چگونه به فرزندان والدین نارسیست کمک کنیم؟

رویداد۲۴ سیما صابری: خودشیفتگی والدین می تواند تأثیرات گسترده ای بر کودکان داشته باشد. در این شرایط مراجعه به روانپزشک و روانشناس می‌تواند به کودک و والدین کمک کند تا به سمت یک رابطه سالم حرکت کنند. 

خودشیفتگی یک اختلال روانی است که شامل ویژگی‌های شخصیتی است که می‌تواند بر تصویر فرد از خود و نحوه تعامل و رفتار او با دیگران تأثیر بگذارد. ویژگی‌های شخصیتی والدین خودشیفته می تواند بر نحوه تربیت فرزندان تأثیر بگذارد. 

این مقاله به بررسی برخی از ویژگی‌های والدین خودشیفته و تأثیرات آن بر کودکان‌شان و برخی از مهارت‌های مقابله‌ای برای درمان می‌پردازد.

رفتار والدین خودشیفته با فرزندانشان 

خودشیفتگی به عنوان تصویر بزرگنمایی شده فرد از خود و تمایل به استفاده از تاکتیک‌های دستکاری برای کسب منافع شخصی شناخته می‌شود. افراد دارای ویژگی‌های نارسیستیک ممکن است اغلب همدلی پایینی با اطرافیان داشته باشند و خودخواه و در عین حال بیش از حد حساس و به دیگران وابسته به نظر برسند.

نارسیسیسم می تواند در والدین به عنوان ویژگی‌های شخصیتی یا علائم بیماری روانی به نام اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) ظاهر شود. هنگامی که والدین دارای NPD هستند، رفتارهای آنها می تواند به طور قابل توجهی بر سلامت روان فرزندانشان تأثیر بگذارد.

برخی از نشانه‌های بالقوه نارسیسیسم در والدین عبارتند از:

- با فرزندشان همچون امتداد خودشان رفتار می‌کنند.

- عشق، شفقت، همدلی یا درک از فرزندان یا اعضای خانواده را دریغ می‌کنند.

- زمانی که علاقه یا توجه کودک به جای دیگری است، به شدت حسادت می‌کنند و احساس مالکیت دارند.

- از تکنیک‌های قلدرمآبانه برای حفظ کنترل بر فرزندانشان مانند طعنه زدن، انتقاد کردن، دستکاری، و... استفاده می‌کنند.

- از نظر عاطفی انعطاف‌ناپذیر و واکنش‌پذیر هستند در حالی که به کودک خود اجازه نمی‌دهند احساسات خود را نشان دهد.

- از حد و مرز کیان خودشان و فرزندانشان امتناع می‌کنند و به آن احترام نمی‌گذارند.

- به شدت فرزندان یا اعضای خانواده را سرزنش می‌کنند و خودشان مسئولیتی نمی‌پذیرند. 

- نادیده گرفتن یا آزار و اذیت فرزندشان، چه از نظر عاطفی، چه کلامی یا فیزیکی و حتی گاهی عمدی!

تاثیرات والدین نارسیستیک بر فرزندان چیست؟

کودکان ممکن است در محافظت از خود در برابر والدینی که رفتارهای خودشیفته دارند، مشکل داشته باشند و این تجربه اغلب به اثرات طولانی مدت سلامت روان منجر می‌شود. در اینجا برخی از این علائم احتمالی در فرزندان می‌پردازیم:

- برای فرزندان سخت است که به نیازهای خود رسیدگی کنند. والدین خودشیفته اغلب ممکن است خود را در اولویت روابط خود با فرزندان و خانواده قرار دهند، که می تواند به کودکان خردسال بیاموزد که نیازهای آنها مهم نیست.

- فرزندان والدین خودشیفته ممکن است سطوح بالایی از احساس گناه، تردید درباره خود و عزت نفس پایین را تجربه کنند یا در تصمیم گیری در زندگی خود دچار مشکل شوند.

-ایجاد مرزهای سالم بین کودک و والدین دشوار است. فرزندان والدین نارسیست ممکن است برای ایجاد مرزبندی با دیگران مشکل داشته باشند زیرا والدین آنها به مرزهایی که فرزندان تعیین می کنند احترام نمی گذارند.

-وقتی افرادی با والدین خودشیفته مرزهایی را با افراد دیگر ایجاد می کنند، ممکن است ناراحت کننده باشد و منجر به احساس گناه و شرمندگی شود.

-فرزندان والدین نارسیست دائماً تلاش می‌کنند که مردم را خوشحال کنند و راضی نگه دارند. آن‌ها اغلب با یاد گرفتن اینکه تنها راه جلب محبت والدینشان، انجام هر کاری که برای راضی کردن آنها لازم است، بزرگ می‌شوند.

- در بزرگسالی، این امرمی‌تواند به سبک‌های دلبستگی ناایمن و روابط عاشقانه ناسالم یا حتی مضر منجر شود.

- فرزندان ممکن است به پیروی از والدین در روابط خود با دیگران همان الگوهای خودشیفتگی را روی دیگران پیاده کنند.

-والدین اولین الگوهای کودک هستند و کودکانی که توسط والدین خودشیفته بزرگ شده اند ممکن است این باور را داشته باشند که رفتار والدینشان با آنها همان رفتاری است که آنها باید با دیگران داشته باشند.

- مطالعه‌ای در سال 2012 نشان داد که فرزندان والدینی که دارای ویژگی‌های خودشیفتگی یا NPD هستند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به شرایط رفتاری یا عاطفی، حتی در اوایل زندگی باشند.

افراد دارای والدین خودشیفته احتمالاً به شرایطی مانند اختلالات اضطرابی، افسردگی یا حتی اختلال استرس پس از سانحه (PSTD) مبتلا شوند.

چگونه از کودک در برابر والدین نارسیست محافظت کنیم؟

اگر همسر شما نسبت به فرزندانتان رفتارهای نارسیستیک را بروز می‌دهد می‌توانید از چند طریق از فرزند خود محافظت کنید:

- پدر یا مادر امنی باشید که فرزندتان می‌تواند هر زمان که نیاز داشت به او مراجعه کند.

- مرزهای شخصی برای فرزندان ایجاد کنید که فرزندتان بتواند از آنها پیروی کند.

- نمونه‌هایی از رفتارهای سالم را که فرزندتان نیز می‌تواند انجام دهد، تنظیم کنید.

- ارتباط عمیق با فرزند برقرار کنید و احساسات و نگرانی‌های فرزندتان را تایید کنید.

چگونه رابطه با والدین خودشیفته را ترمیم کنیم؟

بهبودی از والدین خودشیفته گاهی - اما نه همیشه - به معنای ترمیم رابطه با والدین است. و البته همیشه راه آسانی نیست. یکی از مهم ترین مراحل در روند درمان، درک این موضوع است که بسیاری از افراد دارای ویژگی‌های خودشیفتگی یا NPD ممکن است تمایلی به تغییر نداشته باشند. افرادی که دارای ویژگی‌های خودشیفتگی یا NPD هستند ممکن است حتی در بزرگسالی از احترام به مرزهای فرزندان خود امتناع کنند. ترمیم رابطه با والدین خودشیفته کار آسانی کمک گرفتن از روان‌درمانگر برای کودک و والدین بهترین کمک به کودک است.

اگر افراد درگیر آماده باشند صادقانه صحبت کنند و راه را برای ترمیم روابط والدین و فرزند آغاز کنند، خانواده درمانی می تواند گزینه خوبی باشد.