ماجرای سنگ‌پرانی به نماد‌های ایران باستان در مسابقه بازمانده چه بود؟ | یک بام و دو هوای سیاست فرهنگی

رویداد۲۴ | مازیار وکیلی: در جریان جنگ ۱۲ روزه، فضای کشور تغییر اساسی یافت. همه جا صحبت از ایران و تمدن کهن سرزمین ایران بود. نهادهایی که پیش‌تر نسبت به ایران باستان کم‌توجه_و حتی عامدانه بی‌توجه_بودند، برنامه‌های خود را پر کردند از قهرمانان ایران باستان و شاهنامه، از جمله آریوبرزن، کاوه آهنگر، شاپور، رستم و… حتی شهرداری تهران با آن سابقه تندروی‌، تصمیم گرفت مجسمه‌ای از شاپور اول را در میدان انقلاب نصب کند. اما مدتی پس از پایان جنگ، همه چیز به فراموشی سپرده شد و روند برنامه‌ها به حالت قبل بازگشت. دیگر خبری از نمادهای ملی در برنامه‌های مختلف، از جمله صدا و سیما و پلتفرم‌ها، نبود تا اینکه در یک اتفاق نادر و عجیب شاهد توهین به یکی از نمادهای ایران باستان در یک مسابقه اینترنتی شدیم.

در جریان مسابقه بازمانده که از پلتفرم مستقل خود بازمانده ببین منتشر می‌شود اتفاق عجبی اُفتاد. در یکی از بخش‌های این مسابقه شرکت کنندگان شروع به زدن سنگ به یکی از نماد‌های ایران باستان کردند. این اتفاق خیلی زود با انتقاد گسترده کاربران شبکه‌های اجتماعی همراه شد. تا جایی که پخش این مسابقه در آستانه توقیف قرار گرفت. حالا همه منتظر هستند تا ببینند مسئولان برخوردی با این اقدام توهین آمیز خواهند داشت یا آن را به دست فراموشی خواهند سپرد.

مسابقه بازمانده چگونه برنامه‌ای است؟

«بازمانده» که از ۲۲ آبان پخش خود را در پلتفرم مستقل «بازمانده بین» آغاز کرده، یک رئالیتی‌شوی متفاوت است. شرکت‌کنندگان در محیطی شبیه جزیره با منابع محدود آب و غذا چالش‌های سختی را پشت سر می‌گذارند و در پایان هر قسمت، تنها یک نفر که موفق به مدیریت منابع شده، به عنوان برنده اعلام می‌شود.
مهران غفوریان و سیامک انصاری مجری‌های برنامه هستند و با اجرای طنزآمیز خود، حال و هوای متفاوتی به برنامه می‌بخشند. این برنامه از نمونه خارجی «Survivor» الهام گرفته و با بومی‌سازی، تلاش کرده تجربه‌ای ایرانی ارائه دهد. مدیریت منابع و همکاری میان شرکت‌کنندگان نقش اساسی دارد و کسی موفق است که بهترین عملکرد را در این زمینه داشته باشد.

ماجرای توهین به نماد‌های باستانی ایرانی در مسابقه بازمانده چه بود؟

بیشتر بخوانید:

احضار شاه ساسانی برای مرمت پایگاه اجتماعی ترک خورده | شاپور اول، استاد بی‌رقیب پروپاگاندا و نبرد ابدی روایت‌ها

اختلاف صداوسیما و شبکه نمایش خانگی بر سر چیست؟

در جریان مسابقه «بازمانده»، که از پلتفرم مستقل «بازمانده‌بین» پخش می‌شود، شرکت‌کنندگان در یکی از بخش‌ها به یکی از نمادهای ایران باستان حمله کردند و به آن سنگ زدند. این اتفاق با انتقاد گسترده کاربران شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شد و پخش برنامه در آستانه توقیف قرار گرفت. حال همه منتظرند ببینند مسئولان برخوردی با این اقدام توهین‌آمیز خواهند داشت یا آن را به فراموشی خواهند سپرد.

نمادی که در مسابقه مورد حمله قرار گرفت، پرنده «هما» بود؛ پرنده‌ای که در فرهنگ ایران باستان نماد سعادت و نیک‌بختی است. مورخان معتقدند اهمیت این پرنده در زمان هخامنشی به قدری بود که سایه‌اش بر سر کسی می‌افتاد، سعادت و خوشبختی می‌آورد و حتی شاه می‌کرد. همچنین، توهین به این پرنده در باور مردم ایران باستان، باعث بدبختی و دور شدن برکت از سرزمین می‌شد. به همین خاطر این پرنده نزد شاهان هخامنشی جایگاه بسیار بالا و ارج و قرب فراوانی داشت.

بخش دیگر تصویر مورد حمله «درفش کاویانی» بود؛ پرچمی که در شاهنامه توسط کاوه آهنگر در مبارزه با ضحاک ستمگر معرفی شده و نماد ایستادگی ملت ایران در برابر ظلم است. توهین به این نماد، اقدامی آشکار علیه میراث ملی محسوب می‌شود و واکنش گسترده کاربران را به دنبال داشت. کاربران نوشتند: «درفش کاویانی پرچم دادخواهی کاوه آهنگر علیه بیداد ضحاک است. پرتاب شیء به سوی این نماد، پرتاب جهل به سوی خرد است.» بسیاری نیز انتقادات خود را به سمت مجریان، سیامک انصاری و مهران غفوریان، نشانه رفتند.

عده‌ای درباره این توهین نوشتند: «شیر دال، نگهبان اساطیری خرد و قدرت، نماد نگاه و جهان‌بینی عمیقی است که پادشاهان هخامنشی داشتند و حکومت خود را تا چین گسترش دادند، پرتاب یک شی به سوی این نمادها، پرتاب جهل به سوی خرد است، دهن کجی به میراثی که در جهان مانند آنها وجود ندارد.»

اما از همه جالب‌تر، واکنش عباس سیاح طاهری معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا بود. طاهری در واکنش نوشت: «مسابقه بازمانده دارای مجوز مشروط بود که مرداد ۱۴۰۳ منقضی شده و در زمان حاضر هیچ مجوز تولید و انتشار ندارد. پیگیری‌های قانونی در جریان است.» این سوال مطرح شد که برنامه‌ای بدون مجوز چگونه پخش شده است؟

سیاست یک بام و دو هوای مسئولان

پیگیری‌های قانونی در مورد شوی بازمانده بسیار کندتر از موارد مشابه است. همزمان با این ماجرا، خبری از مهمانی خصوصی برخی بازیگران منتشر شد که با برخورد سریع و قاطع نهادهای انتظامی مواجه شد و همه افراد حاضر دستگیر شدند. برخورد قاطع با مهمانی‌ها نشان می‌دهد مسئولان در این زمینه مقتدر عمل می‌کنند، اما در مواجهه با توهین‌های آشکار به نمادهای ملی، حساسیتی نشان نمی‌دهند.

در همین ماجرای مسابقه بازمانده شاهد هستیم که هیچ برخورد محکمی با سازندگان این برنامه صورت نگرفته و بعید نیست بعد از فروکش کردن اعتراضات مجدداً شاهد پخش این مسابقه باشیم. این سیاست یک بام و دو هوا در نهایت به ضرر کشور و فضای فرهنگی آن خواهد بود و باعث نااُمیدی مردم از مسئولان فرهنگی و انتظامی خواهد شد که این نااُمیدی خسارات زیادی به بار خواهد آورد که جبران ناپذیر است.