روسیه؛ یک ابرقدرت توخالی

رویداد۲۴- نشریه اکونومیست عکس جلد این هفته خود را به مسئله خروج نیروهای روسیه از سوریه اختصاص داده و با توخالی خواندن ابرقدرتی مانند روسیه تاکید می‌کند: گول اقدام روسیه در سوریه را نخورید. سیاست خارجی ولادیمیر پوتین متولد ضعف است و برای نمایش در تلویزیون ساخته شده است. 

به گزارش گروه بین الملل رویداد۲۴، گزارش اکونومیست اینطور آغاز می‌شود: جمعیتی شاد در حال هلهله پرچم روسیه را تکان می‌دادند؛ زنان در پیراهن‌های سنتی به خلبانان در حال بازگشت به خانه نان تازه می‌دادند. اگر از روی تصاویری که از تلویزیون پخش شد، قضاوت کنیم ولادیمیر پوتین طی هفته گذشته با سربلندی یک پیروزی را در سوریه از آن خود کرد. پس از اعلام غیرمنتظره پایان ماموریت نظامی روسیه از سوی پوتین، وی حال مدعی برخورداری از اعتبار برای برقراری آتش بس و شروع مذاکرات صلح است. او نیروهای نظامی خود را به رخ کشیده و‌‌ همان رژیمی که می‌خواسته –رژیم بشار اسد- را حفظ کرده است. او باراک اوبامایی را پشت سر گذاشت که همواره در درک عظمت جنگ داخلی سوریه و تهدیدی که این جنگ متوجه متحدان آمریکا در خاورمیانه و اروپا می‌کرد، ناکام بود. 

با این حال نگاهی از نزدیک‌تر نشان می‌دهد که پیروزی روسیه یک حلقه توخالی است. داعش همچنان پابرجا است. صلح شکننده است. حتی تحلیل گران خوشبین تردید دارند که دیپلماسی در ژنو پیشرفتی به دنبال داشته باشد. و از همه مهم‌تر اینکه پوتین یک ابزار مهم پروپاگاندا را به انتها رسانده است. رئیس جمهور روسیه تصاویر تکان دهنده‌ای از جنگ را به نمایش گذاشت تا شهروندان نگران خود را متقاعد کند که کشور ناتوانشان بار دیگر یک قدرت بزرگ است، نخست در اوکراین و بعد بر فراز حلب. سوال بزرگ برای غرب این است که صحنه درام بعدی وی کجا خواهد بود. 

روسیه پوتین بیش از آنچه وی تظاهر می‌کند، شکننده است. اقتصاد این کشور رو به افول است. افزایش قیمت نفت پس از سال ۲۰۰۰، زمانیکه او برای اولین بار رئیس جمهور شد، درآمد صادراتی یک تریلیون و یک میلیارد دلاری را برای او به دنبال داشت اما حال قیمت نفت در حال حاضر به یک سوم آن زمان رسیده است. فشار بیشتری که به روسیه وارد شد ناشی از تحریم‌هایی بود که پس از حمله پوتین به اوکراین به این کشور تحمیل شد. استاندارد زندگی طی دو سال گذشته رو به نزول بوده و این روند همچنان ادامه دارد. 

پوتین حتی پیش از بحران اقتصادی نیز در حال از دست دادن مشروعیت خود بود. بسیاری از مردم روسیه در زمستان سال ۱۲-۲۰۱۱ به خیابان‌ها آمدند و خواستار آن شدند که کشورشان به واسطه یک انتخابات رقابتی به یک کشور مدرن تبدیل شود. پوتین اما با الحاق کریمه به خاک روسیه و تعهد به بازسازی بزرگی این کشور پس از سقوط شوروی، به این خواسته مردم واکنش نشان داد. بخشی از برنامه او مدرن سازی نیروهای مسلح بوده و در این راه در سال ۲۰۱۱ برنامه ۷۲۰ میلیارد دلاری به روز رسانی تسلیحات تنظیم شد. 

با اقداماتی که در اوکراین و سوریه صورت گرفت، او اینطور نشان داد که روسیه برابر- و مقابل- آمریکا است. این نکته نه تنها در میان مردم عادی روسیه شهرت یافته، بلکه یک پیام جدی را نیز با خود به همراه دارد. پوتین می‌ترسد که روسیه در شرایط ضعف خود، در مقال ضربه آمریکا در روند سرنگون کردن رژیم‌ها با استفاده از دموکراسی جهانی، آسیب پذیر باشد. او بر این باور است که هم در سوریه و هم در اوکراین، آمریکا بدون آنکه قادر باشد آشوب‌های پس از سرنگونی را مهار کند، به دنبال ساقط کردن دولت‌ها بوده است. او در این دو کشور مداخله کرد چراکه می‌ترسد انقلاب‌ها در آنجا شکست خورده به نظر برسند- یا اینکه خود روسیه روزی از انقلاب خود ضربه بخورد. 

تا به امروز برنامه‌های او کارآمد بوده است. اوباما گمان می‌کند که روسیه باید در افول گریز ناپذیر خود‌‌ رها شود اما مسئله روسیه نشان می‌دهد که عقب نشینی اوباما چطور باعث ایجاد خلاء‌ای شده که روسیه از آن به عنوان منبع جدید تبلیغات استفاده می‌کند. بنابراین غرب باید آماده باشد. 

افول روسیه سیاست تهاجمی آن را محدود خواهد کرد. با این حال در شرایط فعلی، یک پوتین مسلح به سلاح هسته ای که تمایل دارد که خود را به منطقه نفوذ شوروی سابق برساند. پوتین در آخرین سال ریاست جمهوری اوباما، در حالیکه از موفقیت در سوریه جانی تازه یافته، می‌تواند غرب را یکبار دیگر به ورطه آزمایش بکشاند.