ترقی معکوس در نهاد قانونگذاری؛ مجلس امروز کجای مسیر پارلمانداری ایستاده است؟
رویداد۲۴| روزنامه هممیهن در سرمقالهای با عنوان «ترقی معکوس»، مجلس را نمونه آشکار پسرفت نهادی در جمهوری اسلامی توصیف کرده است. این روزنامه با مرور کارنامه مجلس اول انقلاب و مقایسه آن با مجلس فعلی، نوشته است: «اگر بخواهیم پسرفت یا ترقی معکوس برخی از نهادهای کشور را نشان دهیم، مجلس نمونه مناسب آن است. اگر مجلس کنونی را با مجلس اول انقلاب مقایسه کنیم سطح و سلامت هر یک از نمایندگان، دغدغهها، استدلالها و رویکردهای کلان آنان زمین تا آسمان تغییر کرده ولی چه تغییری؟ منفی.»
این روزنامه اصلاحطلب ادامه میدهد که همزمان با فرا رسیدن روز مجلس ـ که به نام مدرس ثبت شده ـ باید نسبت میان نمایندگان کنونی و الگویی، چون مدرس سنجیده شود؛ نسبتی که به تعبیر نویسنده «عملاً وجود خارجی ندارد». هممیهن در تشریح این فاصله مینویسد: «در پاسخی کوتاه باید گفت که میان این دو مورد هیچ نسبت محتوایی و نیز شکلی، متصور نیست.»
در بخش دیگری از این یادداشت، ویژگیهای مدرس بهعنوان نمایندهای اثرگذار مرور شده تا «تمایز و ترقی معکوس» روشنتر دیده شود. هممیهن یادآور میشود که مدرس مجتهدی نواندیش بود که در اداره کشور «برخورد فقهی نوآورانه» داشت و منافع ملی را بر دستهبندیهای صوری ترجیح میداد. نکته مهمی که نقل میشود آن است که مدرس حتی پس از تجربه ناموفق فراکسیون روحانیت، تا سه دوره دیگر به این ایده بازنگشت، زیرا دریافت «آنان به صفت لباس مشابه هستند؛ ولی دارای افکار و منافع و آرمانهای یکسانی نیستند.»
این روزنامه با اشاره به رفتارهای واقعگرایانه مدرس در سیاستورزی مینویسد او در اوج اختلاف با پهلوی، هم در انتخابات شرکت کرد و هم در مواردی مثل «لایحه نظام اجباری» از طرحی حمایت کرد که به صلاح کشور میدانست. سرمقاله تاکید میکند: «مدرس در عین اصولی بودن، اهل مصلحتسنجی و مصالحهگری هم بود.»
به باور هممیهن، یکی از مهمترین ویژگیهای مدرس، پرهیز از انتقامجویی سیاسی بود؛ چنانکه در موارد حساس با رقبای جدی خود ائتلاف میکرد و تشکیل «کمیته دفاع ملی» یکی از نمونههای آن است. همچنین او در برابر خطاهای سیاسی خود پاسخگو بود و بهصراحت آنها را در مجلس اعلام میکرد.
در بخش دیگری از متن ـ که با ادبیات تندتری نوشته شده ـ روزنامه مینویسد مدرس «از فعالترین نمایندگان مجلس» بود که «تقریباً در تمام موارد نطق میکرد» و «حرفهای حساب و منطقی میزد»؛ توصیفی که بهطور ضمنی با سکوت و انفعال بخشی از نمایندگان امروز مقایسه شده است.
هممیهن در پایان با جمعبندی انتقادی مینویسد که ویژگیهایی همچون پاکدستی، غنای گفتاری، مسئولیتپذیری، موازنهگرایی در سیاست خارجی و التزام به شیوه پارلمانی، امروز در مجلس بهسختی قابل مشاهده است. سرمقاله با لحنی پرسشگرانه نتیجه میگیرد: «اکنون میتوانیم با نگاهی به وضعیت خود دریابیم که مجلس یا نمایندگان آن در ایران کجا بودند و اکنون کجا هستند؟ و چه نسبتی میان این الگوی رسمی نهاد مجلس با واقعیت آن وجود دارد؟»
