مقایسه موشک‌های فتاح ۱ و ۲

رویداد۲۴| حسین فلاحی: موشک‌های فتاح ۱ و ۲ هر دو از نوع هایپرسونیک و دارای قابلیت مانور بالا هستند.  بررسی موشک فتاح نشان می‌دهد این موشک از نظر ظاهری شباهت زیادی به موشک خیبرشکن دارید. حالت باله‌های دم و سر جنگی شباهت بسیار زیادی به یکدیگر دارند. شباهت به قدری است که رمپ جلو بالک‌های کنترلی سر جنگی نیز یکسان است. از همین رو تصور می‌شود قطر موشک فتاح و خیبرشکن نیز یکسان باشد.   در ادامه به بررسی مشخصات و قابلیت‌های این یه موشک هایپرسونیک ایرانی خواهیم پرداخت.

فتاح ۱

موشک فتاح، اولین نمونه از سری موشک‌های هایپرسونیک ایرانی است که در ۱۶ خرداد طی مراسمی ویژه در تهران رونمایی شد. این موشک با سرعت بیش از ۱۳ ماخ در فاز میانی و سرعتی بالاتر از ۵ ماخ در فازن‌هایی پیش از اصابت به هدف و همچنین با توان انجام مانور در فاصله ۱۰۰ کیلومتری پیش از هدف، جهش بسیار بزرگی در زرادخانه موشکی ایران محسوب می‌شود. در واقع موشک فتاح یک موشک بالستیک بسیار پیشرفته با توان انجام مانور در فاز پایانی یا MaRV (Maneuverable Reentry Vehicle) است که در تمام طول مانور و اصابت سعی شده سرعت ۵ ماخ یا بیشتر از آن حفظ شود تا در رده موشک‌های هایپرسونیک قرار گیرد.

عملکرد موشک فتاح ۱

این موشک دارای سرجنگی با امکان تغییر بردار رانش است که امکان انجام مانور را از زمان جدا شدن سرجنگی از بدنه در ارتفاع ۳۰۰ کیلومتری از سطح زمین را به آن می‌دهد. پس سرجنگی موشک فتاح پس از جدا شدن از بدنه با پروفایل پروازی پست یا Depressed trajectory برای فرار از سد سامانه‌های موشکی ضد بالستیک مانور داده و مسیر خود را در طول پرواز بار‌ها تغییر داده و یا اصلاح می‌کند. باید توجه داشت که فتاح نیاز به مانور زیاد در خارج از جو ندارد؛ این موشک علاوه بر انجام مانور‌های معمول برای اصلاح مسیر، امکان تغییر شکل مسیر از حالت بالستیک خود را دارد.

فتاح ۲

این موشک نیز در زمره موشک‌های هایپرسونیک قرار دارد و دارای قابلیت مانور بالا است.  اطلاعات دقیقی از برد و سرعت آن در دسترس نیست.  آزمایش این موشک نیز توسط سپاه پاسداران منتشر نشده است.  

موشک هایپرسونیک فتاح-۲ جدیدترین نسخه از موشک‌های هایپرسونیک ارائه شده توسط ایران است. این موشک بر اساس ترکیبی از وسیله هایپرسونیک هواسُرش (HGV) و موشک هایپرسونیک کروز (HCM) ساخته شده و ویژگی‌های منحصر به فردی دارد. به‌نظر می‌رسد فتاح-۲ در مسیر توسعه قرار دارد و نسخه‌های بیشتری از آن ساخته خواهد شد.

سرجنگی موشک فتاح-۲ از پیکربندی موشک‌های کروز هایپرسونیک بهره می‌برد. بر روی کلاهک عبارت HCM مخفف Hypersonic Cruise Missile نوشته شده است. ترکیب و شکل کلاهک نیز به موشک هایپرسونیک کروز X-۵۱ شبیه است. اما موشک X-۵۱ از موتور رم جت استفاده می‌کند که نیاز به ورودی هوا دارد، اما در سرجنگی فتاح-۲ ورودی هوا و موتور رم جت حذف شده و به‌جای آن از موتور راکتی سوخت مایع استفاده شده است. البته این موضوع تغییری در عملکرد موشک نخواهد داشت.

طراحی:

موشک فتاح-۲ به طور کلی شامل دو بخش می‌شود. بخش اول بوستر سوخت جامد فتاح که نسبت به نسخه اولیه تغییر نکرده است و بخش دوم سرجنگی هواسُرش (گلایدر) جداشونده دارای موتور راکتی سوخت مایع است.

شکل کلی سر جنگی موشک فتاح-۲ بسیار شبیه به موشک X-۵۱ ساخت بوئینگ طراحی شده است با این تفاوت که ورودی هوای آن حذف شده، زیرا از موتور راکتی به جای موتور رم جت استفاده شده است.

نحوه عملکرد موشک فتاح-۲:

بوستر سوخت جامد موشک فتاح-۲ سرجنگی را به ارتفاع مشخصی از فضا منتقل کرده و سپس سرجنگی از آن جدا شده و به سمت جو حرکت می‌کند. در این حالت موشک تا قبل از ورود به جو حالت سقوط سریعی را خواهد پیمود و سپس مانند یک کلاهک HGV (Hypersonic Glide Vehicle) به گلاید در جو در ارتفاع کمتر از ۱۰۰ کیلومتر خواهد پرداخت. با توجه به سرعت بالایی که برای بوستر فتاح در فتاح-۱ اعلام شده، باید سرعت در زمان ورود به جو بیش از ۱۵ ماخ باشد. در نتیجه با توجه به توان هواسُرش (گلاید) بالای سرجنگی فتاح-۲ باید زمان قابل توجهی را در جو هواسُرش (گلاید) کرده و به طور پیوسته ارتفاع کم کند.

در بخشی از مرحله میانی و در مرحله انتهایی سرجنگی به شدت ارتفاع کم می‌کند و سرعت آن نیز کاهش می‌یابد. در این مرحله موتور تعبیه شده در سرجنگی روشن شده و سرعت سرجنگی را بر روی ۵ ماخ و بیش از آن تثبیت می‌کند. سرجنگی فتاح-۲ زمان زیادی را در ارتفاع پایین سپری می‌کند و بخش انتهایی مسیر را به لطف موتور خود مانند موشک‌های کروز طی خواهد کرد. نکته مهم میزان نیروی پسا (DRAG) و تحمل سرعت بالای لحظه ورود به جو است، زیرا از نظر آیرودینامیک سر جنگی برای چنین سرعتی طراحی نشده است.

مشخصات موشک هایپرسونیک فتاح

طول: ۱۱.۵ متر
قطر: ۸۰ سانتی متر
وزن: ۴۰۰۰ تا ۴۶۰۰ کیلوگرم
طول سرجنگی: ۳.۶ متر
وزن سرجنگی: ۱۰۰۰ کیلوگرم
وزن مواد منفجره: ۵۰۰ کیلوگرم
سرعت: بین ۱۳ تا ۱۵ ماخ
برد: ۱۴۰۰ کیلومتر با امکان افزایش
سوخت: جامد مرکب
تاریخچه خدمت:۱۴۰۲_اکنون
استفاده‌شده توسط:ایران
سازنده: نیروی هوافضای سپاه پاسداران
قیمت هر موشک: ۲۰۰ هزار دلار
تاریخ تولید ۱۴۰۲_اکنون
تعداد ساخته‌شده بیش از ۱۰۰۰ موشک 

مشخصات هایپرسونیک فتاح-۲:

نوع: هایپرسونیک هواسُرش
تولیدکننده: نیروی هوا فضای سپاه
کشور سازنده: ایران
رونمایی: ۱۴۰۲
طول: تقریبا ۱۲ متر
قطر: ۸۰ سانتیمتر مرحله اول و ۵۰ سانتیمتر مرحله دوم
موتور: راکتی سوخت جامد مرحله اول و راکتی سوخت مایع مرحله دوم
سوخت: سوخت جامد مرحله اول و سوخت مایع مرحله دوم
برد: ۱۴۰۰ کیلومتر یا بیشتر
سرعت: ۵ ماخ در مرحله اصابت به هدف
وزن: ۳۵۰۰ تا ۴۱۰۰ کیلوگرم
سرجنگی: تقریبا ۵۰۰ کیلوگرم
وزن مواد منفجره: تقریبا ۲۰۰ کیلوگرم
هدایت: ترکیبی از سامانه اینرسی و جی پی اس