نقد و بررسی فیلم نورنبرگ| اثری روانکاوانه در بستر دادگاههای نورنبرگ و ظرفیت خشونت بشر
رویداد۲۴| فیلم «نورنبرگ» (Nuremberg) محصول سال ۲۰۲۵، اثری درام و تاریخی به کارگردانی جیمز وندربیلت است که با نگاهی موشکافانه به یکی از حساسترین مقاطع تاریخ معاصر میپردازد. این فیلم که محصول مشترک مجارستان و آمریکا است و مدتزمانی برابر با ۲ ساعت و ۲۷ دقیقه دارد، با امتیاز ۷.۵ و رضایت ۹۵ درصدی مخاطبان، برای افراد بالای ۱۳ سال مناسب تشخیص داده شده است. «نورنبرگ» تلاش میکند از دل یک روایت تاریخی، پرسشهایی جدی درباره مسئولیت، عدالت و ماهیت شر مطرح کند؛ پرسشهایی که همچنان در جهان امروز نیز زنده و بحثبرانگیز هستند.
خلاصه داستان فیلم نورنبرگ
داستان فیلم بر محور یک روانپزشک ارتش آمریکا به نام جک کِلی میچرخد که پس از پایان جنگ جهانی دوم، ماموریتی ویژه به او سپرده میشود. وظیفه او ارزیابی سلامت روانی مقامات بلندپایه نازی است که قرار است در دادگاه نورنبرگ محاکمه شوند. هدف این ارزیابیها آن است که مشخص شود آیا این افراد از نظر روانی صلاحیت حضور در دادگاه و پاسخگویی در برابر جنایاتشان را دارند یا نه.
در این میان، مصاحبههای جک کلی با هرمان گورینگ، بلندپایهترین مقام نازیِ بازمانده از جنگ، به هسته اصلی روایت تبدیل میشود. رابطهای که میان این دو شکل میگیرد، صرفاً یک رابطه حرفهای میان پزشک و زندانی نیست، بلکه به تدریج به یک بازی پیچیده ذهنی بدل میشود؛ بازیای که در آن، گورینگ تلاش میکند با هوش، کاریزما و روایتسازی، خود را از جایگاه یک جنایتکار مطلق خارج کند و حتی بر ذهن روانپزشک آمریکایی تأثیر بگذارد.
فیلم در بستر دادگاه نورنبرگ پیش میرود؛ دادگاهی که برای نخستینبار مفهوم «جنایت علیه بشریت» را به شکلی جدی مطرح کرد. روایت فیلم نشان میدهد که چگونه ایده محاکمه علنی رهبران نازی، حتی در میان متفقین نیز بحثبرانگیز بوده و برخی معتقد بودند اعدام سریع این افراد، راهحلی سادهتر و کمهزینهتر است. اما انتخاب دادگاه، مسیری تازه در تاریخ حقوق بینالملل گشود؛ مسیری که فیلم با جزئیات به آن میپردازد.
عوامل و بازیگران فیلم نورنبرگ
کارگردانی و نگارش فیلمنامه «نورنبرگ» بر عهده جیمز وندربیلت بوده است؛ فیلمسازی که در این اثر، نگاه تاریخی را با دغدغههای معاصر پیوند میزند. فیلم بر اساس کتاب غیرداستانی «The Nazi and the Psychiatrist» نوشته جک ال-های ساخته شده و تمرکز آن بر رابطه میان هرمان گورینگ و جک کلی است.
راسل کرو در نقش هرمان گورینگ حضوری چشمگیر دارد. او این شخصیت را نه صرفاً بهعنوان یک هیولای تاریخی، بلکه بهعنوان انسانی با ظاهری عادی و رفتاری فریبنده به تصویر میکشد؛ انسانی که پشت این ظاهر، ظرفیت خشونتی عظیم و ویرانگر پنهان شده است. بازی کرو با ظرافتی خاص، تماشاگر را مدام میان نفرت و حیرت معلق نگه میدارد.
رامی ملک در نقش جک کلی، یکی از بهترین بازیهای سینمایی خود را ارائه میدهد. او روانپزشکی باهوش، جاهطلب و در عین حال آسیبپذیر را تصویر میکند که به تدریج درگیر تناقضهای اخلاقی مأموریتش میشود. مایکل شنون نیز در نقش رابرت اچ. جکسون، قاضی دیوان عالی آمریکا، ظاهر میشود؛ شخصیتی که نقش مهمی در پیشبرد ایده محاکمه رهبران نازی دارد و بُعد حقوقی و سیاسی داستان را پررنگ میکند.
نگاهی کلی به فیلم نورنبرگ
«نورنبرگ» فراتر از یک بازسازی تاریخی صرف است. فیلم از گذشته برای سخن گفتن درباره حال استفاده میکند و تماشاگر را ناگزیر به فکر کردن درباره جنگها، نسلکشیها، سرکوبهای دولتی و مسئله پاسخگویی عاملان این فجایع در دنیای امروز میکشاند. بحثهایی، چون نقض حقوق بشر، جنایات جنگی و روند غیرانسانیسازی گروههایی از شهروندان، در تار و پود روایت تنیده شدهاند.
یکی از نقاط قوت فیلم، تمرکز بر گفتوگو و کشمکشهای روانی بهجای نمایش مستقیم خشونت است. رابطه میان روانپزشک آمریکایی و مقام نازی، به بستری برای بررسی مفهوم شر تبدیل میشود؛ اینکه آیا شر امری ذاتی است یا محصول ساختارهای قدرت و ایدئولوژی. فیلم همچنین نشان میدهد که حتی تلاش برای «کالبدشکافی شر» میتواند با انگیزههای شخصی و جاهطلبانه آلوده شود.
