ایران در دولت رئیسی به چین نامه اعتراض دارد | چینیها اعلام کردند که به تمامیت ارضی ایران احترام میگذارند | ایران نباید اقدام مقابلهای کند
رویداد۲۴| صدور بیانیه مشترک میان چین و امارات متحده عربی و تکرار ادعاهای واهی درباره جزایر سهگانه ایرانی (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی)، فراتر از یک لغزش دیپلماتیک، به مثابه زخمی بر پیکره روابط راهبردی تهران و پکن خودنمایی میکند. این اقدام که پس از دیدار «وانگ یی»، وزیر امور خارجه چین با همتای اماراتیاش در ابوظبی صورت گرفت، بار دیگر ادبیاتی را به کار گرفت که در آن از «تلاشهای مسالمتآمیز امارات برای حل موضوع از طریق مذاکرات دوجانبه» حمایت شده است؛ عبارتی که در لسان حقوق بینالملل، به معنای به رسمیت شناختنِ یک «اختلاف ارزی» بر سر خاکی است که جزء لاینفک جغرافیای ایران محسوب میشود.
این رویکرد پکن، آن هم در شرایطی که ایران همواره هزینههای سیاسی گزافی را برای پایبندی به سیاست «چین واحد» پرداخته، موجی از مطالبات عمومی و نخبگانی را برای بازنگری در نوع واکنش به شرکای راهبردی برانگیخته است. رویداد ۲۴ برای واکاوی این لایههای پنهان و بررسی چگونگی برخورد دستگاه دیپلماسی با این «مداخله در حاکمیت»، به سراغ محمد کشاورززاده، دیپلمات ایرانی که سالها سکان هدایت سفارت ایران در پکن را بر عهده داشته، رفته است.
اعتراض رسمی ثبت شد؛ تمامیت ارضی معاملهناپذیر است
محمد کشاورز زاده، دیپلمات باسابقه و سفیر سابق ایران در چین، با تبیین پیشینه این تنشها و واکنشهای رسمی ایران، مسیر عبور از این بنبست دیپلماتیک را تشریح کرد.
وی در گفتوگو با رویداد۲۴ ضمن اشاره به اینکه این اتفاقات پیش از سفر رئیسجمهور پیشین به چین نیز رخ داده است، گفت: «مرحوم رئیسی در جریان این موضوع قرار گرفت و موضوع را به آقای شی جین پینگ نیز مطرح کرد. ایران در همان زمان یادداشت رسمی ارائه داد و اعلام کرد که تمامیت ارضی کشور هیچگاه قابل مذاکره نیست.»
بیشتر بخوانید: چرا پکن نمیخواهد به تهران اعتماد کند؟ | استاد دانشگاه شانگهای: حتی خود ایرانیان هم نمیتوانند آینده کشورشان را پیشبینی کنند
کشاورز زاده در ادامه با انتقاد از رفتارهای تحریکآمیز طرف اماراتی افزود: «چینیها رسماً اعلام کردند که به تمامیت ارضی ایران احترام میگذارند، اما اقدام اخیر امارات نشاندهنده خباثت این کشور بود. متأسفانه کشورهایی مانند ژاپن و روسیه نیز پیش از این موضع مشابهی اتخاذ کردند. این موضوع نیازمند راهکار مناسبی است تا از دستور کار مذاکرات بینالمللی خارج شود.»
احترام متقابل؛ شرط تداوم روابط راهبردی
سفیر سابق ایران در پکن با تأکید بر لزوم درک متقابل از حساسیتهای ملی، به گفتوگوهای خود با مراکز فکری چین اشاره کرد و گفت: «در جلسات اخیر با اندیشکدههای چینی، تأکید کردم که ایران و چین باید به منافع حیاتی یکدیگر احترام بگذارند. ما سیاست «چین واحد» را میپذیریم و انتظار داریم جامعه بینالمللی نیز به حاکمیت ملی ایران احترام بگذارد.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا ایران باید در واکنش به موضع چین، اقدام مقابلهای در قبال موضوع تایوان انجام دهد، توضیح داد: «موضوع تایوان کاملاً متفاوت است و ایران نباید اقدامات مقابلهای انجام دهد. سیاست ما باید بر اعتراض رسمی و دیپلماتیک متمرکز باشد تا تقابلی ایجاد نشود، همانند کاری که کشورهای اروپایی، روسیه و ژاپن انجام دادهاند.»
کشاورز زاده در پایان این گفتوگو خاطرنشان کرد: «سفارت ایران در چین با اندیشکدهها و تصمیمگیرندگان این کشور در ارتباط مستمر است و هرگونه اعتراض رسمی به صورت یادداشت دیپلماتیک ثبت شده است. هرگونه بحث درباره حاکمیت ملی و مرزهای ایران غیرقابل مذاکره است و این موضع روشن ما باقی میماند.»
ضرورت گذار از دیپلماسی واکنشی
آنچه از فحوای سخنان این دیپلمات ارشد برمیآید، لزوم تفکیک میان «روابط راهبردی اقتصادی» و «اصول تخطیناپذیر ملی» است. تکرار مواضع چین، روسیه و ژاپن نشان میدهد که کشورهای بزرگ در معادلات قدرت، گاهی تمامیت ارضی ایران را به بهای جلب رضایت کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس، وجهالمصالحه قرار میدهند.
بیشتر بخوانید: حمایت چین از مواضع امارات؛ جزایر ایرانی قابل مذاکره هستند!
سخنگوی وزارت خارجه: ادعای امارات درباره جزایر ایرانی بیاساس است
پرونده جزایر سهگانه، فراتر از یک سوءتفاهم لفظی، محکی برای سنجش عیار «روابط راهبردی ۲۵ ساله» تهران و پکن است. همانطور که محمد کشاورز زاده تأکید داشت، اعتراض رسمی و ثبت یادداشتهای دیپلماتیک، گام نخست و ضروری است؛ اما برای جلوگیری از تبدیل شدنِ حاکمیت ایران به یک «موضوع قابل بحث» در بیانیههای بینالمللی، دستگاه دیپلماسی نیازمند بازتعریفِ «هزینه نادیده گرفتن منافع حیاتی ایران» برای شرکای شرقی و غربی است. حاکمیت ملی، نه در پشت میزهای مذاکره، بلکه در حافظه تاریخی و حقوقی جهان به عنوان یک اصل قطعی ثبت شده است و هرگونه خدشه به آن، نیازمند واکنشی فراتر از کلمات، در قالب یک دیپلماسی فعال و بازدارنده است.
ما با دست خود جایگاه بینال المللی خود را به اینجا رسانده ایم که از نظر اقتصادی بسیار پائین تر از امارات باشیم، ایران برای چین که اصول اقصادی اش صد در صد منافع خویش است، فقط یک مشتری رانده شده از اینجا و مانده شده از آنجا، بنجل خر، با صادرت نفت بسیار ارزان است و هیچ. دنگ شیائو پینگ بنیان گذار سیاست توسعه و اقتصاد چین میگفت گربه باید موش بگیرد، فرقی نمیکند سفید باشد یا سیاه (ایران باشد یا امارات). ایران در سال ۱۹۷۱ کمکهای زیادی به چین برای عضویت در سازمان ملل به عنوان تنها نماینده مردم چین کرد، کشور امارات آن زمان وجود نداشت! 
