سیاست خارجی‌مان بلبشویی از دخالت افراد مختلف شده است/ روابط خارجی دست رئیسی هم نیست
رویداد۲۴ ابراهیم رحیم‌پور معاون پیشین وزیر خارجه در دولت دوازدهم، درخصوص عملکرد وزارت امور خارجه دولت سیزدهم گفت: برخی از دوستان فعلی از ما دلخور می‌شوند و انتظار دارند از آن‌ها تعریف کنیم، اما واقعیت این است که وضعیت خوب نیست و این مشخص است.
به گزارش ایلنا، بخش‌هایی از گفت و گوی رحیم پور را در ادامه می‌خوانید:
من برای دوستان خود در گروهی نوشتم که دیگر هر روز احضار یک سفیر، دوست و غیر دوست نداریم. وقتی سفیر چین را احضار می‌کنیم، اسمش دعوت است و وقتی عراق باشد که موجودیت خود را از ما دارد و در سالگرد شهید سلیمانی که این سردار به آن‌ها خیلی کمک کرد از کلمه خلیج عربی استفاده می‌کند، دیگر نمی‌دانیم از چه کسی باید توقع داشته باشیم.
مسیری که ما طی می‌کنیم، حتی ارتباطی با دولت سیزدهم ندارد. سیاست خارجی ما بلبشویی از دخالت افراد مختلف شده است. وقتی وزیر خارجه ما در ارتباط با احیای روابط با عربستان صحبت می‌کند، اما دیگر برادران ما همان روز عربستان را با کلماتی زشت خطاب می‌کنند شما چه توقعی از وزارت خارجه دارید. آیا این سیاست خارجی در دست آقای رئیسی است؟
متاسفانه در همان حدی هم که در اختیار دولت است آن طور که عرف بین الملل و کشور ما است، عمل نمی‌شود. سیاست خارجی ما در اولویت نیست و به شکلی حرکت می‌کنیم که روز به روز بسته‌تر شده و روابط ما مشکل‌دارتر می‌شود.
من نمی‌خواهم نمره بدهم. اما به عنوان کارشناسی که ۴۰ سال در کشور، دیپلماسی را آموخته و در دوره‌های مختلف توفیقاتی داشتیم، امروز در اوج بی‌برنامگی و بی‌رابطه‌گی هستیم و شما حداقل این ۱۵ همسایه ما را نگاه کنید که در این مدت یک سال و نیم گذشته چند سفر متقابل از سطح رئیس‌جمهور و وزرای خارجه و چه تعهدات و چه بده و بستانی با آن‌ها داشتیم؟
اگر به آمار و ارقام نگاه کنید به نتایج خوبی نمی‌رسید و این برای دیپلمات‌هایی مانند ما که به این مسائل تسلط علمی داریم، خیلی غمناک است. مصاحبه‌هایی که ما انجام می‌دهیم ما را اذیت می‌کند به دلیل آنکه حرف‌هایی که می‌زنیم، ظاهرا تاثیری ندارد.
مسیر طی شده خوب نیست و فکر می‌کنم در ارتباط با همسایگان، فقط با روسیه که وضعیتی دارد که خود تحریم و مورد هجوم بین‌المللی قرار گرفته و کارش با سختی پیش می‌رود به عنوان متحد دیده می‌شویم و این مورد تنها همسایه‌ای است که روابط‌مان دارای رفت و آمد بیشتری است.
درباره روابط مان با عراق، در موارد مشابه وزیر امور خارجه موضع رسمی خود را اعلام می‌کرد و حتی سخنگو نیز بیانیه‌ای داده و محکوم می‌کرد، اما امروز به شکلی شده است که سخنگو می‌گوید ما اعتراضمان به دولت عراق را ارائه کردیم و عدم اطلاع رسانی در این موضوع به معنای عدم اقدام نیست؛ وزارت امور خارجه چقدر سفیر احضار کرده و محکوم کند؟ زمانی موضوع آمریکا و اسرائیل بود، اما وقتی حرکات کسانی که به نفع ما نبوده و علیه ما است از سوی دوستان ما انجام می‌شود، سخنگو چه بگوید؟ چیزی نمی‌تواند بگوید.
ما خیلی از منافع خودمان عقب افتادیم. وقتی وزیر امور خارجه در سیستم ما مسئولیت بالایی ندارد دیگر کسی برای صحبت سخنگو و وزیر ما تره خرد نمی‌کند؛ بنابراین باید مقداری تجدید ساختار داشته باشیم و با این ساختار موجود در وزارت امور خارجه سیاست خارجی ما موفق نخواهد شد.
این برجام هم کاملا نمود دارد. کاری که روی آن زحمت کشیده شده امروز فعلا بی نتیجه مانده است. اطلاع‌رسانی به مردم زیاد انجام نمی‌شود. مردم باید بدانند برای چه تحریم هستند و توافقی امضا نمی‌شود. این وضعیت تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ بیانیه دادن و محکوم کردن، دردی را دوا نمی‌کند؛ بنابراین اول باید با مردم خود صحبت کنیم و بعد بتوانیم با این پشتوانه، قوی‌تر با دنیا صحبت کنیم.
ما سه بار، چارت وزارت امور خارجه را تغییر دادیم. به این شکل فایده ندارد. ساختار فکری ما باید تنظیم شود. وزارت خارجه باید به شکلی باشد تا افراد دیگر در سیاست خارجی دخالت نکنند. نظر مشورتی در جلسات بدهند، اما دخالت نکنند. کار ما به جایی رسیده که خیلی از کشور‌ها از افراد غیر از وزارتخانه برای ملاقات بیشتر از دیپلمات‌های ما استقبال می‌کنند.
این سوال و سوال‌هایی از این دست، چه خاصیتی دارد، مثلا می‌گویند نگاه به شرق چه طور است؟ این از آن دسته سوال‌هایی است که اگر سوال اصلی را جواب ندهیم این سوالات فرعی می‌شود. سوال اصلی ما این است که ما در نظام بین الملل چند دوست داریم و چقدر با محافل دنیا کار می‌کنیم؟ اگر به این سوالات جوابگو نباشیم، با صد کشور روابط خوب نداشته باشیم، حتما با ۱۵ کشور همسایه هم نمی‌توانیم روابط خوب داشته باشیم.
بیشتر بخوانید: خلیج عربی چگونه اولین بار به جای خلیج فارس استفاده شد؟
این همسایگان در نظام بین‌الملل تنفس می‌کنند و نمی‌توانند مستقل و بدون نگاه به قدرت‌ها با ما کار کنند. وقتی جیب ما خالی است، نمی‌توانیم آنطور که می‌خواهیم بخریم و بفروشیم. ما باید در مورد آخرت با هم صحبت کنیم در مورد دنیا خیلی مطلبی برای گفتمان نداریم مگر مسائل مرزی، درگیری‌ها و انواع موضوعاتی که در همسایگی به عنوان مسائل مرزی مطرح می‌شود.
این سوال که اخیرا ترکیه و روسیه درباره سوریه گفتگو‌هایی داشتند که ایران در آن جلسه حضور نداشت چه عواملی باعث شد با توجه به آنکه ایران در سوریه حضور مستشاری داشته و با روسیه نیز دارای روابط خوبی است در این جلسه حضور نداشته باشد را باید روس‌ها جواب دهند. در مسائل سوریه، ترکیه رقیب ما است و زمانی که ما به آن‌ها پیشنهاد دادیم تا جلسات سه جانبه با حضور آقای بشار اسد، اردوغان و رئیس جمهور ما در سطح اصلی یا سطوح دیگر انجام شود، ترک‌ها قبول نکردند.
وقتی این میوه در حال رسیدن است و بو و طعم آن به مزاج قدرت‌ها می‌رسد، دیگر به ما توجهی ندارند. روسیه در موضوع قره‌باغ درست عمل نکرده و ما را در گرفتاری انداختند که این موضوع در مورد سوریه هم تکرار شده است. ما از ترکیه انتظاری نداریم، اما از روسیه با توجه به ارتباطی که وجود داشته و دارد توقع بیشتری می‌رفت که این توقع بی‌جاست.
اینکه آقای اولیانوف بار‌ها اعلام کرد ایران برای امضای نهایی برجام اعلام آمادگی دارد؛ و چرا مواضع رسمی ایران در برجام از سوی وزارت خارجه یا به طور مشخص از سوی آقای باقری به عنوان مسئول تیم مذاکره‌کننده یا حتی وزیر مطرح نمی‌شود و این موضوع بر دوش روسیه قرار دارد، نمی‌دانم حتما در این موضوع تقسیم کار شده که آقای اولیانوف و روسیه سخنگوی ما شده‌اند.
کار مذاکره بر دستان آقای باقری است که ایشان اهل مصاحبه نیست و در تقسیم کار نیز وزیر امور خارجه آن طور که باید در این موضوع دخالتی ندارد، اما مطلع است؛ بنابراین با نوع حرف زدن ما در ایران و خارج از ایران شبهه‌هایی ایجاد می‌شود که این نشان دهنده آن است که دیپلماسی ما در کشور ضعیف عمل می‌کند.
هر وقت جلوی ضرر را بگیریم منفعت بردیم. آقایان باید جسارت بیشتری داشته باشند تا از وضعیتی که به ضرر همه است، عبور کرده و به وضعیتی نرسیم که طرف مقابل بگوید ما وقت نداریم صبر کنید تا ما به شما بگوییم. یعنی همان نگاهی که در یک سال و نیم داشتیم آن‌ها نیز همین رفتار را در مورد ما انجام دهند.
