سرلشکر محمد باقری کیست؟| از طعن و کنایه طیف جلیلی و پایداری تا ترور توسط اسرائیل

رویداد ۲۴ | روح انگیز درّی: سردار سرلشکر محمد باقری رییس کل ستاد نیرو‌های مسلح در طی ۹ سال گذشته و برادر کوچکتر شهید حسن باقری اولین مسئول اطلاعات و عملیات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، توسط اسراییل ترور شد و بعد از ۴۳ سال به دیدار برادر شهیدش شتافت.

نام اصلی او محمدحسین افشردی بود که به عنوان محمدباقری شناخته می‌شد. او در سال ۱۳۳۹ در نزدیکی میدان خراسان تهران زاده شد و دوران کودکی و نوجوانی را در این شهر سپری نمود. اصالت او به روستای افشرد در شهرستان هریس آذربایجان شرقی می‌رسد.

در زمان وقوع انقلاب، در سال آخر دبیرستان تحصیل می‌کرد. پس از وقوع انقلاب به سمت مسیر دروس فنی دانشگاه رفت و در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه پلی‌تکنیک پذیرفته شد و تا انقلاب فرهنگی نیز در دانشگاه مشغول تحصیل بود، اما از زمانی که دانشگاه‌ها در بهار ۱۳۵۹ به سبب انقلاب فرهنگی تعطیل شدند، او نیز از تابستان سال ۱۳۵۹ در سپاه مشغول به فعالیت شد.

بیشتر بخوانید: حسین سلامی کیست؟ | ترور فرمانده کل سپاه پاسداران توسط اسراییل

باقری دارای مدرک دکتری جغرافیای سیاسی از دانشگاه تربیت مدرس و از اعضای هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی بود که علاوه بر ایفای مسئولیت‌های اجرایی، به تدریس در دانشگاه عالی دفاع ملی و دانشگاه تربیت مدرس نیز اشتغال داشت.

محمد باقری و ماجرای تغییر نام خانوادگی

او در مورد علت تغییر نام خانوادگی از افشردی به باقری، این توضیح را داده بود که «ماه اول جنگ به اهواز رفتم و در جبهه خوزستان حاضر شدم، اخوی به من تذکر دادند که نام من در جبهه برای عدم شناسایی، به حسن باقری تغییر کرده است، من سعی کردم با اسم واقعی خود حرکت کنم، ولی به اندازه‌ای شباهت چهره ما زیاد بود، که همه متوجه می‌شدند ما برادر هستیم، در نتیجه من نیز تغییر نام دادم و شدم محمد باقری و به احترام اخوی، این اسم برای ما باقی ماند».

محمد باقری؛ از عضویت در اطلاعات سپاه تا ریاست کل ستاد نیرو‌های مسلح

باقری فعالیت نظامی را از سال ۱۳۵۹ در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آغاز کرد و در طول جنگ ایران و عراق از اعضای این نهاد بود.

باقری با توجه تجربه حضور در بخش‌های اطلاعاتی و عملیاتی نیرو‌های مسلح، در بررسی و تصویب طرح‌های مهمی، چون حمله به عمق ۱۰ کیلومتری خاک عراق، در سال ۱۳۷۵ جهت مبارزه با حزب کومله حزب دموکرات کردستان و تحرکاتی که در غرب ایران انجام می‌دادند، نقش ویژه‌ای داشت.

او در فاصله سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۳ معاونت اطلاعات و عملیات ستاد کل نیرو‌های مسلح را برعهده داشت و با حفظ سمت از ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۵ به عنوان معاون هماهنگ‌گر قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا فعالیت می‌کرد. او از ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ معاون ارکان و امور مشترک ستاد کل بود.

باقری در سال ۱۳۸۷ همراه با مصطفی ایزدی، درجه سرلشکری دریافت کرد. او از معدود فرماندهان نظامی ایرانی بود، که پیش از رسیدن به فرماندهی کل سپاه، فرماندهی کل ارتش یا ریاست ستاد کل نیرو‌های مسلح، به درجه سرلشکری ارتقا یافته بود.

باقری از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۴ به‌عنوان رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کرد. او مدرس دانشگاه تربیت مدرس و از اعضای هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی بود.

از نامه فرماندهان سپاه به خاتمی تا طرح سواحل مکران

جز فرماندهان امضاکننده نامه به سید محمد خاتمی پس از حوادث مربوط به حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸ تیر ۱۳۷۸) بود. با این و. جود باقری کمتر در موضوعات سیاست داخلی به موضع گیری می‌پرداخت و بیشتر وجهه نظامی داشت.

یکی از موضوعاتی که دربارهٔ باقری مطرح می‌شود، نظریه‌های استراتژیک وی مثل طرح توسعه سواحل مکران و حتی نگاه آینده نگرانه تا قطب جنوب است. وی در جایگاه معاونت ارکان و امور مشترک ستاد کل نیرو‌های مسلح، این ایده را در اختتامیه همایش توسعه ملی سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران که در چابهار برگزار شد، مطرح کرد:ما از سواحل مکران، دسترسی مستقیم به آب‌های آزاد و بدون وجود هیچ خشکی در سر راه، به قطب جنوب داریم و می‌توانیم طبق قوانین بین‌المللی در بخشی از قطب جنوب هم ادعای حاکمیت کنیم

تحریم محمد باقری توسط آمریکا و کانادا

وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا در آبان ۱۳۹۸ باقری را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد. دولت کانادا وی را با اتهامات حقوق بشری در ۱۱ مهر ۱۴۰۱ تحریم کرد. اتحادیه اروپا نیز در مهر ۱۴۰۱ او را با ادعای ارسال پهپاد به روسیه برای استفاده در حمله به اوکراین تحریم کرد.

*محمد باقری و حملات تندرو‌ها به او

محمد باقری در ماه‌های اخیر مورد حملات جناح تندرو در داخل کشور قرار گرفته بود. بعد از حضور او در زمان تحویل سال در تخت جمشید فواد ایزدی از چهره‌های نزدیک به سعید جلیلی با طعنه با باقری گفت:: اگر فردی نظامی احساس می‌کند که به ادبیات دیپلماتیک علاقه دارد باید یونیفرم خود را درآورد

سرلشکر محمد باقری روز ۵ خرداد در مراسم سالگرد تاسیس دانشگاه آزاد سخنرانی کرد و بخش‌هایی از صحبت‌های او واکنش‌برانگیز شد. باقری در قسمتی از صحبت‌های خود گفت: «نیاز ما [نیرو‌های مسلح]صرفاً به علوم فنی و فناوری‌های صنعتی محدود نیست. جامعه بسیار پیچیده و در حال تحول ما نیاز به کار علمی دارد اگر فرماندهی انتظامی بخواهد با رویکرد سخت و باتوم و دشنه برخورد کند راه به جایی نمی‌برد. ما نیاز به تدبیر داریم. افسر پلیس ما باید نسل جدید را بخوبی بشناسد و رگ خواب او را بداند و جامعه‌ای را که امنیتش به آنان سپرده شده، اداره کنند.»

رجانیوز تحت مدیریت میثم نیلی، به عنوان ارگان غیررسمی بخشی از نیرو‌های سعید جلیلیل، جبهه پایداری و حلقه دولت سیزدهم در اینباره نوشت: «کمتر از شش ماه زمان کافی بود تا تصویر سردار باقری بر دیوارنگاره «جنگ‌بلد» جای خود را به فرمانده‌ای بدهد که پیام نوروزی‌اش را از تخت جمشید و بدون لباس نظامی می‌دهد؛ به جای وزیر خارجه درباره پاسخ رهبری به نامه ترامپ توضیح می‌دهد و مسئولان را از صحبت با نسل جدید با باتوم بر حذر می‌دارد.»

در بخش دیگری از گزارش آمده است: «با وجود حمایت صریح رهبر انقلاب از نیرو‌های نظامی برای اجرای دستور روشن معظم‌له در راستای تغییر محاسبات دشمن، چطور در فاصله کوتاهی چنین مواضعی از سوی فرمانده ستاد کل بروز می‌کند؛ آن‌هم بدون کوچک‌ترین اشاره به مأموریت «وعده‌صادق۳»؟ فرمانده دغدغه‌مند «گفت‌و‌گو با نسل جدید» تاکنون در چند نشست دانشگاهی حضور یافته و به سوالات نسل جدید پاسخ داده یا درباره حل مشکل سربازی «نسل جدید در حال تحول» که مستقیماً به زیرمجموعه ایشان مربوط است، چه اقدامی انجام داده است؟ این پرسش‌ها و امثال آن، گره‌های مهمی از این ابهام را باز خواهد کرد که چرا تصویر ماندگار باقری و حاجی‌زاده در وعده‌صادق۱، این روز‌ها به چنین چهره‌ای با چنین مواضعی تغییر یافته است.»