انتخابات۲۰۲۵ عراق؛ آزمونی برای روابط تهران–بغداد
رویداد۲۴| عراقیها ۱۱ نوامبر ۲۰۲۵ (۲۰ آبان ۱۴۰۴) پای صندوقهای رأی میروند تا انتخابات پارلمانی را برگزار کنند و سرنوشت ۳۲۹ کرسی مجلس نمایندگان را تعیین نمایند. پارلمان تکمجلس عراق، مسئولیت انتخاب رئیسجمهور و تایید نخستوزیر را بر عهده دارد. بر اساس گزارشهای رسمی کمیساریای عالی مستقل انتخابات، ۷۷۶۸ نامزد در قالب ۹۰ فهرست انتخاباتی با یکدیگر رقابت میکنند. این رقابتها در حالی صورت میگیرد که عراق با چالشهای اقتصادی، امنیتی و منطقهای روبهروست و رأیدهندگان بر مسائل کلیدی مانند توسعه، ثبات و روابط خارجی تمرکز کردهاند.
رأیدهندگان در یک سنت سیاسی به احزاب همسو با هویت قومی-مذهبی خود تمایل نشان میدهند، در حالی که اقلیتهایی مانند مسیحیان، ایزدیها و دیگران از سهمیههای مشخصی برخوردارند. در این بین تحریم انتخابات از سوی چهرههایی مانند مقتدی صدر، رهبر جریان صدر که روند سیاسی را فاسد خوانده، و حیدر العبادی، نخست وزیر اسبق عراق با ائتلاف نصر، فضای رقابت را پیچیدهتر کرده است.
محمد شیاع السودانی، نخستوزیر عراق در کارزار انتخاباتی بر دستاوردهایی مانند جذب ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری، کاهش وابستگی به نفت و حفظ ثبات منطقهای تاکید دارد. قراردادهایی مانند پروژه توتالانرژی فرانسه برای بازیافت گازهای مشعل و افتتاح نخستین نیروگاه خورشیدی در کربلا از جمله این دستاوردها هستند.
وزارت دفاع عراق وعده امنیت کامل برای رأیگیری را داده، هر چند حوادثی مانند ترور صفاء المشهدانی (نامزد انتخابات در شمال عراق) در اکتبر، نگرانیها را افزایش داده است. نتایج اولیه ۲۴ ساعت پس از رأیگیری اعلام میشود و تشکیل ائتلافهای پساانتخاباتی، کلید معرفی نخستوزیر از سوی بزرگترین ائتلاف خواهد بود.
چالشهای اقتصادی و امنیتی: اولویتهای رأیدهندگان عراقی
تحلیل وضعیت عراق پیش از انتخابات پارلمانی ۲۰۲۵، نشاندهنده تمرکز رأیدهندگان بر مسائل داخلی است. نظرسنجی اندیشکده رواق بغداد در مه ۲۰۲۵ حاکی است که ۱۸.۵ درصد پاسخدهندگان، خدمات و اقتصاد را مهمترین نگرانی خود میدانند. امنیت و کنترل مرزها با ۱۴.۴ درصد در رتبه دوم و آموزش و بهداشت با ۱۴ درصد و روابط خارجی با ۱۰.۴ درصد در رتبههای بعدی قرار دارند.
نرخ فقر ۱۷.۵ درصدی در ۲۰۲۳ و بیکاری ۱۵.۵ درصدی در سال گذشته، فشار بر دولت السودانی را تشدید کرده است. بحران برق مزمن، که مردم را به ژنراتورهای خصوصی وابسته کرده، نمونهای از این چالشهاست. السودانی با پایان معافیت واردات برق از ایران در مارس ۲۰۲۵ توسط دولت ترامپ، با حفظ معافیت گاز، تلاش کرده توازن را برقرار کند.
اگر چه افزایش خشونتهای سیاسی اخیر، مانند ترور نامزدها، ضرورت امنیت انتخاباتی را دوچندان کرده است. ولی این انتخابات فرصتی برای تقویت ثبات داخلی است. در این شرایط محمد شیاع السودانی با تاکید بر ادغام حشد الشعبی در ساختار امنیتی در لایحه اوت ۲۰۲۵ و اجماع بر کنترل سلاحها توسط دولت، گامهایی برای جلب آرای عراقیها برداشته است. آزادی الیزابت تسورکوف در سپتامبر پس از دو سال اسارت نزد کتائب حزبالله، نمونهای از تلاشهای دیپلماتیک است که نخستوزیر عراق تلاش دارد حمایت منطقهای و فرامنطقهای را برای تدوام نخستوزیری خود کسب کند. توافق ۲۰۲۳ با آمریکا برای کاهش حضور نظامی که مهلت سپتامبر ۲۰۲۵ آن برای برخی پایگاهها گذشته، نشاندهنده مدیریت متوازن است.
نفوذ خارجی و پیامدهای منطقهای: هشداری برای روابط تهران-بغداد
در تحلیل عمیقتر، انتخابات پارلمانی عراق ۲۰۲۵ نهتنها مساله داخلی، بلکه عرصهای برای تعاملات منطقهای است. حفظ توازن میان ایران و آمریکا، محور سیاست خارجی السودانی بوده و تلاش برای جذب سرمایهگذاری از غرب و حاشیه خلیج فارس، در کنار حفظ روابط با همسایگان شرقی کلید ثبات است.
با این حال، به نظر میرسد آمریکا برنامهریزی جدی برای این انتخابات و ترسیم فضای سیاسی دولت آینده دارد تا شکاف میان تهران و بغداد را افزایش دهد. انتصاب مارک ساوایا، کارآفرین آمریکایی-عراقی کلدانی، به عنوان دستیار ویژه ترامپ در امور عراق در روزهای منتهی به انتخابات مدعی و موید این رویکرد است.
این برنامهریزی آمریکایی، میتواند بر ائتلافهای عراقی تاثیرگذار باشد و تلاش کند تا جریانهای حامی مقاومت را تضعیف کند. در مقابل، حفظ پیوندهای تاریخی با ایران، که در امنیت و اقتصاد عراق نقش داشته، ضروری است. در نهایت، این رویداد، آزمون مهمی برای مدیریت تعادل منطقهای است و حفظ روابط برادرانه با همسایگان، کلید موفقیت خواهد بود.
