کمبود ویتامین D چطور باعث چاقی پنهان می‌شود؟

رویداد۲۴ | در جهان امروز، چاقی و اضافه وزن از چالش‌های بزرگ سلامت عمومی به شمار می‌روند. میلیون‌ها نفر در تلاش برای کاهش وزن با رژیم‌های مختلف، ورزش‌های سنگین و مصرف مکمل‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند، اما در برخی موارد، تلاش‌ها نتیجه نمی‌دهند و وزن به‌سختی کم می‌شود یا حتی بیشتر هم می‌شود. در حالی که معمولاً دلایل چاقی به مصرف بالای کالری یا کم‌تحرکی نسبت داده می‌شود، واقعیت این است که برخی کمبود‌های تغذیه‌ای نیز نقش مهمی در اضافه‌وزن دارند؛ یکی از مهم‌ترین آنها، کمبود ویتامین دی است.

ویتامین دی که بیشتر به‌خاطر نقش آن در سلامت استخوان‌ها شناخته می‌شود، در سال‌های اخیر در کانون توجه تحقیقات علمی پیرامون متابولیسم بدن، تنظیم چربی، تعادل هورمونی و عملکرد سیستم ایمنی قرار گرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که سطح پایین ویتامین دی در بدن می‌تواند با افزایش چربی بدن، اختلال در سوزاندن انرژی و افزایش اشتها همراه باشد. در این مطلب، بررسی می‌کنیم که چطور کمبود ویتامین دی می‌تواند منجر به چیزی شود که از آن با عنوان «چاقی پنهان» یاد می‌شود.با این بخش از  اخبار سلامت همراه باشید. 

ویتامین دی چیست و چگونه در بدن عمل می‌کند؟

ویتامین دی ، یک ویتامین محلول در چربی است که در دو فرم اصلی دی ۲ و دی ۳ وجود دارد. این ویتامین از طریق نور خورشید، برخی غذا‌ها مانند ماهی‌های چرب، زرده تخم‌مرغ، شیر غنی‌شده و مکمل‌ها تأمین می‌شود. ویتامین دی در بدن به فرم فعال خود به نام کلسیتریول تبدیل شده و نقش‌هایی بسیار فراتر از استحکام استخوان دارد.

تحقیقات علمی نشان می‌دهند که ویتامین دی در بسیاری از فرآیند‌های فیزیولوژیکی از جمله تنظیم انسولین، کنترل اشتها، کاهش التهاب و تنظیم فعالیت ژن‌های متابولیکی نقش دارد. در نتیجه، سطح ناکافی این ویتامین می‌تواند پیامد‌های متعددی برای سلامت عمومی بدن، به‌ویژه در کنترل وزن داشته باشد.

چاقی پنهان چیست؟

«چاقی پنهان» اصطلاحی است که به افزایش درصد چربی بدن در افرادی که ممکن است در ظاهر لاغر یا دارای وزن طبیعی به نظر برسند، اطلاق می‌شود. در این افراد، با وجود اینکه شاخص توده بدنی (BMI) طبیعی است، ترکیب بدنی دچار اختلال شده و چربی احشایی یا چربی اطراف اندام‌های حیاتی، به‌شکل غیرطبیعی افزایش یافته است.

مطالعات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین دی می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در این نوع از چاقی پنهان باشد؛ زیرا بدون اینکه وزن ظاهری فرد به‌شدت تغییر کند، ذخیره چربی در نواحی داخلی بدن بالا می‌رود و ریسک ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و سندرم متابولیک افزایش می‌یابد.

رابطه بین کمبود ویتامین دی و چاقی؛ بررسی علمی

چندین مطالعه کلینیکی و اپیدمیولوژیک نشان داده‌اند که بین سطح پایین ویتامین دی و افزایش وزن رابطه معناداری وجود دارد. به‌طور خاص، افراد چاق بیشتر مستعد کمبود ویتامین دی هستند، زیرا این ویتامین در بافت چربی گیر می‌افتد و در دسترس بدن قرار نمی‌گیرد. این یعنی هر چه چربی بدن بیشتر باشد، ویتامین دی کمتری برای عملکرد سیستماتیک بدن آزاد خواهد شد.

بیشتر بخوانید:  با شکم خالی ورزش کنیم یا نه؟ | واقعیت علمی پشت ورزش صبحگاهی

از سوی دیگر، کمبود ویتامین دی می‌تواند منجر به اختلال در ترشح هورمون لپتین (هورمون سیری) شود که در نتیجه‌ی آن، فرد احساس گرسنگی بیشتری می‌کند. همچنین، کاهش سطح ویتامین دی باعث کاهش مصرف انرژی در حالت استراحت و افزایش تمایل بدن به ذخیره چربی می‌شود.

علائم کمبود ویتامین دی که ممکن است با چاقی مرتبط باشد

افزایش اشتهای غیرقابل کنترل

خستگی مفرط پس از فعالیت بدنی

افزایش چربی در نواحی شکمی و پهلو‌ها

افسردگی خفیف یا کاهش انگیزه (که می‌تواند منجر به پرخوری احساسی شود)

اختلالات خواب که با افزایش وزن در ارتباط هستند

ویتامین دی ، مقاومت به انسولین و افزایش چربی

یکی از اثرات مخرب کمبود ویتامین دی ، افزایش مقاومت به انسولین است. وقتی بدن به انسولین مقاوم می‌شود، قند خون به‌درستی کنترل نمی‌شود و سلول‌ها برای جذب انرژی بیشتر تقاضا می‌کنند، که این امر خود باعث افزایش اشتها و ذخیره بیشتر چربی می‌شود. این فرآیند نه‌تنها بر وزن، بلکه بر سلامت متابولیکی نیز تأثیر منفی می‌گذارد و زمینه‌ساز ابتلا به دیابت نوع ۲ و سندرم متابولیک می‌شود.

چگونه سطح ویتامین دی را بهبود ببخشیم؟

نور خورشید: روزانه ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در معرض نور مستقیم خورشید بودن (به‌ویژه در ساعات ظهر) به تولید ویتامین دی کمک می‌کند.

مصرف خوراکی‌های غنی‌شده: شیر، تخم‌مرغ، ماهی‌های چرب مانند سالمون و تن ماهی را در رژیم غذایی بگنجانید.

استفاده از مکمل‌ها: در صورت کمبود شدید، پزشک ممکن است مکمل‌های ویتامین دی با دوز مشخص توصیه کند.

آزمایش دوره‌ای خون: برای اطمینان از سطح کافی این ویتامین، به‌صورت منظم آزمایش خون انجام دهید.

آیا ویتامین دی به تنهایی باعث لاغری می‌شود؟

واقعیت این است که مصرف ویتامین دی به تنهایی باعث کاهش وزن نمی‌شود، اما در تنظیم عملکرد بدن و ایجاد بستر مناسب برای کاهش چربی‌های مقاوم نقش مؤثری دارد. کمبود این ویتامین می‌تواند مثل یک مانع نامرئی جلوی کاهش وزن را بگیرد، حتی اگر رژیم و ورزش به‌درستی انجام شود.

کلام آخر

ویتامین دی چیزی فراتر از یک ویتامین ساده برای سلامت استخوان‌هاست. این ماده حیاتی، نقش مهمی در تنظیم اشتها، عملکرد متابولیک و تعادل چربی بدن دارد. کمبود ویتامین دی می‌تواند عاملی پنهان و مهم در افزایش وزن یا بروز چاقی پنهان باشد؛ بنابراین اگر با وجود تلاش‌های فراوان برای کاهش وزن نتیجه نمی‌گیرید، بهتر است یک بار سطح ویتامین دی خون خود را بررسی کرده و در صورت نیاز، با راهنمایی پزشک برای اصلاح آن اقدام کنید.