترجیح دهد.

وی تاکید کرد که تهران بدون پیش‌شرط یا وعده‌های متقابل به دیدار روز شنبه می‌رود، اقدامی که ناظران آن را نشانه‌ای از تمایل ایران برای بررسی نیت واقعی واشنگتن بدون مقید شدن به تفاهمات اولیه می‌دانند، اقدامی که ممکن است توانایی این کشور را برای عقب‌نشینی یا مانور محدود کند.
فائز گفت: انعطاف نسبی نشان داده شده از سوی ایران با احتیاط شدید همراه است، چرا که همه طرف‌ها می‌دانند که مذاکرات در فضایی بسیار پرتلاطم و در بحبوحه تجمع نظامی گسترده آمریکا در منطقه و تهدیدات صریح اسرائیل انجام می‌شود. در مقابل، در داخل ایران حالت آماده‌باش برقرار شده است تا برای هر سناریوی تنش‌آمیز احتمالی آمادگی وجود داشته باشد.

وی تأکید کرد که این پس‌زمینه‌ی نظامی، بر گفت‌و‌گو‌ها سایه افکنده و به آنها جنبه‌ای فشرده و تحت فشار می‌دهد، به‌گونه‌ای که برخی معتقدند این فشار ممکن است دو طرف را به مشارکت در مذاکراتی جدی‌تر سوق دهد تا از لغزش به‌سوی رویارویی جلوگیری شود.
فایز بر این باور است که اشاره به عدم وجود پیش‌شرط در این دور از گفتگوها، الگوی دور‌های پیشین را می‌شکند؛ دور‌هایی که معمولاً با مبادله‌ی مطالبات به‌عنوان شرط ورود به گفت‌و‌گو همراه بودند. این امر به دو طرف فرصت می‌دهد تا بدون محدودیت‌های سیاسی علنی، امکان‌های حل‌وفصل مساله را مورد بررسی قرار دهند.